Elke dag storten influencers onzin over ons uit die door veel mensen wordt geloofd, constateert columnist Wilma Heesen. Dus waar zijn de wetenschappers die een goed verhaal kunnen vertellen?
Ik moest van de week terugdenken aan een tv-serie die ik als kind keek: The storyteller. In deze jaren 80-serie vertelt een oude man in een groot fauteuil een variant op een oude volkslegende. Zijn pratende hond voorziet hem van commentaar. Ik smulde van deze fantasievolle en magische verhalen.
Storytelling is tegenwoordig goed Nederlands voor toch iets vrij basaals: verhalen vertellen. Helemaal niet hip en happening. Het geloof, de politiek en de wetenschap storten al eeuwenlang verhalen uit over de mensheid. Dankzij onze wetenschappelijke voorouders gelooft nu bijna niemand meer dat de aarde plat is en dat vrouwen zomaar kunnen veranderen in zwarte katten.
Een goed verhaal vertellen is geen sinecure en dus is er een markt voor om het te leren. Die markt is breed; van RUG-docenten die het onderwijs willen verlevendigen tot influencers die worden ingezet door bedrijven om een hogere winst binnen te halen.
Als een verhaal vaak wordt verteld, zijn er vanzelf mensen die het geloven
Ik maak me zorgen over alle influencers die zich op de gezondheidszorg storten. Wanneer een onderwerp trending is, zijn er altijd goeroe’s die hun zegje er over doen. En als een verhaal maar vaak genoeg wordt verteld, zijn er vanzelf mensen die het geloven. Geloof in kerk, politiek en wetenschap wordt vervangen door puur bijgeloof in de verhalen van ijdeltuiten op sociale media.
En dus twijfelden mensen twee jaar geleden over coronavaccinaties. Want van zo’n vaccin zou je autisme krijgen. Horen we daar nu nog iemand over? Niemand. Blijkbaar niet meer een goed verkopend verhaal.
Op naar nieuwe markten om tere zieltjes te winnen. Je kan het zo gek niet bedenken: van vitamine-infusen tot claims over zonnebrandcrème. Het wordt door de volgers geslikt voor zoete koek.
De nieuwste hit is ‘natuurlijke anticonceptie’. Want al die hormonen zijn slecht. Boeh! Gewoon temperaturen, hartstikke veilig. En als er dan toch een zwangerschap komt en je te laat bent voor de morning-afterpil? Ach, dan gewoon even een abortusje. Of het kind ter adoptie afstaan aan de betreffende influencer. Dat zal hem of haar leren.
Te laat voor de morning-afterpil? Dan gewoon een abortusje
Deze influencers doen niet veel goeds voor de wereld, behalve één ding. Hun storytelling zit fantastisch in elkaar. Ze beheersen dit tot in de puntjes en weten bij veel mensen een gedragsverandering te bewerkstelligen.
Hoe zit het met de storytellers in de wetenschap? Welke bekende wetenschappers zien we op sociale media en op tv? Freek Vonk en Erik Scherder komen bij me op. Maar verder?
Het doel van de wetenschap is het verwerven van kennis om de wereld een beetje mooier te maken en beter te snappen. Laten we als wetenschappelijke gemeenschap de wereld een plezier doen met goede wetenschappelijke storytelling. Verhalen waar mensen naar willen luisteren en die veranderingen teweeg kunnen brengen.
Hoog tijd om onze eigen wetenschappelijke influencers op te leiden.
WILMA HEESEN