De Italiaanse Silvia Stopponi is hoogzwanger. Geen student die in de overvolle trein opstond en haar een zitplaats aanbood, zo ervaarde ze onlangs.
Het is vrijdagmiddag en ik verlaat Groningen na een lange dag werk. Terwijl ik het treinstation nader, vraag ik me af wat ik daar aantref. Vanwege het werk aan het spoor moet ik – om naar het zuiden te gaan – eerst een trein richting Leeuwarden nemen, die weer belachelijk vol was.
In de vier minuten overstaptijd was het een chaos van studenten die de kaartlezers bijna letterlijk aanvielen, duwend en trekkend om elkaar voor te zijn. Ik loop het risico mijn aansluiting te missen. Idealiter zou ik het op een rennen zetten, wat veel mensen ook deden. Maar ik kan niet rennen, want ik ben zwanger.
Op het perron staat een menigte mensen te dringen om allemaal als eerste op de trein te stappen. Als ik eindelijk ingestapt ben zijn er geen zitplaatsen meer vrij en moet ik staan. Goed, het is maar een half uurtje, ik ga er niet aan dood.
Ik probeer te genieten van het ritje door het zonnige landschap. Maar hoe langer ik sta, hoe meer mijn voeten pijn beginnen te doen. Ik ben nou eenmaal tien kilo aangekomen sinds het begin van mijn zwangerschap. Ik kijk om me heen: overal zitten studenten met elkaar te kletsen, op hun telefoon te kijken of naar buiten te staren.
Ik kan niet rennen, want ik ben zwanger
Ik zie dat sommigen naar mijn buik kijken. Het is overduidelijk dat ik zwanger ben, maar niemand biedt me een plek aan om te zitten. Het doet me denken aan reizen in mijn eigen land, waar mensen elkaar net zo hard verdrongen als hier en net zo onverschillig deden jegens zwangere vrouwen, bejaarden of mensen met baby’s. Ik kwam zo vaak boos thuis van zo’n reis, overtuigd dat er geen hoop was voor mijn land.
Sommige van deze studenten zullen later belangrijke beslissingen maken en vorm geven aan de wereld waar mijn baby straks groot in wordt. Ik moet denken aan alle bijzondere studies die ze doen: sommigen zullen zieken behandelen, terwijl anderen belangrijke berekeningen zullen maken om huizen te bouwen.
Weer anderen zullen bepalen hoe reclames er uitzien. Velen van hen hebben waarschijnlijk meegedaan aan een demonstratie tegen oorlog of een mars voor het klimaat. De meesten studeren aan de Rijksuniversiteit Groningen, die aandacht en respect voor anderen zo hoog in het vaandel heeft staan. Maar leren deze studenten überhaupt meer dan alleen maar theorie?
In Leeuwarden haal ik nog net de trein voordat hij vertrekt, en moet ik alweer staan. Deze keer in de gang tussen de deuren, waar het tropisch warm is. Drie passagiers hadden mazzel en zitten op de uitvouwbare stoeltjes aan de muur. Het zijn alle drie studenten in de twintig.
Na meer dan een uur staan, doen mijn voeten en benen verschrikkelijk pijn
Een vrouw van in de zeventig is de eerste die gaat zitten zodra er een plekje vrij komt. Na meer dan een uur staan, doen mijn voeten en benen verschrikkelijk pijn. Als er ruimte was geweest, was ik op de vloer gaan zitten.
Ik kan het bijna niet geloven wanneer de oudere vrouw mij haar zitplaats aanbiedt. Ik ga er alleen op in omdat ik echt niet meer kan staan. Het gevoel dat me overspoelt is een rare mix van schaamte, opluchting, boosheid en absurditeit.
De vrouw legt de situatie vriendelijk uit aan de student die naast me zit: ‘Ze is zwanger!’ De student kijkt haar stilzwijgend aan en wendt dan haar hoofd af. Ik zie twee kartonnen kokers in haar tas zitten: projecten misschien, of mooie kunst. Haar studie gaat vast fantastisch.
Een aantal haltes later vind ik eindelijk een plekje met een normale temperatuur en een tafel. Nu komt de grootste uitdaging: ik moet aan het werk. Ik laat al het andere achter me; ik kan mijn dochter ook morgen nog leren dat ze zich anders moet gedragen.
Ik zet mijn laptop aan, maar kan maar niet vergeten dat ik omringd was door onverschillige jongeren die blijkbaar niet snappen dat, als ze die betere maatschappij waar zij zo van dromen werkelijkheid willen zien worden, ze eerst om hun medemens moeten geven.
Maar in dit geval ga ik niet bij de pakken neerzitten. Ik moet iets zeggen, want verandering is mogelijk.
Silvia Stopponi (Italië) is PhD-student aan de Faculteit der Letteren