Vier jaar geleden kreeg ze de rectorketen omgehangen en werd Cisca Wijmenga de eerste vrouwelijke rector aan de RUG. Vrijdag, tijdens de opening van het Academisch Jaar, droeg ze die over aan haar opvolger Jacquelien Scherpen.
Toen Wijmenga in 2019 aantrad als rector, waren 229 mannelijke rectores magnifici haar over een periode van 405 jaar voorgegaan. Het waren er zelfs 292 als dubbelfuncties worden meegeteld; het kwam in vroeger tijden wel eens voor dat iemand meer dan eens het rectorambt bekleedde.
Haar ‘regeerperiode’ waren wel jaren waarin de academische gemeenschap op de proef is gesteld, zo memoreerde ze in een volle Martinikerk: De coronacrisis, de onrust en protesten over sociale veiligheid die twee keer leidden tot de bezetting van het Academiegebouw.
Maar er zijn ook hoopgevende signalen, zo zei ze. ‘Studenten en medewerkers die nadenken over de interne democratie, over academische en persoonlijke veiligheid. De universiteit kan niet overleven zonder mensen die voortdurend onze manier van doen vernieuwen of nieuwe wegen zoeken.’
Protest tegen de toga
Normaal gesproken is de opening van het Academisch Jaar op de eerste maandag van september, zoals bij alle universiteiten in Nederland. Dit jaar had de RUG die verplaatst naar de vrijdag, vanwege de rectorenwisseling die doorgaans wordt bijgewoond door collega-rectoren in het land.
De ceremonie in de Martinikerk was even daarvoor gestart met het cortège, de traditionele optocht van hoogleraren in toga van het Academiegebouw over de Grote Markt naar de kerk.
Opvallend: het cortège was aanzienlijk langer dan andere jaren en er liepen twee studenten van studentenpartij SOG mee, niet gekleed in een toga maar in een toma, het ‘tenue voor ondergewaardeerde mid-level academici’.
Het was een actie onder het motto ‘Iedereen professor’ van de partijen in de universiteitsraad van de RUG, uit protest tegen ‘de hiërarchie die de exclusieve toga uitdraagt’. Dat rijmt niet met de doelstelling van de RUG om alle medewerkers te erkennen en waarderen, zo is de boodschap.
Engels versus Nederlands
Kritiek was er ook van collegevoorzitter Jouke de Vries, die uithaalde naar onderwijsminister Robbert Dijkgraaf. De D66-bewindsman wil dat maximaal een derde van de bachelorvakken voortaan in het Engels wordt gegeven; de academische gemeenschap zelf ziet er niets in.
De Vries sprak de afscheidsrede voor rector Wijmenga daarom symbolisch voor een derde uit in het Engels, om daarna over te gaan naar het Nederlands. ‘Want dat moet van de minister.’
Minder Engels is niet de oplossing voor de (groei)problemen waarmee de universiteiten worden geconfronteerd, stelde De Vries. Wat de oplossing wel is? ‘Een internationaal georiënteerde universiteit die stevig is verankerd in zijn regio; de Universiteit van het Noorden.’
Zijn laatste woorden voor terugtredend rector Wijmenga waren daarom in het Fries, Gronings en Drents: ‘Grutsk op dy, Cisca is goud, ‘t kun minder.’
Onderzoek
Voorzitter Marcel Levi van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk onderzoek (NWO) pleitte ervoor om ‘anders te denken over onderzoek in Nederland’. Onderzoek is niet iets wat geld kost, maar juist oplevert, stelde hij in de Martinikerk.
Nederland is extreem goed in onderzoek en behoort tot de top van de wereld, aldus Levi. ‘Maar we hebben meer investeringen in onderzoek nodig: we zijn een van de weinige Europese landen die niet eens aan de beloofde 3 procent van het bruto binnenlands product voor onderzoek komen, zoals de EU heeft afgesproken.’