Wie niet onder een steen leeft, heeft de afgelopen week veel gehoord over twee bijzondere mensen. De een is een misdadiger, bij voorlopig gebrek aan een beter woord, en de ander is een politicus, bij voorlopig gebrek aan een beter woord.
De politicus in kwestie geeft af op het onderwijs en de wetenschap, en vertelt doodleuk dat hij van plan is er zijn eigen mannetjes neer te zetten. Of vrouwtjes, zo poeslief als Harry Potter-professor Dorothea Omber (‘Ik mag niet liegen’). De eerste kandidaten voor haar inquisitiekorps hebben zich al kenbaar gemaakt.
Misschien is het maar goed dat hij dat uitbesteedt, want ik betwijfel of hij zelf talent heeft om te onderwijzen. Hij praat namelijk het liefst op een manier zodat maar een klein deel van zijn publiek begrijpt wat hij zegt. Iets is pas echt goede geheimtaal als die in het openbaar te spreken is. Hopelijk heeft de Omberwijspolitie ook een tolkenopleiding te bieden, dan komt men misschien achter de zo zuivere intenties die op deze manier worden verhuld.
De politicus spreekt van oorlog: hij zou zijn geroepen naar het front. Onder zijn zelfgekozen tegenstanders bevinden zich mensen die nog niet in de gaten hebben dat ze worden aangevallen, omdat ze niet gewend zijn deel uit te maken van het politieke toneel. Vele anderen gedragen zich als windmolens – schijnbaar standvastig, maar met de wind mee – in de hoop van de politicus een Don Quichot te maken.
Mensen zijn ertoe in staat om zowel geweldige als vreselijke dingen te ondernemen, ook als er niets mis met hen is. Toch werden de politicus en de Utrechtse misdadiger allebei vol overtuiging knettergek genoemd. We willen niet graag onder ogen zien dat de menselijke natuur niet vredig is. Door de mentale gesteldheid van iemand erbij te halen, isoleren we het probleem binnenin die persoon en voelen we ons ervan verlost.
Dat is meestal een prima strategie als het gaat om het op peil houden van je eigen mentale gesteldheid. Maar nu het probleem zich manifesteert in de vorm van dertien zetels in de Eerste Kamer, vrees ik dat het de werkelijkheid te veel oppoetst. Onze politicus is niet gek. Wij zijn geen windmolens.
Het scheelde maar drie dagen. De misdadiger had de meeste media-aandacht van de politicus af kunnen pakken, maar nu koos hij de maandag en niet de donderdag om het vuur te openen. Dat paste mooier in het verhaal van de politicus. Maar slechterik zijn op het podium van een held is geen dankbaar werk. Geen kaartje, geen bloemen.
Bestaat er een adequate reactie als je geconfronteerd wordt met het onbegrijpelijke en ontoelaatbare? We staan met onze mond vol tanden. In de chaos van woede, walging, verdriet en angst is de juiste reactie moeilijk te vinden, maar we moeten het proberen.
Na zulke klappen moeten we overeind krabbelen en zo snel mogelijk weer gaan staan: staan voor rechtvaardigheid, integriteit en vrijheid. Ga staan – niet als windmolen, maar als mens.