De RUG mag docent cognitieve wetenschappen Tjeerd Andringa ontslaan. Dat oordeelt de Groningse kantonrechter. Volgens het externe onderzoek naar Andringa, in bezit van UKrant en de Volkskrant, voldeed zijn onderwijs niet aan academische standaarden en was er onvoldoende sprake van een veilige leeromgeving.
Het oordeel van het onderzoeksbureau is glashelder: Andringa gebruikte te veel eenzijdige ‘alternatieve’ bronnen, begeleidde studenten onvoldoende om de bronnen in de actuele wetenschappelijke context te plaatsen en zorgde niet voor een zorgvuldige gedachtewisseling tussen hem en de studenten over het te bestuderen materiaal.
‘Deze werkwijze voldoet niet aan de academische standaarden voor onderwijs aan eerstejaars studenten’, concludeert de onderzoekscommissie.
Complottheorieën
Andringa werd op 31 januari vorig jaar geschorst vanwege de verdenking complottheorieën te verspreiden in zijn vak Systems View of Life aan het University College Groningen. Naar aanleiding van een verhaal in UKrant in januari vorig jaar kondigde de RUG vervolgens een onafhankelijk onderzoek naar de zaak aan.
In het verhaal stelden oud-studenten van Andringa dat hij hen onwetenschappelijke claims en complottheorieën opdrong. Dit gebeurde volgens de studenten zowel in zijn vak als tijdens extracurriculaire bijeenkomsten bij hem thuis.
Geen ruimte
Ruimte voor weerwoord was er volgens deze studenten niet tot nauwelijks. Ook bleek uit beoordelingen van opdrachten in handen van UKrant dat feedback op opdrachten vooral positief was als een student de alternatieve theorieën omarmde. Wie dat niet deed, kon rekenen op zware kritiek.
Het onafhankelijke onderzoek naar Andringa werd in de zomer afgerond, maar bleef tot nu toe geheim. UKrant en de Volkskrant kregen het rapport donderdag in handen middels een gezamenlijk beroep op de Wet Open Overheid (WOO).
Onderzoek
De onderzoekscommissie – voorgezeten door de Leidse hoogleraar Paul van der Heijden – bevestigt op ieder punt de verhalen die studenten vorig jaar met UKrant deelden. ‘Binnen het vak Systems View of Life werd onderwijs gegeven in theorieën waarvan de academische verankering twijfelachtig is’, staat in het rapport.
‘Het ging Andringa er daarbij om dat de studenten ‘respectvol luisterden’ naar de alternatieve gedachten en theorieën. Centraal stond niet dat studenten deze alternatieve gedachten en theorieën in de context van de actuele stand van de wetenschap konden plaatsen.’
Wetenschappelijke inbedding
Hoewel ook de onderzoekscommissie stelt dat alternatieve theorieën een plek hebben in academisch onderwijs, hoort daar volgens haar wel ‘een goede wetenschappelijke inbedding’ bij, evenals het goed begeleiden van studenten en ook het bespreken van de gepubliceerde kritieken op die theorieën. En daar ontbrak het in Andringa’s vak aan.
Wat betreft de begeleiding van studenten stellen de onderzoekers dat er in Andringa’s les ‘onvoldoende sprake’ was van een veilige leeromgeving. De studenten hadden onvoldoende ruimte om in vrijheid verschillende standpunten en argumenten uit te wisselen, schrijft de commissie.
Machtsongelijkheid
Uit de feedback van studenten maakt de onderzoekscommissie op dat Andringa ‘te weinig rekening houdt met de afhankelijkheid en machtsongelijkheid tussen een docent en student’. Wat dat betreft stelt de commissie dat zijn manier van lesgeven in strijd is met ‘de zorgvuldigheid die een docent jegens (eerstejaars)studenten in acht behoort te nemen’.
Daarbij was het voor de studenten onvoldoende duidelijk of de alternatieve theorieën die hij aandroeg zijn eigen zienswijze waren of niet. ‘Op basis hiervan komt de commissie tot de conclusie dat complottheorieën een verkeerde rol hebben gespeeld in het onderwijs.’
‘Niet met elkaar verder’
De universiteit zag zich door het onderzoek gesteund om definitief afscheid te nemen van Andringa, zegt een woordvoerder van de RUG. ‘Zijn manier van doceren voldoet niet aan de academische standaarden zoals die wij aan de RUG hanteren. Daardoor konden we niet met elkaar verder.’
Andringa is het daar niet mee eens, maar de kantonrechter stelde de RUG in het gelijk.
In reactie op zijn ontslag en de openbaarmaking van het onderzoeksrapport heeft Andringa een 42 minuten durende video vrijgegeven over zijn ‘cancelling door de Rijksuniversiteit Groningen’. Daarin betoogt hij dat hij enkel ‘conflicterende inzichten’ voorhield aan studenten. Volgens hem is hij ontslagen omdat hij met zijn aanpak ‘de basale strategie van sociale nabootsing van onderwijsbureaucraten’ ondermijnde.
Ongestoord
Een belangrijke vraag blijft hoe Andringa – die sinds 2017 college gaf aan het University College Groningen (UCG) – zo lang ongestoord zijn gang kon gaan. De onderzoekscommissie stelt dat het kwaliteitszorgsysteem ‘in het algemeen goed heeft gefunctioneerd’.
Toch duurde het sinds de eerste klacht in december 2020 lang voordat er werd opgetreden, nam de onderwijsdirecteur weinig regie en was er tussen docenten onderling geen discussie over de handelswijze van hun collega. ‘Het vak was ‘van hem’ en men bemoeide men zich daar niet mee.’