De kamercrisis in Groningen kwam dit jaar groot in het nieuws nadat studenten het Academiegebouw bezetten. Andere steden met grote kamernood maakten dankbaar gebruik van dit Groningse recept, voor hun eigen protestacties.
Toen Shelter Our Students (SOS) afgelopen september het Academiegebouw van de RUG bezette, zocht de organisatie niet alleen een oplossing voor de vele dakloze internationale studenten op dat moment. ‘Het doel was ook om het aanhoudende kamertekort landelijk op de agenda te krijgen’, zegt Marinus Jongman namens SOS.
En dat lukte, wellicht beter dan hij vooraf had kunnen bedenken. Want terwijl Jongman acht uur met de gemeente en de RUG onderhandelde, verspreidde het verhaal over Groningen zich via lokale en nationale media door het hele land.
Ook studentenorganisaties uit het hele land hielden Groningen in de gaten. In de weken na de bezetting werd Jongman benaderd voor advies door organisaties in verschillende steden, van Enschede tot Amsterdam en Maastricht.
Amsterdam
‘Toen het kamertekort in Groningen al volop speelde, hadden wij nog geen goed zicht op het feit dat het ook in Amsterdam speelde’, zegt Pieter van Rossum, vice-voorzitter van studentenvakbond SRVU van de Vrije Universiteit (VU).
Niet zo vreemd, als je bedenkt dat eerstejaars internationale studenten aan de VU normaal gesproken via de universiteit een kamer kunnen krijgen op Campus Uilenstede, waar zo’n 3500 studenten wonen.
Maar, legt Van Rossum uit, de druk op de kamermarkt is inmiddels flink toegenomen. Door allerlei redenen: de enorme groei van het aantal studenten aan de VU sinds corona, de slechtere doorstroom naar andere kamers en doordat studenten studievertraging opliepen. Al in de eerste week van het academisch jaar, kreeg de studentenvakbond signalen binnen dat honderden studenten dakloos waren.
‘Het lukt de universiteit niet meer om iedereen een plek aan te bieden. En opeens hadden we contact met zo’n 250 voornamelijk internationale studenten die allemaal geen kamer konden vinden’, zegt Van Rossum.
SOS-model
Van Rossum benaderde Jongman. Die vertelde vervolgens ‘van A tot Z wat we hebben gedaan, in welke volgorde en om welke redenen’, aldus Jongman.
Te beginnen met het couchsurf-initiatief en hoe SOS dat regelde. ‘Dat helpt om inzicht te krijgen in het aantal dakloze studenten en hun verhalen. Vervolgens ga je nadenken over in hoeverre je het wilt politiseren en hoe je het probleem in de lokale context het beste op de kaart zet.’
Van Rossum was blij dat ze het ‘huiswerk van Groningen mochten kopiëren’. Behalve het plan van aanpak kregen ze ook heel tastbare onderdelen om naar eigen inzicht te gebruiken. De website voor het couchsurf-initiatief bijvoorbeeld, de belscripts die gebruikt zijn om mensen te benaderen, alle persberichten en de lijst van eisen die SOS Groningen opstelde.
Onder de noemer ‘No Room for Us’ zette Amsterdam binnen drie weken een eigen couchsurf-initiatief op. ‘Op 28 september organiseerden we een protest. Daar waren ook zo’n 150 studenten aanwezig.’
Maastricht
In zuidelijkste universiteitsstad van Nederland was het de gemeente die erachter kwam dat veel studenten geen kamer hadden. Die organiseerde daarop een online raadsvergadering, waar international Freddy Leppert ook bij was, die tevens lid is van de universiteitsraad. Ze schrok van wat ze hoorde en ook zij nam contact op met Jongman.
‘Wij hebben ook een couchsurf-initiatief opgezet: SOS Maastricht. Naar het model van SOS Groningen’, zegt Leppert. Noodhuisvesting vanuit de gemeente is daar moeilijk te realiseren, zegt ze.
‘De universiteit probeert wel mee te denken. Zij heeft bijvoorbeeld een van haar leegstaande panden beschikbaar gesteld, waar zo’n twintig studenten in kunnen. Het is een goed gebaar, maar natuurlijk veel te weinig om het probleem op te lossen.’
Containerwoningen
Terwijl SOS Maastricht lobbyt om voor volgend jaar containerwoningen naar Gronings model in Maastricht neer te zetten, slapen zo’n honderd dakloze studenten ondertussen via de organisatie nog altijd bij iemand op de bank.
Het Maastrichtse college van bestuur heeft besloten dat alle studenten die last hebben van de woningcrisis online onderwijs mogen volgen. ‘Een druppel op de gloeiende plaat’, zegt Leppert. Maar het geeft studenten die net over de grens in Duitsland of België wonen wel rust, zegt ze.
SOS Maastricht werkt niet alleen nauw samen met het college van bestuur, ze lobbyt ook bij de gemeente om problemen volgend jaar voor te zijn, zegt Leppert. De stad heeft anders naar schatting een tekort van achthonderd kamers.
Pushy
Om die samenwerking zo goed mogelijk te laten slagen, protesteert SOS Maastricht niet. Maar er is ook een tweede groep opgestaan: Student Housing Now (SHN). Die groep organiseert op 1 november een protest in de stad en heeft ook een petitie met eisen gelanceerd, die inmiddels bijna 550 keer is ondertekend.
‘Wij zijn geen onderdeel van SHN, maar werken wel met hen samen’, zegt Leppert. SOS Maastricht zet een strategie uit, terwijl SHN actievoert en het momentum gaande houdt, aldus Leppert. ‘Ik denk dat daar ook voordelen aan zitten, want SHN kan iets meer pushy zijn dan wij.’
In Amsterdam lijken de studentenprotesten hun vruchten af te werpen. Na het eerste protest kwam de VU met een ‘matig voorstel’, zegt Van Rossum. Studenten konden in een hostel slapen, voor 700 euro per maand plus drie euro toeristenbelasting. ‘Maar toen we een tweede protest aankondigden, halveerden ze de prijs en schrapten ze de dagelijkse belasting.’
De VU had gezien wat in Groningen was gebeurd en op een gebouwbezetting zat de universiteit niet te wachten. ‘Dat heeft zeker invloed gehad en dat is hartstikke mooi’, zegt Van Rossum. ‘Ik denk dat de acties in Groningen er wel voor hebben gezorgd dat het probleem hier meteen serieuzer genomen werd. Het agenderen van het probleem hebben we aan de strijders in Groningen te danken.’