De keuze van de Usva om de opvoering van ‘Waiting for Godot’ te schrappen omdat alleen mannen auditie mochten doen, kon afgelopen week op weinig bijval rekenen. Slaat het cultureel centrum niet door in haar inclusiviteitsbeleid? En wat als het om een stuk voor vrouwen was gegaan? Vijf vragen aan Fay Sterken van Usva’s studentenbestuur.
Voor wie het bericht vorige week miste: toneelschrijver Samuel Beckett liet voor zijn overlijden vastleggen dat alleen mannen de vijf rollen in zijn stuk mogen spelen. De leden van studententheatergezelschap GUTS – met een gemengde crew – wilden ‘Waiting for Godot’ ondanks deze beperking toch opvoeren en tekenden voor die clausule.
Jullie besluit om het stuk van GUTS te annuleren heeft voor behoorlijk wat ophef gezorgd. Veel mensen begrijpen niet zo goed wat jullie beleid precies is. Kun je dat uitleggen?
‘Eigenlijk kopiëren wij het inclusiviteitsbeleid van de RUG, omdat we natuurlijk onderdeel zijn van de universiteit. Wij voelen de verantwoordelijkheid misschien wel zwaarder, omdat we maar een kleine vereniging zijn, eigenlijk een eilandje binnen de RUG. Dan moeten we er extra op letten dat het goed gaat. Ons beleid is simpelweg: iedereen moet overal een kans voor hebben, ongeacht je gender, afkomst, maakt niet uit wat.’
Jullie zeggen dat jullie je niet inhoudelijk bemoeien met de keuze van toneelstukken of hoe ze uitgevoerd worden. Maar in dit geval kun je stellen dat ‘Waiting for Godot’ wat jullie betreft onuitvoerbaar is. Hoe zit dat?
‘Nou, mensen mogen zelf kiezen welk stuk ze opvoeren. Maar GUTS voldoet met dit stuk niet aan de voorwaarden die op onze site staan. Een ervan is dat het stuk toegankelijk moet zijn voor alle studenten. Dan gaat het eigenlijk over alle aspecten van het toneelstuk, dus ook over mensen die heel graag op het podium willen staan. Als je zegt dat alleen mannen mee mogen doen, hoe inclusief de crew ook is, dan sluit je wel mensen buiten bij de audities.’
‘Daar trekken we een lijn, omdat het stuk wel opgevoerd wordt in ons theater en dit echt niet past bij ons beeld van inclusiviteit. We hebben de verantwoordelijkheid om iedereen van cultuur te voorzien en daarin inclusief te zijn.’
Stel dat in de toekomst een gezelschap ‘De Vaginamonologen’ wil opvoeren – waarin een groep zeer diverse vrouwen hun ervaringen met zaken als menstruatie, (on)vrijwillige seks, lichaamsbeeld, genitale mutilatie en prostitutie delen – moet daar dan per se een man aan mee kunnen doen?
‘Wij geloven er erg in dat je een rol altijd kan spelen, ongeacht je gender. De keuze van een toneelstuk is één ding, maar het gaat ons echt om het uitsluiten van mensen tijdens de auditie. Als er een man komt die een perfecte auditie doet voor De Vaginamonologen, dan zouden wij gezien onze ervaringen met GUTS wel verwachten dat ze die man, die precies past, aannemen.’
Maar zet je zo de deur niet open voor stiekeme uitsluiting? Dat de audities zogenaamd open zijn, terwijl iemand prima weet dat ze bepaalde genders sowieso niet zullen kiezen?
‘Het zou verschrikkelijk zijn als ze open audities houden en dan alsnog op basis van gender mensen uitsluiten. Wij kunnen niet zien wat er in iemands hoofd omgaat tijdens het auditieproces, dus daar zouden we in zekere zin ook nooit achter komen. Maar wij vertrouwen GUTS eigenlijk altijd blind, omdat de band tussen ons en GUTS sterk is. Ze treden gemiddeld drie keer per jaar bij ons op en hun stukken zitten altijd goed in elkaar en zijn hartstikke leuk.’
‘Daarom schrokken we ook zo van wat er nu gebeurde. Het punt is dat dat zij een clausule hebben getekend die mensen uitsluit. Zij hebben bewust die keuze gemaakt en daar kunnen wij niet achterstaan. Als de keuze was gemaakt op basis van acteerwerk en wie er zou passen bij de rol, dan was het niet erg geweest. Maar iedereen had een kans moeten krijgen, ongeacht hun gender.’
Je had ook kunnen zeggen: het is vervelend dat dit gebeurd is en we keuren het niet goed, maar we gebruiken de situatie om extra aandacht aan inclusiviteit te besteden. Je had bijvoorbeeld voor iedere voorstelling tien minuten aan het onderwerp kunnen besteden, in plaats van het stuk te annuleren. Waarom kozen jullie daar niet voor?
‘Als zij er zelf een kader omheen hadden gemaakt en dat van tevoren met ons hadden besproken, hadden we het er nog over kunnen hebben. Toen we met ze in gesprek gingen, wilden we hun intentie beter begrijpen. Toen we zagen hoe het is gegaan, dat zij zelf al hadden besloten alleen mannen te laten auditeren, waren we daar principieel op tegen. Het paste niet bij onze mindset om dan een extra etappe in het toneelstuk te maken. De audities waren al geweest, dus dat konden we niet terugdraaien. En wat wij leveren, gratis zaal en technici, weegt niet op tegen de exclusie van leden.’