Joas ontdekt Mindfulness

Mindfulness is belachelijk, toch?

Als iemand me een paar maanden geleden een mindfulnessapp had aangeraden, had ik het waarschijnlijk belachelijk gemaakt. Het was me veel te vaag en leek me voornamelijk geschikt voor mensen die niets anders te doen hebben.

Daarin ben ik niet de enige. Vrienden, verenigingsgenoten, medestudenten; ze reageren nogal neerbuigend, cynisch en afwijzend. Met je benen gekruist in een kamer gevuld met wierook zitten is meer iets voor linkse vegetariërs die de wereld willen verbeteren. Dat is natuurlijk wat overdreven, maar voor mij toch het heersende beeld.

Nu ben ik er dus toch ingerold. Toen ik in 2016 begon met studeren, had ik filosofie als doel met een bachelor geschiedenis als stevige basis. Dat ging prima. Ik haalde mijn punten en had een druk sociaal leven. Niets aan de hand. Toch?

Tot ik me realiseerde dat ik er niet gelukkig van werd. Eigenlijk deed het me niet zo veel. Twee jaar lang was mijn enige doel het halen van een papiertje. En ineens besefte ik: wat áls ik dat straks haal?

Er zitten maar 24 uur in een dag en die zaten allemaal vol

Ik ging naar een van de studentpsychologen van het Studentenservicecentrum. Maar de psycholoog moest de woorden uit me trekken en vatte die dan vaak ook nog verkeerd op. Ondertussen was ik zo geschrokken van mijn tunnelvisie, dat ik mezelf in zes commissies stortte en van de weeromstuit mijn studie verwaarloosde.

En ik ben blijkbaar lang niet de enige. Een onderzoek van de Groninger Studentenbond uit 2017 liet zien dat 62 procent van de studenten constant stress ervaart. 66 procent weet niet hoe ze moeten omgaan met grote veranderingen in hun leven. Ze geven zichzelf de schuld, drinken, slikken en blowen te veel. Maar daardoor ontstaan alleen maar meer problemen.

Studentenorganisatie ISO constateerde in 2019 dat het sociaal leenstelsel dat alleen maar erger maakt. 73 procent van de lenende studenten heeft last van druk. 40 procent is emotioneel uitgeput en vreest een burn-out.

Al die commissies, dat ging natuurlijk niet. Er zitten maar 24 uur in een dag en die zaten allemaal vol. Dus toen ik uiteindelijk een commissie bij studentenvereniging Unitas moest opgeven, stelde een van de senatoren voor dat ik eens een coach opzocht.

Maar het helpt!

De volgende dag zat ik al bij studentcoach Niels en hoe sceptisch ik ook was: bij hem had ik voor het eerst in lange tijd het gevoel dat iemand me werkelijk hoorde. De dingen die voor mij werkelijk belangrijk waren, had ik laten verwateren, merkte ik. Dat wist ik al, maar ik deed er niets mee.

Ik hield vooral mezelf tegen – pijnlijke ervaringen uit het verleden zorgden dat ik het mezelf niet gunde om verder te kijken dan mijn studie en mijn studievrienden. Na een paar sessies raadde hij me mindfulness aan.

In het begin was ik er zelf ook nogal neerbuigend over

Ongeveer vier keer per week probeer ik nu mijn hoofd op orde te brengen, om knelpunten te zoeken. Waar zit ik echt mee? Wat wil ik?

En het helpt nog ook.

Roos-Veerle Krijnen helpt veel studenten en alumni met coaching, meditatie en yoga. Vooral hoogopgeleiden, weet ze, willen rationeel bezig zijn en hun emoties verplaatsen ze dan vaak naar de achtergrond. ‘Bij studenten zie je dan vaak dat ze gaan drinken of andere middelen gaan gebruiken’, zegt Krijnen. ‘Maar mindfulness komt neer op een goede manier aandacht besteden aan je gedachten, in plaats van altijd maar door te gaan.’

Mindfulness, weet ook zij, stuit vaak op cynisme. ‘In het begin was ik er zelf ook nogal neerbuigend over. Maar ik merkte dat het echt iets met mijn lichaam en geest deed en dat ik me stukken beter begon te voelen’, zegt ze.

Bewezen techniek

Dat is niet vreemd. Ondanks het zweverige imago is mindfulness een bewezen techniek. Het is een populaire behandelmethode voor depressie, zegt hoogleraar psychiatrie Hans Ormel. ‘Het heeft nagenoeg dezelfde effecten als antidepressiva op somberheidsstoornissen. De specifieke effecten van die pil, die chemische substantie, zie je dan terug als gevolg van dat soort therapie.’

Door meditatie kom je minder snel vast te zitten in negatieve gedachtepatronen

Docent cognitive modeling Marieke van Vugt – zelf actief beoefenaar – weet dat mensen die intensief mediteren zich bovendien beter kunnen concentreren. Ze simuleert cognitieve processen, zoals aandacht, met computermodellen. ‘Als je leert mediteren, leer je te checken of je aandacht op de plek is waar je die zou willen hebben en word je beter bewust van wat je denkt’, zegt ze.

Zelf noemt ze het graag ‘vrienden worden met je geest’. ‘Door meditatie leer je flexibeler te reageren en minder te piekeren. Doordat je je meer bewust bent van waar je aandacht zit, kom je minder snel vast te zitten in negatieve gedachtepatronen.’

Kortom: dat het werkt, is helder. Maar onderzoek naar hoé het werkt, is er nog nauwelijks. ‘Wel is er laatst een onderzoek geweest waaruit bleek dat mensen die intensief aan meditatie doen, meer controle hebben over de posterior cingulate cortex, een gebiedje in de hersenen waarvan we denken dat het te maken heeft met krampachtig vasthouden aan het “ik”’, vertelt Van Vugt.

Je kunt dan meer aandacht geven aan wat van belang is voor jou en gaat bijvoorbeeld efficiënter werken, of je besluit meer open te zijn over wat je dwars zit. Zoals Krijnen zegt tegen cliënten: ‘Je moet het zelf doen, maar je kunt het niet alleen.’