Kenners
Actuele onderwerpen nader toegelicht door RUG-deskundigen
Koe Hermien
Sjaak Swart
Universitair hoofddocent Wetenschap en Samenleving
‘Ik heb ooit een boekje geschreven, Dieren in Context, waarin ik schrijf dat er ook een ethiek bestaat die gebaseerd is op relaties. Je kunt je bijvoorbeeld afvragen: Waarom geven we meer om onze eigen kinderen dan om kinderen aan de andere kant van de wereld? Terwijl die het slechter hebben en je voor hen veel meer kunt betekenen als je het afweegt in welvaarts- of gelukswinst. Dat laatste is een utilistische benadering. Maar we identificeren ons nu eenmaal meer met onze eigen kinderen, en die identificatie is ook een bron van moreel plichtsgevoel.
Hetzelfde is wellicht van toepassing op dieren, zoals deze koe die weet te ontsnappen aan iets waar we misschien allemaal wat moeite hebben: het slachten van dieren. Daardoor krijgt deze koe een identiteit. Want goh, ze laat zien dat ze het er niet mee eens is. Ze is geen mens, maar die identiteit leidt wel tot een mate van beschermwaardigheid die doet denken aan een persoon. Hoe hiermee om te gaan voelt als een moreel ongemak, waarschijnlijk vooral voor mensen die niet dagelijks met productiedieren omgaan. Terwijl voor een boerengemeenschap zo’n koe gewoon een productiefactor blijft. In beide gevallen gelden er andere vormen van identificatie.
Ik las dat deze koe eigenlijk niet Hermien heet, maar Joke 18. De boer had de gewoonte om koeien naar zijn vrouw te noemen en ook een nummer te geven. Dus niet alleen kijken deze twee groepen hier verschillend tegenaan, ze geven het dier ook verschillende namen. Het gebruik van zo’n nummer illustreert ook het verschil in contexten.’
Koert van Ittersum
Hoogleraar Marketing en Consumentenwelzijn
‘Het feit dat zo’n koe een unieke naam krijgt, heeft effect: ze krijg daar een vorm van identiteit door. Op het moment dat je iets benoemt, komt het dichterbij. Een naam resoneert. Zo kan de Partij voor de Dieren er een stukje marketing op zetten. Want deze gebeurtenis past natuurlijk bij de agenda van ‘minder-vleesproductie’.
Het gebeurt wel vaker dat als er iets plaatsvindt in de maatschappij en dat uitgebreid in het nieuws belandt, dat bijvoorbeeld een commercieel bedrijf er op ludieke wijze zijn naam aan verbindt en het met een knipoog in een reclame verwerkt. Dat is een relatief efficiënte manier van communicatie: voor relatief weinig geld heb je een vrij fors bereik.
De vraag is alleen hoeveel aandacht dit nu krijgt. Ik weet oprecht niet wat mensen denken als ze hierover lezen of horen. Voor zover ik weet is er in de berichtgeving weinig aandacht besteed aan de vleesindustrie in het algemeen. De plofkip kreeg een tijd geleden natuurlijk veel aandacht, maar dat was ook een heel ander verhaal dan als er een kip zou zijn ontsnapt en dat we die Hermien zouden noemen. Of er hierdoor meer kritische noten over de vleesindustrie komen, daar heb ik twijfels over. Je moet er niet meer van maken dan het is.’
Willem Bruil
Bijzonder hoogleraar Agrarisch Recht
‘Het juridische deel is het minst interessante van dit verhaal. Die koe is van die boer, dus die moet bepalen wat ermee gebeurt. Als ze schade veroorzaakt, dan is hij aansprakelijk. Die koe krijgt nu veel aandacht doordat zij zogenaamd wilde ontsnappen omdat ze naar het slachthuis moet. Maar dat ze naar het slachthuis ging, wist die koe natuurlijk niet. Dat wordt er nu van gemaakt. Ach ja, ze zullen haar op één of andere manier te pakken krijgen en dan gaat ze alsnog voor de bijl.
De aandacht is begrijpelijk, vooral vanuit de hoek van het dierenactivisme. Het is een beetje belachelijk dat er zoveel ophef is. Maar het heeft ook iets aandoenlijks, toch? Dat je kunt denken dat die koe niet geslacht wil worden en er vandoor is gegaan.
Het is een vleeskoe en die wordt, geloof ik, in een jaar of twee vet gemest. De boer kiest het moment dat het zover is dat de koe tot biefstuk gemaakt kan worden. Intussen moet die boer voor die koe zorgen. Daar zijn allerlei regels voor; ze moet bewegingsruimte hebben, ze moet voer en vers water krijgen. Ook voor het slachthuisvervoer zijn regels, en voor het slachten zelf. Daar gaat wel eens wat mis, vooral in Belgische slachthuizen.
Limousin koeien zijn vleeskoeien. Ze zijn bestemd voor het slachthuis, waar uiteindelijk elke koe wel terecht komt. De verklaring van dierendeskundigen voor de ontsnapping is dat Limousin koeien normaal buiten lopen en niet gewend zijn dichtbij mensen te zitten. Melkvee heeft elke dag iemand onder zich, vleeskoeien niet. Als ze dan in een vrachtwagen moeten, hebben ze meer stress.’