In de rubriek ‘Intussen elders’ verzamelen we nieuws van andere universiteiten. Deze week: consternatie aan de Universiteit Leiden vanwege een schilderij en consternatie aan alle universiteiten vanwege een column van NWO-voorzitter Marcel Levi.
Consternatie deel 1, over een schilderij
De Universiteit Leiden heeft een schilderij voorlopig weer op zijn oude plek terug laten hangen nadat het eerder was weggehaald. Het gaat om een doek uit de jaren zeventig van kunstenaar Rein Dool, met daarop een aantal sigaarrokende mannelijke universiteitsbestuurders. Een van hen is vader Dolf van PvdA-coryfee en oud-burgemeester van Amsterdam Job Cohen, die in de jaren zeventig rector in Leiden was.
Volgens het college van bestuur, zo tekent de Leidse universiteitskrant Mare op, stoorden medewerkers zich al langer aan het schilderij; rokende mannen met sigaren weerspiegelen niet meer de universiteit van nu. ‘Niet iedereen voelt zich door dit beeldbepalende werk gerepresenteerd’, zei collegevoorzitter Annetje Ottow, die wel begrip kon opbrengen voor de spontane actie van medewerkers om het schilderij weg te halen. ‘Inclusiviteit is een van onze belangrijke opdrachten.’
Rechtendecaan Joanne van der Leun jubelde over de actie. ‘Persoonlijk vind ik dat het weg mag, en ik verwacht ook dat dat snel gaat gebeuren. Het grootste deel van mijn carrière heb ik in kamers met mannen en schilderijen van mannen gezeten. Ik haat de rook ook.’
Maar anderen kunnen er totaal geen begrip voor opbrengen. Kunstenaar Rein Dool niet (‘Het is belachelijk, bespottelijk en kortzichtig dat er een paar idioten niet blij mee zijn dat er rokende mannen op staan’), Job Cohen niet en ook medewerkers van de uni zelf niet.
Zo stelt columnist Remco Breuker in Mare dat de actie getuigt van ‘onvergeeflijke onwetendheid, kortzichtigheid en symboolpolitiek‘. ‘Ik neem aan dat degene die aanstoot nam aan het schilderij wist waar ze naar keek, namelijk naar de eerste generatie bestuurders onder de nieuwe wet van 1970, bestuurders die de universiteit toen democratischer maakten dan zij nu is.’
Job Cohen mengde zich ook in de discussie en bood het bestuur van de universiteit Leiden een ‘bijspijkercursus’ aan. ‘Dit schilderij geeft niet alleen een fraai inzicht in de toenmalige tijdgeest, maar heeft op even fraaie wijze de geest gevangen waarmee de toenmalige Rector Magnificus zijn ambt in dat College vervulde’.
Het doek hangt nu weer op zijn oude plek, althans voorlopig. ‘We zien de actie als een startpunt voor een inhoudelijke discussie, maar we maken nu even pas op de plaats’, aldus collegevoorzitter Annetje Ottow die, in een poging om de gemoederen tot bedaren te brengen, eraan toevoegt dat het ‘een indrukwekkend kunstwerk’ is en dat ‘we trots zijn op de bestuurders van toen die erop staan afgebeeld’.
Een ‘divers samengestelde commissie’ gaat nu uitzoeken wat er verder moet gebeuren.
Consternatie deel 2, over een column
Marcel Levi, voorzitter van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO), ligt onder vuur vanwege zijn column in de Amsterdamse krant Het Parool. In die column waarschuwt hij voor ‘inflatie’ van het begrip veiligheid.
‘Er zijn weinig woorden die de laatste tijd zo vaak worden misbruikt als het woord ‘veiligheid’. Iedereen die maar even zijn zin niet krijgt, begint binnen de kortste keren te roepen dat hij zich ‘niet veilig voelt’, en daarmee wordt de discussie dan volledig afgeleid van waar het eigenlijk om ging’, schrijft Levi.
Hij noemt als voorbeeld een beoordelingsgesprek (‘waarin je serieuze feedback krijgt’) dat een medewerker niet bevalt die vervolgens klaagt dat de leidinggevende hem een onveilig gevoel geeft. En dat een irritante collega of lastige leidinggevende plotseling synoniem zijn aan een onveilig werkklimaat.
‘Door te pas en te onpas alles wat je niet bevalt onveilig te noemen, dreigt te term veiligheid te verworden tot een platte dooddoener zonder enige betekenis’, aldus Levi.
De column stuit het Landelijk Netwerk Vrouwelijke Hoogleraren tegen de borst, evenals het Promovendi Netwerk Nederland (PNN) en zeker ook Levi’s eigen organisatie NWO.
Ook op Twitter roeren academici zich. Zo twittert iemand: ‘Dat je dit schrijft terwijl verschillende professoren voor (seksuele) intimidatie op non-actief staan is abject en toondoof!’
Critici wijzen onder meer op sterrenkundige en hoogleraar Tim de Zeeuw (tot voor kort ook lid van de Adviesraad van NWO), die nog maar zeer onlangs door de Universiteit Leiden de deur is gewezen vanwege ‘ernstig ongewenst gedrag’ dat bovendien jaren kon bestaan. Door zulke columns wordt het melden van onveilige situaties alleen maar moeilijker, zeggen boze academici.
Tegen het platform ScienceGuide zegt Levi verrast te zijn door alle consternatie en stelt hij dat de boze mensen de column niet goed hebben gelezen. ‘De enige bedoeling van deze column was om erop te wijzen dat de term veiligheid aan inflatie onderhevig is. Het thema van sociale veiligheid, wat ook ik een belangrijk item vind en waarvan ik ook zie dat het een groot issue is op diverse plaatsen, wordt zo juist tekortgedaan.’