Een groep wetenschappers wil het Centrum voor Universiteitsgeschiedenis en Wetenschapsstudies (CUW) nieuw leven inblazen. Dat dreigde een zachte dood te sterven nadat universiteitshistoricus Klaas van Berkel met emeritaat ging.
‘Je moet laten zien hoe kennis tot stand komt, zeker nu er zoveel discussie is over wetenschappelijke kennis en academische vrijheid’, zegt Maarten Derksen. ‘Het is veel meer dan iets neutraal observeren en dat dan opschrijven. Het is belangrijk dat we dit laten zien en niet alleen zeggen: dit zijn de feiten, want wij zijn wetenschappers.’
Maar toen Van Berkel in 2020 met emeritaat ging – hij is verantwoordelijk voor een gezaghebbend boek over de RUG in de Tweede Wereldoorlog én drie vuistdikke studies die de geschiedenis van de Groningse universiteit van de oprichting in 1614 tot en met 2021 beslaan – leek de bestudering van de universitaire geschiedenis in het slop te raken.
Want Van Berkel deed meer dan het passief bestuderen van geschiedenis. Hij was het geheugen en geweten van de universiteit en richtte het CUW op om de universitaire waarden te waarborgen en uit te dragen.
Mensen samenbrengen
Zijn werk mag niet verloren gaan, besloten docent psychologie Derksen, programmamaker Annelies Noordhof-Hoorn van Studium Generale en enkele andere liefhebbers. Zij zijn bezig om het CUW weer nieuw leven in te blazen.
‘Mensen die met de geschiedenis van de universiteit en van de wetenschap bezig zijn zitten niet op één plek, maar op allemaal verschillende plekken’, zegt Noordhof-Hoorn. ‘Veel mensen die hierin geïnteresseerd zijn spreken elkaar niet. Het CUW wil ze samenbrengen.’
De groep wil de geschiedenis van de universiteit bewaren, onderzoek publiceren en activiteiten organiseren. Via colleges of andere evenementen willen ze ook mensen van buiten de RUG bij het centrum betrekken.
Vaccinaties
‘Dan gaat het ook om het maken van kennis zélf’, zegt Noordhof-Hoorn. ‘Tijdens corona bijvoorbeeld hadden veel mensen weinig inzicht in het onderzoeksproces naar coronavaccinaties, waardoor het leek alsof de vaccinaties er ineens waren. In werkelijkheid werd er doorgebouwd op jaren en jaren bestaand onderzoek.’
Het delen van die kennis was een belangrijke motivatie voor haar, net als het uitzoomen op hedendaagse ontwikkelingen. ‘Je denkt: iets gebeurt nu en dat is uniek. Maar als je terugkijkt in de geschiedenis, is er vaak niks nieuws onder de zon. Als mens heb je ook een geschiedenis, wat je doet komt voort uit een verleden, en dat geldt natuurlijk ook voor de wetenschap. Dat is gewoon hartstikke leuk om te zien.’
Veel te doen
Het CUW werd opgericht rondom deze thema’s, maar bestond vooral uit ‘een groep mensen die een keer per jaar uit eten gingen’, glimlacht Derksen. De huidige initiatiefnemers proberen nieuwe mensen te betrekken bij het centrum, want er moet veel gebeuren.
‘Er moet een website komen, er moeten activiteiten georganiseerd worden, samenwerkingsverbanden aangegaan, geld vrijgemaakt. Gelukkig zijn er genoeg mensen geïnteresseerd, van student tot professor; een leuk groepje heeft aangegeven mee te willen werken’, zegt Derksen.
Wie mee wil doen kan zich nog altijd melden, zegt hij, want hoe meer mensen hoe beter. ‘We willen het nu groot aanpakken.’