De zaak van de vermiste graaf
Historicus en medewerker van het universiteitsmuseum Lammert Doedens speurt al jaren naar de verdwenen graaf Adolf van Nassau. De broer van Willem van Oranje kwam om het leven tijdens de Slag bij Heiligerlee (1568), maar niemand weet waar zijn lichaam is gebleven.
Onderzoek leidde hem eerder naar Oldenburg. Daar werden in de grafkelder van de graven van Oldenburg restanten ontdekt van lichamen die niet in de kerkarchieven waren vermeld.
Doedens slaagde er vervolgens in subsidie voor DNA-onderzoek los te krijgen bij de universiteit van Göttingen. Van de twee onbekende mannen tussen de twintig en dertig jaar oud bleek een niet verwant aan de graven van Oldenburg. Een aanvullende strontium isotopenanalyse wees bovendien uit dat hij niet opgroeide in de omgeving van Oldenburg.
Vergelijking van zijn DNA uit Oldenburg met een vrouwelijke verwant van Adolf van Nassau kan definitief uitsluitsel geven over de vraag of de onbekende in de crypte inderdaad de verdwenen Adolf is.
Het moest een beslissende stap zijn in een speurtocht die nu al acht jaar duurt. Historicus Lammert Doedens hoopte maandag eindelijk DNA te veroveren, waarmee hij kon bewijzen dat de botresten die in 2016 opdoken in Oldenburg inderdaad van graaf Adolf van Nassau zijn – de verdwenen broer van Willem van Oranje.
Daarvoor had hij de graaf Von Oppersdorff zu Solms-Braunfels zover gekregen zijn familiecrypte te openen in het kerkje van Slot Braunfels. Daar werd immers Adolfs zus Elisabeth begraven in 1603. ‘Die crypte was al meer dan tweehonderd jaar niet meer geopend’, zegt Doedens.
Doedens leerde de graaf kennen tijdens het onderzoek naar de botresten in Oldenburg. ‘Hij zei toen tegen me dat als ik niet meer verder kwam, ik contact met hem kon opnemen’, vertelt hij. ‘Dus dat heb ik voor de zomer gedaan.’
Privé-eigendom
De graaf aarzelde geen moment. ‘Hij zei: “Ik had dat beloofd. U kunt komen!”, vertelt Doedens. Het voordeel: de kerk inclusief de beenderen die er begraven liggen, zijn privé-eigendom. De enige die toestemming hoeft te geven voor opening van de kisten, is de graaf zelf.
En dus arriveerde Doedens zondagavond in Braunfels. ‘Het is waanzinnig daar’, vertelt hij. ‘Het is echt een sprookjeskasteel. Harry Potter zou er kunnen wonen!’ Omdat hij breek- en sleepwerk verwachtte, had hij Gertie Krajenbrink meegenomen als hulp. DNA-specialist Birgit Grosskopf van de universiteit van Göttingen was on stand-by om te komen, zodra de twee beet hadden.
‘Je moet je voorstellen: je komt daar een middeleeuwse kerk binnen. Achter een houten wand waren ijzeren deuren verborgen die piepend opengingen. Je zag een trap die het donker inleidde en heel in de verte een klein raampje. Vervolgens… de Gruft’, vertelt Doedens.
De diepte in
Twee kisten waren meteen zichtbaar. Daaronder, verder de diepte in, waren er nog meer. Ertussen vonden ze loopplanken van hout, in een enkel geval gebroken. Alleen… welke was van Elisabeth? Was ze er überhaupt wel bij? Van de zestien kisten die er zouden moéten zijn, vonden ze er maar dertien.
‘Elisabeth zou bijgezet moeten zijn onder het epitaaf van de kerk’, weet Doedens op basis van archiefonderzoek. Ze lieten camera’s de diepte in zakken, maar zonder resultaat. ‘Juist daar konden we niet komen.’ Bouwtekeningen lieten zien dat de crypte waarschijnlijk uit twee of drie delen bestaat, maar het leek onmogelijk er te komen.
Het leek een kansloze missie, tot Doedens een nis ontdekte in de buitenmuren van het kasteel. Niemand wist wat daarachter lag, ook de graaf niet. ‘Maar als je doordenkt… dan kan het heel goed zijn dat die nis toegang biedt tot een ander deel van de crypte.’
Belofte
Het tweetal vertrok met de belofte van de graaf dat hij zou uitzoeken wat er achter de nis is. ‘Stel je voor, dat hij me vandaag of morgen mailt. Dat er toch een toegang is!’ zegt Doedens hoopvol.
Maar zelfs als dat niet lukt, dan is Doedens missie nog lang niet ten einde. Immers: Willem van Oranje had nog veel meer zussen. Er is nog Magdalena, begraven in Weigersheim. En Juliana, die in Rudolstadt ligt, in de crypte van de Fürst von Schwarzburg-Rudolstadt’
Hij richt nu eerst zijn pijlen op Juliana. Immers, haar graf wordt op dit moment gerestaureerd door een professor uit Erfurt. En als dat ook mislukt? Dan heeft Doedens een plan D, E, F… ‘Maar daar mag ik niks over zeggen.’
Slot Braunfels