Scholieren krijgen ruim honderd toetsen (en dus evenveel cijfers) per jaar. Leren ze er ook van? Columnist Wilma Heesen denkt van niet.
Het puberzweet, de namen van de vakken en de lange linten fietsers die van dorp naar stad koersen met een volle rugtas achterop. Sommige dingen lijken op het eerste gezicht nauwelijks veranderd in al die jaren. Ik bezoek open dagen van middelbare scholen met mijn dochter.
Nieuw zijn de hoezen voor mobieltjes die je in elk lokaal ziet hangen, in een poging de aandacht bij de les te houden. Anders ook dan toen is het aantal toetsen en cijfers in een schooljaar. Gemiddeld 102 cijfers per schooljaar, becijferde oud-leraar Johannes Visser onlangs in De Correspondent. Voor die enorme berg toetsen wordt tijdens de open dagen geen reclame gemaakt.
Het vooruitzicht op 102 keer per jaar een melding op m’n telefoon met een cijfer dat ik liever van mijn dochter zelf hoor. 102 keer per jaar een dochter die nog even een avondje gaat stampen voor een voldoende.
Het gevoel bekruipt me dat deze berg toetsen niet direct helpt bij het aanleren van 21st century skills. Tenzij je daar stress en gejaagdheid onder verstaat. Onze RUG-collega Hedderik van Rijn pleitte namens de Universiteit van Nederland om te stoppen met al die toetsen. Al dat blokken op de avond voor een toets zorgt er niet voor dat je op de langere termijn echt dingen leert.
Strategisch leren voor een genadezesje wordt beloond, nieuwsgierigheid niet
Wordt het na de middelbare school beter? Niet echt. Uit een studie uit 2021 van het Erasmus MC bleek dat studenten in het hoger onderwijs vooral voor cijfers leren. De dingen die studenten leuk of interessant vinden bij een onderwerp maar niet worden getoetst, blijven liggen.
Strategisch leren voor een genadezesje wordt beloond, verdieping vanuit nieuwsgierigheid niet. Wat blijft er op deze manier over van de idealen waarmee een student ooit een opleiding begon?
Er zijn middelbare scholen die het over een andere boeg gooien. Geen top end privéscholen, maar gewone scholen voor doorsnee pubers. Bij deze scholen werkt de scholier aan persoonlijke leerdoelen onder begeleiding van een coach. Als een doel voor 80 procent is afgerond, kan je door.
Als je voldoende hebt aan twee uur Engels maar wel vier uur wiskunde nodig hebt per week, dan plan je dat in overleg zo in. Met een stamgroep start je je dag en sluit je ook weer af. De scholier in dit systeem ervaart autonomie en verbondenheid met de vaste groep. Zomaar wat handige moderne vaardigheden die in een systeem met 102 toetsen niet automatisch komen bovendrijven.
De scholier in dit systeem ervaart autonomie en verbondenheid
In het hoger onderwijs is een opzet met meer autonomie en verbondenheid ook te vinden – als je goed zoekt. De happy few-studenten die het University College kunnen bekostigen, werken bijvoorbeeld zo. Een brede bachelor met meer keuzemogelijkheden en dus meer autonomie dan bij andere bachelors en met ook een hechte community.
Een meer betaalbare optie bestaat sinds een jaar bij onze collega’s in Utrecht. Bij de bacheloropleiding zorg, gezondheid en samenleving geen toetsen maar een portfolio met feedbackmomenten, coaching en ook weer een hechte community.
Mijn dochter heeft na alle meeloopdagen haar schoolkeuze gemaakt. Nog even en dan springt zij op haar stalen ros. Op naar de volgende fase van zelfstandigheid.
WILMA HEESEN