Staatssecretaris Blokhuis wil maatregelen nemen tegen het toenemende gebruik van Ritalin als ‘studiepil’. Nergens voor nodig, vindt RUG-psycholoog Stephan Schleim; er is geen enkel bewijs voor.
Onderzoek van de Universiteit van Amsterdam en van jouw RUG-collega Anselm Fuermaier laten zien dat studenten regelmatig gebruik maken van Ritalin als studiepil. Maar volgens jou valt dat allemaal wel mee. Leg eens uit?
‘Ik bestudeer de berichtgeving rond ‘breindoping’ nu al vijftien jaar. En wat vaak gebeurt in de media is dat de getallen niet heel zorgvuldig worden gebruikt. In het onderzoek van Fuermaier staat dat 16 procent van de studenten zegt minimaal een keer in hun leven zo’n pil heeft gebruikt zonder dat het is voorgeschreven. 9 procent daarvan doet dat ‘af en toe’ en slechts 1,2 procent regelmatig.
Maar in de publicatie heb ik niet kunnen vinden wat dat ‘af en toe’ nu precies betekent. De conclusie is dat veel meer dat negentig procent van de studenten het niet doet. En er zijn heel veel internationale onderzoeken die steeds weer opnieuw aantonen dat het niet massaal gebeurt.’
Bovendien geloof je niet zo in die groei he?
‘Nee. In de jaren tussen 1960 en 1980 zag je veel hogere cijfers. Toen had je speed – amfetamine was heel populair in die tijd. Wat wel is aangetoond is dat het medisch gebruik van Ritalin en amfetamine de afgelopen twintig jaar sterk is toegenomen. Ook omdat er zo veel ADHD gediagnostiseerd wordt. Een aantal jaren geleden werd duidelijk dat Ritalin zelfs vaker werd voorgeschreven aan Nederlandse jongeren dan aan Amerikaanse. En als je dat in aanmerking neemt, dan vind ik 16 procent al helemaal niet hoog.’
Jij denkt dat de beeldvorming wordt beïnvloed door de manier waarop de media omgaan met dergelijke onderzoek…
‘Er zijn kwantitatieve analyses uit Engelstalige landen, waaruit blijkt dat journalisten bijna altijd hierover schrijven alsof het toeneemt. Er zijn inmiddels bijna honderd van dit soort onderzoeken gedaan en gepubliceerd. En als je die bekijkt dan zie je dat de resultaten variëren van 2 tot bijna 60 procent van de studenten die dit gebruikt. Er is zo’n grote variatie. Maar die 2 procent verschijnt nergens. Dat is blijkbaar niet aantrekkelijk voor de huidige journalisten. Maar als een onderzoek zegt zestig procent, dan staat het overal.’
Maak je je daar zorgen over?
‘Studenten zouden dit kunnen gaan gebruiken in de verwachting dat het hen helpt om hun prestaties te verhogen. Al is ook daar geen wetenschappelijke basis voor. Je blijft misschien langer wakker en bent gemotiveerder, maar slimmer word je niet.
En die middelen zijn niet zonder bijwerkingen. Je gaat er niet meteen aan dood, het gaat meestal om hartkloppingen of hoofdpijn, of slechter slapen en druk in het hoofd. Maar ik zou – als ik gezondheidsklachten had – die middelen niet gebruiken zonder eerst een arts te raadplegen.’
En nu? Wel iets doen? Niets doen?
‘Kijk, de staatssecretaris denkt nu dat het wel een groot probleem is. Maar jonge mensen experimenteren nu eenmaal. Ik zou zeggen: laat die jonge mensen een beetje met rust en misleid ze niet met zulke artikelen. Als ik als student lees dat bijna iedereen het gebruikt, nou, dan ben ik ook nieuwsgierig. En dan ervaren ze misschien die bijwerkingen of misschien wordt er wel aangifte gedaan – het is immers illegaal.’