De faculteit Science and Engineering (FSE) wil een Chinaplatform oprichten. Onderzoekers en beleidsmakers kunnen daarin mogelijkheden en risico’s van samenwerking met China bespreken. Ook zou het kennis kunnen uitwisselen met de binnenlandse veiligheidsdienst AIVD en regeringsorganisaties over samenwerking met China.
De faculteit is een groot voorstander van samenwerking met Chinese onderzoekers. Niet alleen is de kwaliteit van het wetenschappelijk onderzoek er hoog, ook is China een bron van veel wetenschappelijk talent.
Maar vanuit de politiek wordt steeds kritischer gekeken naar dergelijke samenwerkingen. Het memo China Policy Faculty of Science and Engineering dat vorige week werd besproken in de faculteitsraad, moet daarom duidelijk maken hoe de samenwerking de komende jaren vorm moet krijgen.
Monolitisch
‘Wat in de Nederlandse discussie ook wel eens een beetje verloren lijkt te gaan, is dat China een groot land is en dat er heel veel mensen wonen en dat er net zo veel diversiteit is in opvattingen als hier’, zegt beleidsmedewerker Mark Kas, die de notitie opstelde. ‘Het lijkt er misschien één groot communistisch, monolithisch blok, maar dat is gewoon niet zo. Zeker niet in in de academische wereld.’
FSE heeft inmiddels elf samenwerkingsverbanden met verschillende Chinese universiteiten. In veel gevallen gaat het om gezamenlijk onderzoek. Het Feringa Lab doet bijvoorbeeld onderzoek naar moleculaire motoren met partners van de East China University of Science and Technology in Shanghai en de South China Normal University in Guangzhou.
Daarnaast gaat het om PhD-trainingen, double degree-programma’s of afspraken over de uitwisseling van staf.
Kansen
Toch is de faculteit zich bewust van de risico’s die deze samenwerkingen met zich meebrengen. ‘We willen laten zien dat er volop kansen zijn’, zegt Kas, ‘maar bewustwording is belangrijk. We moeten niet naïef zijn.’
Al tijdens de onderhandelingen om een branch campus te starten in het Chinese Yantai was er sprake van toenemende zorg over de academische vrijheid. Maar sinds het stopzetten van het project is er ook vrees voor spionage, het gebruiken van onderzoeksresultaten voor bijvoorbeeld militair gebruik, cyberaanvallen enzovoort.
Ook is er angst voor afhankelijkheid: de Chinese overheid tast diep in de buidel voor het financieren van onderzoek. Nu al leveren Chinese promovendi enkele miljoenen euro’s per jaar op voor de faculteit.
Strategisch
Vandaar dat FSE voorstander is van een strategische aanpak. De faculteit kiest voor een beperkt aantal partners in China, waarmee langdurige relaties worden aangegaan in onderzoek én onderwijs. ‘Ik merk nu al dat mensen in de faculteit iets dieper nadenken als zich een mogelijkheid voordoet’, zegt Kas. ‘Is het een groep waar ik de komende vijf of tien jaar mee kan werken en zo ja, in wat wat voor vorm dan eigenlijk?’
Financiële afhankelijkheid kan voorkomen worden door de instroom van Aziatische PhD’s te verspreiden over verschillende landen. Het nieuw op te richten platform moet overige dilemma’s tackelen. Het platform, waarin FSE-staf werkt met Chinese partners (onderzoekers en beleidsmakers) moet ervoor zorgen dat de deelnemers zich bewust blijven van de dilemma’s en dat ze kennis uitwisselen.
Feiten
Daarnaast kan het platform informatie- en discussiebijeenkomsten houden met bijvoorbeeld de AIVD of andere regeringsinstanties. ‘Dan gaat het om informatie-uitwisseling’, zegt Kas. ‘Het zou goed zijn om van instanties die zich bezighouden met veiligheid of anderszins, te horen wat zij waarnemen. In de hele discussie merk ik dat er veel gevoel is en mening, maar weinig feiten. Misschien kunnen ze daar meer over vertellen in een kleiner gezelschap en dingen onder onze aandacht brengen die ons anders zouden ontgaan.’