Door de hoge energieprijzen en de inflatie staat de universiteitsraad de komende jaren voor een grote uitdaging, waarschuwt voorzitter Jouke de Vries van het college van bestuur van de RUG.
Dat deed hij donderdag tijdens de viering van 50 jaar universiteitsraad en college van bestuur, samen met zeventig voormalige en kersverse raadsleden van de u-raad.
De oorzaak van De Vries’ pessimisme? De miljoenen die minister Robbert Dijkgraaf van onderwijs eerder nog beloofde aan de Nederlandse universiteiten, lekken momenteel weg door de slecht geïsoleerde en vaak ook oude universiteitspanden die de uni heeft. De energierekening dreigt gigantisch te worden.
Laptop
‘Kunnen we nog elf faculteiten in de lucht houden? Worden de RUG-gebouwen straks ontmoetingsplekken en zit de universiteit vooral in de laptop?’ zo vroeg De Vries zich hardop af.
Een beetje een dramatisch begin van het feestelijke programma, gaf hij toe. Hij wilde er mee zeggen dat het RUG-bestuur en de universiteitsraad hier ook wel weer uit zullen komen. Samen, volgens het ongeschreven ‘harmoniemodel’.
Ver te zoeken
Die harmonie was vijftig jaar geleden anders ver te zoeken, vertelde RUG-historicus Klaas van Berkel vervolgens. Want Groningen had net een eigen soort medezeggenschap op poten gezet toen de minister na de Maagdenhuisbezetting in Amsterdam (in 1969) opeens met een eigen plan kwam.
De linkse studentenbeweging en dito medewerkers hielden nog een jaar krampachtig vast aan het Groningse model en boycotten zelfs de verkiezingen. Sterker: complete faculteiten deden niet mee.
Maar het jaar erop won het linkse blok met de toen radicale GSb (Groninger Studentenbond) negen van de elf studentenzetels. De GSb zag helemaal niks in dat harmoniemodel en voerde volgens Van Berkel ‘obstructiepolitiek’.
Vergadermachine
In 1978 stootte de PSF (nu de studentenfractie SOG) de GSb van de troon. ‘Door slim van het kiessysteem gebruik te maken’, zegt Peter van Dijk, oud-lid van de universiteitsraad en voormalig gedeputeerde in de provincie Limburg.
Zo kwam er meer harmonie in de raad al was het ‘misschien niet zo democratisch’, erkent Van Dijk nu. Daarna vond voormalig raadslid en RUG-huisfotograaf Elmer Spaargaren er weinig meer aan, zegt hij op zijn beurt terugblikkend. ‘Het werd een beetje een vergadermachine.’
Aandacht
Niet gek dat de aandacht van studenten ook wegzakte. Opkomstcijfers van de verkiezingen schommelen tegenwoordig rond de 20 procent. Wat RUG-baas De Vries doet twijfelen aan het mandaat van de raadsleden.
VU-hoogleraar Rienk Goodijk bood het RUG-bestuur en de zeventig kersverse raadsleden en oudgedienden prompt een oplossing: meer achterkamertjes. Want studenten zijn best te porren voor medezeggenschap, doceerde hij, maar dan op projectbasis en zonder publiek. ‘Op basis van vertrouwen.’
‘Wandelend harmoniemodel’
Geert Joosten, door oud-griffier Betsy Pier ‘een wandelend harmoniemodel’ genoemd, juicht dat idee toe. ‘Dat deden wij eigenlijk al.’ Maar die opzet in regels gieten vindt de oud-voorzitter van de raad niet nodig. ‘Het is hoe je met elkaar omgaat.’
In zijn tijd, met Eric Bleumink (rector van 1984-1988), Simon Kuipers (rector van 1991-1994) en – ook bij de reünie – Marius Kooijman, zat dat wel snor. In het idee ziet hij ook geen gebrek aan openheid. In achterkamertjes kunnen mensen juist beter begrip krijgen voor een probleem, meent hij. ‘Daar is niks mis mee.’
Kwestie-Yantai
Tim Huiskes, die tijdens de kwestie-Yantai (het plan van het voormalig collegebestuur om een branch campus in China te beginnen) op de stoel van Joosten zat, ziet in het voorstel van de hoogleraar ook het harmoniemodel terug.
‘Maar het moet wel van twee kanten komen,’ waarschuwt hij. Het werkt zolang het RUG-bestuur meedoet. ‘Maar als er een tiran blijkt te zijn – en ik zeg niet dat die er was,’ zegt hij er snel bij, ‘is het wel goed om een stok achter de deur te hebben.’
Die stok is het advies- en instemmingsrecht dat de uraad heeft, om plannen van de universiteit te wijzigen en eventueel weg te stemmen. ‘Als dat er niet is, en er geen kritische pers is, dan walsen ze over je heen.’
