Wij zijn niet teleurgesteld, wij zijn boos. Heel erg boos. Terwijl het bewijs zich opstapelt dat innige samenwerking van universiteiten en bedrijven niet in het belang is van de wetenschap, de samenleving en de economie, en binnen en buiten de universiteit het verzet tegen de commercialisering van de wetenschap groeit, kiest de Rijksuniversiteit Groningen ervoor om Bedrijfsuniversiteit Groningen te worden.
Rector magnificus Elmer Sterken heeft aangekondigd dat de RUG nog meer gaat samenwerken met het bedrijfsleven; er is zelfs een dean of industry relations aangesteld. Onze universiteit mag geen Coca Cola-universiteit, Shell-universiteit of FrieslandCampina-universiteit worden. Wij willen juist dat de universiteit haar innige banden met het bedrijfsleven heroverweegt en samen met medewerkers en studenten nadenkt over de toekomst van de universiteit en de wetenschap.
Het klinkt misschien mooi. Bedrijven weten beter dan de overheid of de universiteit welke vragen er leven. Zij kunnen universiteiten inspireren met de juiste vragen. Samen zorgen ze voor de beste antwoorden en bedrijven zorgen er vervolgens voor dat de nieuwe wetenschappelijke doorbraken ten goede komen aan iedereen.
En ze leefden nog lang en gelukkig. Of toch niet?
Nee! Helaas zorgt de innige samenwerking met bedrijven én niet voor betere vragen én niet voor betere antwoorden.
Risico’s
Allereerst de vraag of universiteit en overheid zo visieloos zijn dat we bedrijven nodig hebben om de juiste vragen te stellen. Nee. Bedrijven hebben moeite met het nemen van grote risico’s. Juist de eerste fase in het ontwikkelen van een nieuw product is kostbaar, langdurig en risicovol. Bedrijven lopen graag minder risico en investeren liever in een latere fase of in toepassingen van al bestaande producten. Overheden durven wel risico te lopen. Bijna 90 procent van de recente grote wetenschappelijke doorbraken, zo blijkt uit onderzoek van Mariana Mazzucato, zijn gefinancierd met belastinggeld.
Doordat de Nederlandse regering nu vooral kiest voor kortlopend en toegepast onderzoek, met name in de topsectoren, en te weinig investeert in langdurig, fundamenteel en onafhankelijk onderzoek in de volle breedte, stagneert de wetenschap. Het is een mythe dat bedrijven de juiste vragen stellen in het belang van de maatschappij. Het was niet de door Shell gesponsorde RUG-hoogleraar die voorstelde om te onderzoeken bij welk niveau van gaswinning de seismiciteit in Groningen afneemt.
Dan de vraag of samenwerking met bedrijven nou echt zorgt voor betere antwoorden. Nee. Meta-analyses van Probst en anderen (2015) en Lundh en anderen (2012) naar chirurgische ingrepen (1934 artikelen) en medicijnen en hulpmiddelen (48 artikelen) komen tot één conclusie: gesponsorde onderzoeken tonen vaker een positief resultaat.
‘Wij van WC-Eend’
Te vaak lijken wetenschappelijke conclusies op reclame voor de opdrachtgever. ‘Wij van WC-Eend adviseren WC-Eend.’ Wij van Dentaid adviseren Dentaid, kopte de NRC in 2013. Twee Groningse hoogleraren concluderen in een wetenschappelijk artikel dat Dentaid het beste mondspoelmiddel is, maar vermelden niet dat ze financiële belangen hadden bij Dentaid. WC-Eendwetenschap schaadt de betrouwbaarheid van én het vertrouwen in de wetenschap.
Samenwerken met het bedrijfsleven levert geen betere vragen en geen betere antwoorden op, de wetenschap stagneert en excessen met gekleurde of zelfs gekochte wetenschap komen steeds vaker voor.
Wij pleiten daarom voor een universiteitsbrede discussie over de toekomst van de RUG. Onze aanzet: knip te directe banden met het bedrijfsleven door. Kies voor meer langdurig, fundamenteel en onafhankelijk onderzoek op alle faculteiten. Pleit bij de rijksoverheid voor het vergroten van de investeringen in de eerste geldstroom. Kies voor meer vaste contracten zodat wetenschappers steviger staan tegen ongewenste druk bij onderzoek in opdracht.
Sandra Beckerman PhD, universitair docent (en kandidaat-Tweede Kamerlid SP)
Daan Brandenbarg, promovendus (en voorzitter SP Groningen)