Dit weekend zijn vijf kastanjebomen die bij het Harmoniegebouw stonden tot stompjes afgezaagd. Volgens het internationale koolstofmeetprogramma iTreeTools onttrokken deze vijf bomen – die een doorsnee hadden van 300 centimeter – bijna 500 kilo CO2 per jaar aan de lucht, vingen ze 1600 liter regenwater op, en hebben ze in totaal 16 ton CO2 opgenomen, wat nu zal vrijkomen in de atmosfeer als koolstofdioxide en andere broeikasgassen.
Nog maar een paar jaar geleden zijn deze bomen ‘getopt’: hun bovenste kronen werden verwijderd. Geen boomchirurg zou dat ooit adviseren. Door het toch te doen, gaat de boom gedwongen in de overlevingsmodus.
Als al het gebladerte in één enkele snoeibeurt wordt verwijderd, zorgen de bomen voor extra snelle groei van zwakke takjes om via fotosynthese maar genoeg voedsel te produceren voor het volgende seizoen. Overmatig snoeien zorgt ook voor topzware bomen die vatbaar zijn voor het ‘turbine-effect’ bij harde wind.
Toppen vermindert de levensduur van volwassen bomen. Verstoring van de balans tussen de wortels en de kroon vergroot de kans op rot in de wortels en uiteindelijk in de stam, waardoor de boom kan knappen. Vermindering van het aantal levende takken leidt bovendien tot verdere instabiliteit, vooral tijdens een storm.
Leeuwenstaart
Onlangs zag ik achter het Academiegebouw een boom met een gevaarlijk toegetakelde kroon. Een omstreden techniek, genaamd de leeuwenstaart, zorgt voor zulke topzware bomen: alle lage en binnenste takken worden verwijderd, waardoor alleen lange takken met bladeren alleen aan het eind overblijven. Als een leeuwenstaart.
Bomenexperts en wetenschappelijke bosbouw-organisaties over de hele wereld schuwen deze techniek. Ik bracht dit onder de aandacht bij de facilitaire dienst van de universiteit.
De waarde van bomen
De dienst verdedigde de beslissing door te zeggen dat het was gedaan uit angst voor vallende takken. Irrationele angsten zouden niet de basis moeten zijn van ons bomenbeheer. Het is de taak van groenbeheer om te weten hoe ze het beste bomen in stedelijk gebied moet beschermen, niet om destructief te handelen op basis van slecht geïnformeerde verzoeken van leken.
Al deze volwassen bomen bij het Harmoniegebouw en het Academiegebouw zijn nu zo agressief gesnoeid dat hun levensverwachting drastisch is gedaald. Toch kennen we allemaal de waarde van bomen in onze omgeving – ze produceren de zuurstof die we ademen, verbeteren ons mentale welzijn, zijn esthetisch prachtig, gaan klimaatverandering tegen (door afvangen van CO2 en andere broeikasgassen), ze filteren luchtvervuiling en regenwater en huisvesten vogels, insecten en vleermuizen.
Ook herinneren ze ons aan het wisselen van de seizoenen en houden ze ons in contact met onze natuurlijke omgeving, ondanks de betonjungle waarin we leven.
Neem voorvechtersrol serieus
Dat de universiteit onzorgvuldig snoeit en zoveel bomen verwijdert, is tekenend voor ons onvermogen om in te zien hoe afhankelijk we zijn van bomen om te overleven. Te vaak worden bomen voortijdig geveld vanwege angst voor omvallen of het foutieve idee dat ze hun einde naderen.
Wij van Bomenridders Groningen verzoeken dat de universiteit haar rol als voorvechter van een duurzame toekomst serieus neemt, in plaats van te falen in de zorg voor ons stedelijk groen.
Toppen, voortijdig vellen en extreem hoge kronen hebben uiteindelijk hetzelfde resultaat: verlies van dat wat leven en werken in een stedelijke omgeving duurzaam, plezierig en gezond maakt.
Kristin McGee is universitair docent popmuziek bij de opleiding kunst, cultuur en media en is voorzitter van de lokale actiegroep Bomenridders Groningen.