Een krant was een dagelijks verschijnend medium, meestal gedrukt op van dat dunne, wat groezelige papier, waarin het nieuws van de dag werd gepubliceerd, aangevuld met commentaren, analyses, overlijdensberichten en advertenties. En dat lazen de mensen dan, soms vluchtig, andere keren heel aandachtig.
Daarvoor moest je zo’n krant breed uitvouwen en dat was niet eenvoudig. Volgens Darwin vergde het een dexteriteit die uniek is voor de homo sapiens en het verklaart meteen waarom we van die lange armen hebben. Verder heb je die nergens voor nodig, tenzij je een boom wilt omarmen (daar werden die kranten – een eerlijk natuurproduct – trouwens van gemaakt).
Na één dag was het nieuws al weer oud en kon men de krant gebruiken om er vis in te verpakken, een kattenbak mee te vullen of stevig opgerold kon je je vrouw er mee voor de billen slaan (brrr, wat was dat lekker zeg). Na een maand bleef je niettemin met een flinke stapel zitten, dat door de plaatselijke voetbalvereniging als ‘oud papier’ werd opgehaald.
In de lagere sociale klassen, waar analfabetisme destijds niet ongebruikelijk was, trof je nog wel eens types die er ‘hun reet mee afveegden’. Of ze dat ook werkelijk deden, is nooit onomstotelijk vastgesteld, maar de uitdrukking sijpelde wel door naar de bovenlaag van de samenleving en tegenwoordig wordt ze vooral gebezigd door Kamerleden, presidenten en andere nieuwshaters.
Andere kijk
In zo’n krant dus, kwam het wel eens voor dat er twee berichten naast elkaar stonden, die niets met elkaar te maken hadden, maar die je toch ineens een heel andere kijk op het nieuws gaven.
Bijvoorbeeld, dan stond er een groot artikel over een bomaanslag op een Turks vliegveld, waarin omstandig werd geschreven over de paniek onder de slachtoffers en de ravage die het had veroorzaakt, en dan hadden ze daarnaast een advertentie geplaats van een vliegmaatschappij die super voordelige vluchten op Istanboel aanbood. Het een had natuurlijk niets met het andere te maken, maar het zette je wel aan het denken en best mogelijk dat je besloot het voorjaar maar eens lekker thuis te blijven.
Ik moest deze week aan zo’n toevallige samenloop van artikelen denken, toen ik in de UK (die om nostalgische redenen nog steeds ‘krant’ wordt genoemd; zie hierboven) het bericht zag staan dat onze rector magnificus Elmer Sterken zich aansloot bij een oproep van de rectoren van de Nederlandse universiteiten om de wetenschappelijke vrijheid te verdedigen.
Beste aanval
Mooi, dacht ik, de verdediging is vaak de beste aanval. Maar toen viel mijn oog op het berichtje dat daar pal onder stond: ‘Yantai-statement kwam er niet’. Tja, de Elfstedentocht ook niet, maar is dat nieuws? Toch maar even lezen en toen las ik dat de Personeelsfractie en Calimero in de universiteitsraad hun ontevredenheid over de gang van zaken rond Yantai kenbaar hadden willen maken. Ook waren ze het niet eens met het gebrek aan openheid rond de Chinese campus, maar na veel discussie met het universiteitsbestuur kwam het statement dus niet.
Het een heeft niets met het ander te maken natuurlijk, maar toch begon het bij mij te jeuken. In het artikeltje over de verdediging van de vrijheid werd de situatie in landen als Turkije, Irak en Iran zorgelijk genoemd. Daar zitten wetenschappers vast (en is het met de persvrijheid ook slechts gesteld) en het valt te prijzen dat Nederlandse collega’s zich daar druk om maken.
Maar hoort China ook niet in dat rijtje thuis? Daar werden bijvoorbeeld de Oeigoerse econoom Ilham Tohti, schuldig gevonden aan separatisme, en mensenrechtenactivist en docent literatuur Liu Xiaobo, die nota bene de Nobelprijs voor de Vrede kreeg, tot een gevangenisstraf veroordeeld.
Dat is een beetje alsof bij ons Feringa in de bak zit en voor straf achtentwintigduizend taartjes met zijn naam erop moet opeten.
Kijk, en dan ben ik dus extra blij dat de Personeelsfractie en Calimero in alle vrijheid kunnen beslissen dat ze afzien van hun Yantai-statement.