De fracties reageren op berichtgeving in NRC van afgelopen vrijdag, waarin de krant schreef dat de RUG en Hanzehogeschool geen grip hebben op incidenten tijdens ontgroeningen. De Adviescommissie Introductietijden (ACI) – door de onderwijsinstellingen in 1998 opgericht als toezichthouder – wordt niet serieus genomen door sommige studentenverenigingen en is niet bij machte om de veiligheid tijdens de introductieperiodes te garanderen.
Met een beroep op de Wet Openbaarheid Bestuur (WOB) kreeg NRC de vergadernotulen en jaarverslagen van de ACI in handen. Daaruit blijkt onder meer dat beschonken leden van de ontgroeningscommissie van studentenvereniging Vindicat in 2015 aspirant-leden hebben geslagen. Ze verdienden ‘een lesje’ volgens Vindicat, vanwege hun grote mond. Een jaar later ging een van de leden van dezelfde ontgroeningscommissie op het hoofd van een ‘feut’ staan. De verdachte wordt momenteel vervolgd door het Openbaar Ministerie (OM).
De hoogleraren en studenten van de ACI zeggen in het vergaderverslag van oktober 2016 ‘geschokt’ te zijn door de incidenten. Ze hebben het gevoel dat de adviezen en aanbevelingen van de ACI niet serieus worden genomen door een aantal verenigingen. Ook stellen ze dat het programma dat de studentenverenigingen bij de toezichthouder hebben ingeleverd, niet overeenkomt met de werkelijke gang van zaken tijdens het introductiekamp in augustus. De ACI-leden vinden dat ze door Vindicat en Albertus Magnus zijn ‘belogen en bedrogen’. Enkelen van hen willen daarom geen contact meer met de verenigingen en overwegen op te stappen. Vier van de zes hebben aangegeven de commissie te verlaten, zonder een precieze reden te geven.
‘Verontrustend’
‘We wisten dat het ACI ontevreden was over de middelen die zij tot beschikking had. Maar dat het ACI zich in deze mate niet serieus genomen voelde, hadden we nog niet eerder gehoord en vinden we verontrustend’, reageert Daan van Dijk namens Lijst Calimero. Fractievoorzitter Bart Beijer van de Personeelsfractie denkt dat de leden van de universiteitsraad verkeerd zijn geïnformeerd over de ernst van de situatie. ‘We zullen het universiteitsbestuur aan hun harde taal in september houden’, zegt hij. De RUG gaf destijds aan de ontgroeningen af te zullen schaffen.
Volgens Lijst Sterk heeft het ACI gefaald, aldus fractievoorzitter Pieter Polhuis. ‘Ik ben niet echt verbaasd over het NRC-artikel.’ Polhuis verwacht van de ACI een toekomstplan waarin de handhaving en controle van de introductietijden worden toegelicht. ‘En anders opheffen’, reageert hij.
De toezichthouder is echter geen politieagent of onderzoeksbureau, meent secretaris Jan Wolthuis. Ook heeft ze maar weinig mogelijkheden om sancties op te leggen. ‘De ACI kan alleen functioneren als er voldoende vertrouwen en openheid is’, zegt hij.
De Adviescommissie reageert alleen als verenigingen zelf incidenten melden. ‘Incidenten zijn nooit volledig te voorkomen. We kunnen wel het risico daarop verminderen met voorlichting, maar ook dat geeft geen garanties’, zegt Wolthuis.
Onder controle
De RUG hanteert inmiddels een tweesporenbeleid. De ACI houdt contact met de verenigingen over de introductieperiodes en controleert hun veiligheidsplannen. De vorig jaar ingestelde accreditatiecommissie licht de verenigingscultuur gedurende het hele jaar door en checkt of het bestuur van de vereniging die cultuur onder controle heeft. Het eerste rapport van de accreditatiecommissie over Vindicat wordt in juni verwacht.
Volgende maand introduceert de universiteit een gedragscode die het voorlegt aan alle studentenverenigingen. Verenigingen die de code tekenen, beloven een veilige en vertrouwde omgeving voor studenten te creëren, geweld, intimidatie en discriminatie af te wijzen, en incidenten te melden bij de universiteit. Het ondertekenen van die code is overigens niet verplicht. Verenigingen die dat wel doen, worden straks op de website van de universiteit genoemd.
‘Het is een stok achter de deur’, zegt Wolthuis. ‘Als de code wordt overtreden stellen de verenigingen interne sancties in, maar de instellingen kunnen ook sancties opleggen. Dan moet je denken aan het intrekken van bestuursbeurzen, of het stilleggen van contacten tussen de universiteit en vereniging. Maar het idee is natuurlijk dat die stok niet nodig is.’
Meldingen
In de jaarverslagen van de ACI wordt elk jaar melding gemaakt van verschillende incidenten. In 2015 en 2016 kwamen drie meldingen binnen. Hoewel in beide jaren de ontgroeningscommissie van Vindicat over de schreef ging, wordt daar in het rapport van de ACI niet op ingegaan. De commissie gaat alleen in op de media-aandacht die door de mishandeling is ontstaan. In de meeste gevallen hadden de studenten medische zorg nodig. Over de ernst van de meldingen wordt niets gezegd. Wel constateert de ACI in 2015 dat in het algemeen de incidenten ‘nauwelijks verwijtbaar zijn’ aan de verenigingen.
‘We geven geen details over de meldingen’, zegt Wolthuis. ‘De betrokken verenigingen moeten zich vrij voelen om iets te melden. Dat werkt in vertrouwelijkheid beter. Als ze weten dat een incident een maand later op straat ligt, dan melden ze het niet meer.’
‘Alles op veiligheid’
De universiteitsraadsfracties wachten vooralsnog op het rapport over Vindicat. In juni zal de raad zich daarover buigen. Uit een presentatie die rector magnificus Elmer Sterken deze maand gaf voor de ACI, blijkt dat de universiteit alles op alles wil zetten om nieuwe incidenten te voorkomen. ‘Na de incidenten van vorig jaar: dit jaar alles op veiligheid’, staat op een van de sheets. De introductietijd moet ‘vooral leuk zijn’, volgens Sterken. ‘Inclusie en plezier staan centraal.’
‘We weten ook al dat de verenigingen Vindicat en Albertus hun introductietijd drastisch hebben aangepast voor komende zomer’, zegt Van Dijk. ‘Ik verwacht daarom ook geen incidenten.’
Polhuis verwacht dat de effecten van de nieuwe accreditatiecommissie pas op langere termijn te zien zullen zijn. ‘De commissie richt zich op een cultuuromslag. Een cultuur verandert langzaam. Daarom moeten de medezeggenschap en het college de verenigingen goed in de gaten blijven houden en voet bij stuk houden.’
Foto’s: Almanak Albertus Magnus 2013