Amina Helmi wint Spinozapremie

De Groningse sterrenkundige Amina Helmi is een van de winnaars van de Spinozapremies van 2019 – de ‘Nederlandse Nobelprijs’. Ze krijgt 2,5 miljoen euro die ze zelfstandig kan besteden aan nieuw onderzoek.
Door Christien Boomsma / Foto Reyer Boxem

Meer winnaars

Naast Amina Helmi, ontvangen ook de Utrechtse historicus Bas van Bavel, celbiologe Yvette van Kooyk van het VU medisch centrum en quantumfysicus Ronald Hanson van de TU Delft een Spinozapremie.

Het is de achtste Spinoza voor de RUG. Eerdere winnaars waren de natuurkundige George Sawatzky (1996), medisch bioloog Dirkje Postma (2000) en chemicus en latere Nobelprijswinnaar Ben Feringa (2004). Na tien jaar stilte volgden daarna trekvogelprofessor Theunis Piersma in 2014 en geneticus en huidige rector magnificus Cisca Wijmenga in 2015. In 2016 wonnen filosoof Lodi Nauta en technisch natuurkundige Bart van Wees.

Ze had het niet verwacht. Echt niet, zegt Amina Helmi. Toen de hoogleraar dynamica, structuur en vorming van de Melkweg twee jaar geleden werd toegelaten tot de KNAW had ze wel ‘gehoopt’ dat dát zou lukken, maar een Spinozaprijs winnen?

‘Dit is zo groot!’ zegt ze. ‘Toen ik het telefoontje kreeg waarin ik het hoorde, had ik echt tranen in mijn ogen. Het is zo bijzonder!’

Het gesprekje duurde niet zo lang, hoogstens vijf minuten. Maar het was ‘lang genoeg’. ‘Ik had geen woorden meer. Het enige dat ik dacht was: wauw, wauw, wauw.’

Nog steeds beduusd maar stralend nam ze vrijdag in cultuurcentrum De Rode Hoed in Amsterdam het certificaat in ontvangst, samen met nog drie wetenschappers. Ook haar zoon was daarbij aanwezig (zie foto). De uitreiking van de prijzen is pas op 2 oktober, en dan weet ze echt wat ze met de premie gaat doen.

Gaia-satelliet

De Spinozapremie, uitgegeven door onderzoeksfinancier NWO, komt op een ideaal moment voor Helmi. Op dit moment is ze volop bezig met het analyseren van de metingen aan 1,7 miljard sterren door de Europese Gaia-satelliet die vorig jaar werden vrijgegeven.

‘Ik wil graag follow-up werk doen’, zegt ze. ‘We willen graag de chemische samenstelling van sterren weten. Dat doet Gaia zelf niet en wat we merken is dat we die gegevens heel erg nodig hebben om te kunnen vaststellen hoe het proces van het ontstaan van de Melkweg is gegaan.’

Maar ook wil ze graag terug naar een deel van haar onderzoek dat de laatste jaren minder aandacht heeft gekregen: de verdeling van massa in de Melkweg en vooral van donkere materie, en op die manier meer inzicht krijgen in wat donkere materie echt is. ‘Doordat we steeds ontdekking na ontdekking deden met galactische archeologie hebben we ons daar meer op gefocust. Maar dit aspect is ook heel belangrijk en nu krijg ik de kans om dat vlot te trekken.’

Melkweg niet in evenwicht

De Gaia-data lieten in de afgelopen jaren zien dat de Melkweg niet in evenwicht is. ‘Dat was een grote aanname voor het modelleren van sterrenstelsels, maar wat we nu zien is dat die aanname niet klopt. We moeten dus nieuwe methodes ontwikkelen om te bepalen hoe de donkere materie verdeeld is in de Melkweg. En juist die verdeling kan vertellen over de aard van de donkere materie.’

Ze heeft nog tot oktober de tijd om uit te zoeken hoe ze haar ideeën precies vorm kan geven. Dan pas neemt ze de prijs daadwerkelijk in ontvangst en presenteert ze wat ze precies met het geld gaat doen.

Dat is overigens ook het moment waarop ze een feest wil organiseren voor haar hele groep, inclusief alle studenten, promovendi en postdocs die ze ooit heeft begeleid. ‘Want uiteindelijk is dit succes ook aan hen te danken.’

UKrant publiceerde eerder een groot interview met Amina Helmi.

Engels

Abonneer
Laat het weten als er

De spelregels voor reageren: blijf on topic, geen herhalingen, geen URLs, geen haatspraak en beledigingen. / The rules for commenting: stay on topic, don't repeat yourself, no URLs, no hate speech or insults.

guest

0 Reacties
Inline feedbacks
Bekijk alle reacties