DUO weet al sinds 2019 dat de Roemeense ngo GCRS zich waarschijnlijk schuldig maakt aan frauduleuze praktijken. Ze werd gewaarschuwd door haar Zweedse evenknie CSN en ten minste een Roemeense student.
GCRS betaalt Roemeense studenten voor zogenaamd freelance ‘journalistiek werk’, onthulde UKrant twee weken geleden, zodat ze voldoen aan het urencriterium van DUO en aanspraak kunnen maken op studiefinanciering. Maar in werkelijkheid hoeven de studenten nauwelijks iets te leveren. Het geld dat ze als betaling ontvangen, wordt door hun familie aan GCRS betaald.
Onderzoek
De Zweedse studiefinancieringsorganisatie deed in 2018 onderzoek naar de praktijken van GCRS, vertelt woordvoerder As Anna Emillson. ‘Het aantal opgegeven uren werk leek niet goed overeen te komen met de hoeveelheid artikelen en interviews die werknemers moesten leveren. En de uren kwamen erg goed overeen met de minimumeis om een status als arbeidsmigrant in de EU te krijgen.’
CSN erkent CGRS sinds het afronden van het onderzoek in 2019 niet meer als betrouwbare werkgever en studenten die zeggen voor de ngo te werken krijgen geen studiefinanciering meer.
Emillson laat weten dat DUO in januari 2019 bij de Zweden informeerde naar GCRS, mogelijk naar aanleiding van enkele controles van studenten door de Belastingdienst in 2018. ‘Wij bevestigden dat we de organisatie kenden en dat het ons was opgevallen dat die op een verdachte manier freelance werk verstrekte met het schijnbare doel om studenten erkend te laten worden als arbeidsmigrant’, zegt ze.
Tip
Duo werd in 2019 ook getipt over de dubieuze activiteiten van de ngo door Valentin, toenmalig RUG-student. Hij vond CGRS al meteen verdacht en meldde zich aan als freelancer om te ontdekken hoe de zwendel in elkaar zat. Daarna vertrok hij meteen weer bij het bedrijf
‘Ik heb DUO toen niet meteen ingelicht, omdat ik vreesde dat het gevolgen voor mij zou hebben. En ik dacht dat DUO de organisatie zo te pakken zou hebben, omdat zelfs ik doorhad dat het een duister zaakje was’, legt Valentin uit.
Maar toen hij zag dat GCRS alleen maar groeide, rapporteerde hij de fraude. ‘Ik heb de werkwijze van GCRS helemaal uitgelegd aan DUO en ik heb ze zelfs mijn telefoonnummer gegeven voor het geval ze een mol nodig hadden.’
Valentin kreeg nooit een reactie van DUO en GCRS werd geen strobreed in de weg gelegd. Wel zijn zowel de Nederlandse als de Zweedse belastingdienst onderzoeken begonnen naar foutieve BTW-afdrachten door GCRS en de student-freelancers.
Terugbetalen
Ondertussen raken studenten die voor GCRS werkte in de problemen, omdat de ngo op een gegeven moment hun rekeningen niet meer betaalt. ‘Daardoor kon ik niet met een rekeningafschrift bewijzen dat ik gewerkt had en moest ik van DUO de laatste acht maanden studiefinanciering terugbetalen, plus een boete voor de OV-kaart’, zegt Tania, een Roemeense student in Amsterdam.
Ze heeft nu in totaal 10.000 euro schuld. ‘Ik was afhankelijk van dat geld, dus ik schrok me kapot toen ik dat hoorde. Ik heb geld moeten lenen om van te kunnen leven.’
DUO kan op dit moment verder niet ingaan op de situatie, zegt een woordvoerder. ‘Omdat er Kamervragen over zijn gesteld, kunnen we niets zeggen tot die openbaar beantwoord zijn.’