Kenners
Actuele onderwerpen nader toegelicht door RUG-deskundigen
Dure medicijnen
Judith Gout
Onderzoeker health economics
‘Tekorten aan geneesmiddelen ontstaan vaak in Azië, bij fabrikanten van de grondstoffen voor medicijnen. De concurrentie is daar groot. Door faillissement, verhuizen of fusie levert zo’n bedrijf tijdelijk niet.
Dat kunnen we voorkomen door meer voor die grondstoffen te betalen. Maar dan worden medicijnen duurder. Of we moeten een buffer opbouwen in apotheken. Met het risico dat deze medicijnen op de plank blijven liggen door nieuwe voorkeursmedicijnen en over datum raken. Ik vraag me af of apothekers daaraan gaan meewerken.
De discussie van ‘te dure’ medicijnen is lastig. Prijsstijging kan ontstaan doordat een bedrijf de licentie om de medicijnen te verkopen overkoopt van een andere partij. Als het patent maar een paar jaar geldig is, heeft het bedrijf weinig tijd om die dure licentie terug te verdienen. Zo’n prijsstijging is wel te beargumenteren. Maar omdat er zo weinig transparantie is, weten we niet of zoiets speelt en kunnen we daarover niet oordelen.
‘Het is jammer dat farmaceutische bedrijven in zo’n kwaad daglicht worden gesteld. Die bedrijven doen ook veel goeds. Ze stellen bijvoorbeeld gratis vaccins beschikbaar voor arme landen. Ook proberen ze iets aan de prijsstelling te doen, bijvoorbeeld door prijs te koppelen aan uitkomsten (value based health care). Helaas hoor je die positieve kant bijna nooit.’
Job van Boven
Universitair docent geneesmiddelengebruik
‘Om de zorgkosten te drukken, wordt er aan allerlei oplossingen gewerkt, ook tegen die te dure medicijnen. Op Europees niveau bijvoorbeeld probeert een aantal kleine landen, waaronder Nederland en België, de discussie aan te zwengelen. Maar aangezien de grote farmaceutische industrie – en dus de belangen – bij de grote landen liggen, is het de vraag of dat iets op gaat leveren.
In Nederland bereiden sommige apothekers zelf die dure geneesmiddelen, ondanks de patenten. Dat mag wel voor de individuele patiënt, maar of het op deze schaal mag, is nog maar de vraag. Dit is echter alleen een oplossing voor een kleine populatie en lost het probleem niet structureel op.’
Om de zorgkosten te drukken, zouden zorgverzekeraars meer op de lange termijn moeten denken. Goedkope middelen kunnen ook zorgkosten veroorzaken. Bijvoorbeeld als door overstappen of veel bijwerkingen de therapietrouw daalt. Als patiënten hun medicijnen niet trouw nemen, kan dat leiden tot complicaties en dure ziekenhuisopnames. Een net iets duurder middel met grotere therapietrouw is dan uiteindelijk goedkoper.
De meeste kosten kunnen verzekeraars besparen door meer te investeren in preventie en begeleiding van patiënten. Daarmee voorkom je ziekte en kan de therapietrouw toenemen. Preventie kost geld, maar kan ook veel opleveren.’
Els Maeckelberghe
Universitair docent ethiek
‘In het Nederlandse zorgstelsel zijn twee uitgangspunten belangrijk: iedereen heeft recht op toegang tot de zorg én iedereen heeft recht op gelijke behandeling, ongeacht je aandoening. Dus of je nu een zeldzame aandoening hebt met dure geneesmiddelen of een veel voorkomende aandoening met een goedkoop geneesmiddel, je hebt recht op goede zorg. Dat is het principe van solidariteit. We brengen die kosten met elkaar op, mits het middel effectief en efficiënt is.
Wat er mist in deze discussie is misschien wel moed, één van de morele deugden. Iedereen schuift de verantwoordelijkheid op andere partijen af. Er zou iemand het voortouw moeten nemen, zodat we met de neuzen dezelfde kant op staan en alle betrokkenen samen gaan werken aan een oplossing, in plaats van naar elkaar te wijzen. Uiteindelijk gaat het om solidariteit: willen we met elkaar ook de hogere kosten van dure geneesmiddelen opbrengen?
Er wordt wel gewerkt aan oplossingen, bijvoorbeeld om de kosten van geneesmiddelenontwikkeling te beteugelen. Maar als ook het eigenbelang mee gaat spelen, zoals vaak bij farmaceutische bedrijven het geval lijkt te zijn, dan wordt een oplossing vinden moeilijk. En dan zie je dat bijvoorbeeld apothekers zelf aan de slag gaan, om onrechtvaardigheid te bestrijden en gelijke toegang tot de zorg te garanderen. Ook al lopen ze misschien het gevaar tegen de regels in te gaan. Dat is moedig.’