De provincie Fryslân eist een volwaardige positie van de Friese taal aan de RUG. Ook wil ze een vinger in de pap bij de aanstelling van een nieuwe hoogleraar Friese taal en letterkunde.
Als de RUG deze ‘participatieve rol’ blijft afwijzen, dan keert de provincie de uni de rug toe. Dat staat in een geheel in het Fries opgestelde brief van het Friese provinciebestuur aan decaan Thony Visser van de Faculteit der Letteren, waaronder Friese taal en letterkunde valt.
De provincie betaalt samen met de rijksoverheid jaarlijks 220.000 euro aan de RUG voor de studie Fries en is daarmee naar eigen zeggen ‘een belangrijke financier’ van het Friese wetenschappelijk onderwijs.
Het Fries is, zo staat in de brief, de officiële tweede voertaal in Nederland en neemt daarmee een bijzondere positie in in de samenleving. Maar de RUG lijkt die ‘bijzondere positie’ niet serieus te nemen, zo is het verwijt.
Autonome positie
Centraal staat de leerstoel Friese taal en cultuur. De huidige hoogleraar Goffe Jensma gaat volgend jaar met emeritaat. Daarmee dreigt volgens Gedeputeerde Staten van Fryslân de leerstoel op te gaan ‘in een groter verhaal van minderheden en meertaligheid’ en daarmee zijn autonome positie te verliezen. Dat is voor de Friezen onacceptabel.
De studie Fries is sinds 2012 een keuzevak of een minor, als onderdeel van de bachelor minorities & multilingualism. Dat is indertijd zo opgezet omdat nog maar weinig studenten ervoor kozen en de Friese opleiding daardoor dreigde te verdwijnen.
Het Fries kon op deze manier, als onderdeel van de brede bachelor, worden gered. Enkele andere kleine taalstudies (Hongaars, Deens, Fins en Noors) sloten wel de deuren.
Oude glorie
Volgens de provincie is de tijd nu gekomen om het Fries weer in oude glorie te herstellen, en niet onder te brengen als ‘track’ in een andere taalgerichte masteropleiding. ‘Het is altijd de bedoeling geweest om de studie Fries weer volledig en zelfstandig te maken’, aldus het provinciebestuur.
De provincie Fryslân eist in de brief opnieuw, ook voor de zomervakantie van dit jaar deed ze dat, zeggenschap bij de aanstelling van een nieuwe hoogleraar Friese taal en cultuur, als opvolger van Goffe Jensma. Ze wil betrokken zijn bij het opstellen van de profielschets en de benoeming van de leden van de beoordelingscommissie.
Maar de RUG voelt daar niks voor, liet die toen weten; ze is er principieel op tegen dat externe partijen meepraten over het invullen van vacatures.
Uitzonderlijke positie
De provincie Fryslân werpt daar tegenin dat het niet ongebruikelijk is dat een partij die meebetaalt aan een leerstoel ook meekijkt bij de invulling daarvan. Bovendien, zo stelt ze, is het Fries geen gewone leerstoel ‘gezien de uitzonderlijke positie van het Fries als tweede staatstaal’. ‘Het is niet onredelijk om ons bij de procedure te betrekken’.
De zorg voor het Fries in het wetenschappelijk onderwijs ligt bij de universiteit zelf, zo staat in de brief, ‘maar wij blijven formeel verantwoordelijk voor de wijze waarop deze zorgplicht wordt uitgevoerd’.
‘Commissie van Friezen’
Het Friese college van GS stelt verder voor om een ‘commissie van Friezen’ in te stellen die provincie, centrale overheid en universiteit advies geeft ‘over de optimale positionering van het Fries in het hoger onderwijs’. De lijst met zes mensen die daarin zitting zouden moeten nemen, ligt wat de provincie betreft al klaar. Een ervan is vertrekkend hoogleraar Goffe Jensma.
Het Friese provinciebestuur schrijft dat het op dit moment ‘alle vertrouwen heeft dat we elkaar nog kunnen vinden’. Maar mocht dat niet lukken, zo waarschuwt GS, ‘dan gaan we nadenken over de toekomst van de studie Fries en of deze studie op een andere universiteit kan worden gerealiseerd’.
Eerst vertalen
Decaan Thony Visser van letteren bevestigt het bestaan van de brief. Ze wil er nog niet op reageren, omdat die eerst moet worden vertaald (de provincie stuurde veelzeggend alleen een Friese versie en geen Nederlandse) en daarna besproken in het faculteitsbestuur.
Eerder zei ze in UKrant over het gesteggel rond de benoeming van een nieuwe hoogleraar Friese taal en cultuur: ‘De benoemingsprocedure van een hoogleraar loopt volgens zeer specifieke richtlijnen en volgt een vast traject. Dat is in elke universiteit in Nederland het geval. Het is onmogelijk voor ons om daar een externe niet-wetenschappelijke partij een rol te geven.’
Ook liet Visser toen weten dat ze de zorgen van de provincie Fryslân niet goed begrijpt. Want letteren gaat heel zorgvuldig om met de Friese leerstoel, stelde ze nadrukkelijk. ‘Voor ons is het ontzettend duidelijk dat we de leerstoel Fries willen bezetten met een expert in Friese taal en cultuur. We gaan daar niet iemand opzetten die gespecialiseerd is in Italiaans.’