Wat is een buitenpromovendus precies? Eigenlijk gaat het daar al fout, want een eenduidige definitie is er niet, vertelt woordvoerder Bart Pierik van de Vereniging van Nederlandse Universiteiten (VSNU). ‘Verschillende instellingen blijken allemaal eigen definities te hanteren.’
Het is mogelijk om aan een Nederlandse universiteit te promoveren zonder dat je van de onderzoeksfaciliteiten van die universiteit gebruik maakt. Voor deze zogenaamde buitenpromovendi krijgt een onderwijsinstelling overheidssubsidie, net zoals voor gewone promovendi.
Promotiefabriek
Radioprogramma Argos ontdekte in september dat de universiteit van Tilburg de afgelopen jaren wel heel veel buitenpromovendi afleverde – en dat hun promotoren daar tienduizenden euro’s voor opstreken. Bovendien bestaan bij deskundigen grote twijfels over de kwaliteit van de Tilburgse proefschriften. De Tweede Kamer reageerde verontwaardigd; Kamerleden spraken van een ‘promotiefabriek’.
Pierik: ‘Dat was één van de aanleidingen om onderzoek te gaan doen naar het promotiestelsel.’ Niet de enige; eigenlijk voelden de universiteiten zelf al behoefte aan wat meer helderheid, volgens Pierik. Over het aantal buitenpromovendi dat onderzoek doet aan Nederlandse universiteiten, bijvoorbeeld. Door die uiteenlopende definities is dat nu onmogelijk te zeggen. ‘Promovendi van wie de aanstelling is afgelopen, worden bijvoorbeeld bij sommige instellingen als buitenpromovendi aangemerkt’, schrijft minister Van Engelshoven in een brief aan de Tweede Kamer.
Betere positie en inbedding
Een commissie van vier rectoren – Han van Krieken van de Radboud Universiteit, Vinod Subramaniam van de Vrije Universiteit, Arthur Mol van Wageningen University en Thom Palstra van de Universiteit Twente – gaat het beleid tegen het licht houden, ondersteund door een werkgroep waarin alle universiteiten vertegenwoordigd zijn. Voor de RUG schuift Marjan Koopmans aan, die adviseur is bij de strategieafdeling onderwijs & onderzoek.
De universiteiten onderzoeken mogelijkheden voor verbetering van de positie en de inbedding van buitenpromovendi binnen de universiteit, en kijken hoe er cijfers geleverd kunnen worden over de buitenpromovendi.
‘Geen typisch Tilburgs probleem’
Zou het kunnen dat een Tilburgachtige situatie zich ook bij andere universiteiten voordoet? ‘Ik heb daar geen enkele aanwijzing voor’, zegt Pierik. Maar het Promovendi Netwerk Nederland (PNN) ziet het somberder in. ‘Wij vermoeden dat dit niet een typisch Tilburgs probleem is, maar dat je soortgelijke praktijken zult aantreffen aan andere universiteiten, als je daar onderzoek naar gaat doen’, zei PNN-voorzitter Anne de Vries in september in de uitzending van Argos.
Hoe lang het onderzoek van de rectoren precies zal duren, durft Pierik niet te zeggen. ‘Ik zou denken aan maanden, die orde van grootte.’