Als we het over duurzaamheid hebben, ook op de RUG, denken we vaak niet verder dan het ‘vergroenen’ van ons energieverbruik. Meer en grotere stappen zijn nodig en de uni moet voorop lopen, betoogt masterstudent Saoirse Ivory.
Afgelopen zomer kreeg Europa te maken met de ergste natuurrampen in haar geschiedenis: enorme overstromingen, bosbranden die niet te blussen waren, en de hoogste temperaturen ooit gemeten. Op de COP26 klimaattop vorige week in Glasgow was de boodschap van de afgevaardigden duidelijk: we moeten nú iets doen, en we moeten het samen doen.
Hier in Groningen probeert de Green Office van de RUG mee te helpen. De Roadmap Duurzaamheid voor 2021-2016 heeft allerlei doelen voor ogen, van duurzame energie tot duurzame gebouwen, duurzaam voedsel, duurzaam transport, duurzaam werken, enzovoort.
Klinkt allemaal prachtig. Maar aangezien de wereld letterlijk in brand staat, moeten we ons misschien afvragen of ‘duurzaamheid’ wel genoeg is. En nog belangrijker, wat proberen we precies te verduurzamen?
Behoefte
Het Brundtland-rapport van de VN uit 1987 definieert duurzaamheid als ‘tegemoetkomen aan de behoeften van het heden zonder dat we toekomstige generaties beroven van de mogelijkheid aan hun eigen behoeften te voldoen’. De Green Office heeft deze definitie overgenomen in de nieuwe roadmap. ‘Het betekent dat onze kinderen en kleinkinderen ook iets hebben om van te leven’, zegt Dick Jager, programmamanager integrale duurzaamheid aan de RUG.
Maar deze definitie gaat voorbij aan wat mensen in rijke landen ‘nodig’ hebben om hun leefwijze in stand te houden en verschilt enorm met wat andere mensen en omgevingen nodig hebben. Volgens de website Worldometer gebruiken Nederlanders gemiddeld 9,62 metrische ton kooldioxide per persoon per jaar, terwijl iemand in Inda gemiddeld slechts 1,75 ton gebruikt.
In zijn paper over de ongelijkheid in koolstofuitstoot schrijft Lucas Chancel dat de rijkste 10 procent van de wereldbevolking bijna 48 procent van de totale uitstoot in 2019 veroorzaakte. De bovenste 1 procent veroorzaakt 17 procent van het totaal, de armste helft van de totale wereldbevolking slechts 12 procent.
De huidige crisis is het resultaat van de leefwijze van een klein groepje bevoorrechte mensen
Ook Jager is zich bewust van de ongelijkheid: ‘Ik ben het er helemaal mee eens, het zou anders moeten.’ Maar hij en Irene Maltagliati, projectcoördinator duurzaamheid en gedrag, gebruiken het woord ‘duurzaamheid’ voornamelijk om duidelijk te kunnen communiceren en goed te kunnen organiseren. ‘We gebruiken het wel, maar dat betekent niet dat we het overal mee eens zijn’, zegt Maltagliati.
Communiceren
Het is natuurlijk belangrijk om fatsoenlijk over groene initiatieven te communiceren. Maar als we het alleen maar over duurzaamheid hebben, wekken we de indruk dat we ons energieverbruik slechts hoeven te ‘vergroenen’ en dat we verder door kunnen gaan met waar we mee bezig waren.
In werkelijkheid is de huidige crisis het resultaat van de leefwijze van een klein groepje bevoorrechte mensen. Het wordt tijd dat we onder ogen zien dat we grote veranderingen moeten maken, en wel nu.
De energiekwistige manier van leven in Europa ontstond niet zomaar. Alhoewel er ‘officieel’ een einde aan de kolonisatie kwam in het decennium na de Tweede Wereldoorlog, bestaan de uitbuitende verhoudingen met de voormalige koloniën nog steeds. Ze worden in stand gehouden door oneerlijke internationale handelsvoorschriften en de fnuikende behoeften van het wereldwijde neoliberale kapitalisme.
Dupe
De leiders van ‘onderontwikkelde’ landen proberen al langer de aandacht op het droevige doch ironische feit te vestigen dat zij over het algemeen de dupe zijn van klimaatverandering, terwijl ze niet verantwoordelijk zijn voor de uitstoot die de opwarming veroorzaakt.
Op de klimaattop schudden de leiders van ontwikkelde landen de verantwoordelijkheid voor dit onrecht van zich af door tegen een provisie over ‘verliezen en schade’ te stemmen. Volgens deze provisie zouden de rijke landen moeten betalen voor de schadelijke gevolgen van klimaatverandering, die dus vooral kwetsbare landen treffen.
Nu de klimaatverandering ook in Europa zichtbaar begint te worden, kunnen universiteiten hun unieke positie gebruiken om de aanpak van het probleem te beïnvloeden. De Green Office richt zich op praktische maatregelen om de universiteit groener te maken. Maar als de RUG de ecologische crisis serieus wil nemen, moet ze haar rol in de geschiedenis van de kolonisatie toegeven en middelen gaan besteden aan een manier van leven die niemand uitbuit.
Het is tijd dat we het woord ‘duurzaamheid’ achter ons laten en een leidinggevende rol gaan spelen om deze essentiële problemen aan te pakken.
Saoirse Ivory (Ierland) doet de master modern history and international relations