Studenten bezetten donderdag het Academiegebouw uit protest tegen de kamernood in de stad. En dat is niet voor het eerst. Hebben RUG en gemeente de afgelopen jaren dan niks geleerd? vragen ze zich af.
‘What do we want? Housing! When do we want it? Now!’ De leus galmt donderdag rond het middaguur luid door de Groningse binnenstad. Een stoet van ruim honderd studenten met spandoeken en megafoons loopt onder de noemer ‘Mars der Daklozen’ van de Grote Markt naar het Academiegebouw van de universiteit.
Ze protesteren tegen het woningtekort in de stad. Een probleem dat al jaren speelt en waardoor met name internationale studenten aan het begin van hun studietijd in noodopvang, of zelfs bij iemand op een bank moeten wonen.
Geplande bezetting
Het is de derde actie die Shelter Our Students (SOS), een samenwerking van verschillende studenten- en jongerenorganisaties in de stad, in een week tijd organiseert. SOS waarschuwt al maanden dat de piekopvang van 150 bedden die de gemeente samen met de RUG en Hanze organiseert te weinig is.
Het zwarte scenario wordt al snel werkelijkheid. De noodopvang beslaat na flinke opschaling nu zo’n driehonderd bedden. Daarnaast heeft SOS via hun eigen couchsurfingactie ruim 150 studenten gekoppeld aan iemand met een extra slaapplaats in huis. Maar die situatie is niet lang houdbaar en daarom protesteert ze samen met dakloze studenten.
Wat voor de demonstratie nog niemand buiten SOS weet, is dat ze ook een bezetting hebben gepland. ‘Een kleine groep was al in het Academiegebouw voor we daar aankwamen’, zegt Ken Hesselink van SOS. ‘Zij zorgden ervoor dat de deuren openbleven, zodat we met zijn allen naar binnen konden.’
Urenlange onderhandeling
Rond half een ’s middags bezetten de actievoerders de trap in de entreehal. Hesselink krijgt een geërgerd belletje van de gemeente: of ze gaan daar direct weg, of er komt politie. Dan volgt er bezoek van een agent, die met ze in gesprek gaat.
Terwijl de actievoerders duidelijk maken dat ze niet weggaan tot zowel de universiteit als de gemeente hun eisen inwilligen, besluit het universiteitsbestuur het gebouw op slot te gooien. Niemand mag meer naar binnen. En terwijl de geplande promoties nog wel kunnen doorgaan, worden colleges afgezegd.
Het is het begin van een urenlange onderhandeling tussen SOS, wethouder Roeland van der Schaaf en universiteitsbestuurder Hans Biemans. De inzet: gratis noodopvang voor alle internationale studenten, toezeggingen over het bouwen van tweeduizend woningen op Zernike, eerlijke voorlichting naar toekomstige studenten over de woningcrisis in Groningen en een publiek statement van de RUG tegen verdere groei van de universiteit.
Verontwaardiging
Wie de situatie in Groningen een beetje kent, reageert donderdagmiddag sceptisch op de eisen van SOS. De gemeente heeft immers al toegezegd in 2025 nieuwe woningen op Zernike klaar te willen hebben. En de universiteit heeft al meer dan eens gezegd dat ze afhankelijk is van Den Haag om de groei van studentenaantallen in te kunnen perken. ‘Ik begrijp niet dat ik hier nu college door moet missen’, zegt een student buiten het academiegebouw verontwaardigd.
Want hoewel de colleges zijn afgezegd, komen ’s middags nog tientallen studenten voor niets naar het Academiegebouw. Uit de ramen naast de zijingang wappert de vlag van de Groninger Studentenbond (GSb) en zitten bezetters in de vensterbank. ‘Bedankt GSb’, roept een buitengesloten student ironisch. ‘Ik had nu echt veel liever college gehad dan weer naar huis te gaan. Wat denken ze te bereiken?’
Gratis noodopvang?
Die vraag stellen veel mensen zich, als wethouder Van der Schaaf, universiteitsbestuurder Hans Biemans en SOS twee gesprekken en zo’n vier uur onderhandelen verder zijn. ‘Als je de eisen bij elkaar optelt, op een aantal punten na, dan sluit dat heel erg aan bij wat wij ook willen’, zegt de wethouder op dat moment. Het venijn lijkt hem te zitten in de details op de korte termijn, zoals de kosten van noodopvang.
Kan die wel of niet gratis zijn? ‘Ja kijk, gratis vind ik altijd erg ingewikkeld, want het is niet gratis. En als wij geld ergens op toeleggen, moeten we uit kunnen leggen waar het dan ten koste van gaat’, zegt Van der Schaaf. ‘Maar wat we wel belangrijk vinden, is dat het een redelijke prijs is en daar praten we nu ook over.’
Schadelijk voor samenwerking
Marinus Jongman, die namens SOS onderhandelt, stelt dat ze net zo lang door zullen gaan met onderhandelen tot ze tevreden zijn. ‘Als het moet, blijven we hier ook vannacht’, zegt Jongman. Ondertussen borrelt er ongenoegen bij de studentenpartijen van de universiteitsraad. Gezamenlijk sturen ze een verklaring uit waarin ze stellen tegen de bezetting te zijn.
Hoewel de raadspartijen de zorgen van SOS delen, zijn ze bang dat de actie de samenwerking tussen de universiteit, de gemeente en studentenorganisaties schaadt. ‘Nee, zo zou ik het niet willen zeggen’, stelt universiteitsbestuurder Biemans tussen overleggen door. ‘Onze studenten zijn wat radicaler en activistischer dan een bestuurder, maar we hebben ook verschillende rollen. Voor mij zou dit niet nodig zijn, en zouden we ook op een andere manier met elkaar om tafel kunnen zitten, maar uiteindelijk willen we hetzelfde.’
Rond half tien ’s avonds, na acht uur onderhandelen, worden de woorden van Biemans waarheid: de partijen bereiken een akkoord en de bezetting wordt beëindigd. De actievoerders verlaten juichend het gebouw.
Noodopvang uitgebreid
Wat houdt het akkoord in? Allereerst wordt de huidige noodopvang uitgebreid, zodat SOS couchsurfing kan afschalen. ‘Komende week gaan we kijken hoeveel extra noodopvang daarvoor nodig is’, zegt Van der Schaaf donderdagavond. ‘We hopen dat er plekken vrijkomen in de noodopvang die er al is. Maar op het tempo waarop de doorstroming nu gaat, zou dat weleens niet kunnen lukken. Daarom gaan we extra noodopvang regelen.’
Daarbij is het goed mogelijk dat er nog een slaapzaal wordt toegevoegd zoals The Village, aan de Peizerweg. De prijs per nacht in die slaapzalen, ook voor The Village, wordt vanaf maandag verlaagd van 9 naar 6 euro per nacht. Maar, zegt Van der Schaaf, die prijs geldt niet voor andere noodopvang zoals het Martinihouse of hostels. Bovendien wordt de noodopvang ‘naar behoefte verlengd’.
Meer bouwen, beter communiceren
Ten tweede zetten gemeente en universiteit zich in om vanaf 2025 zeker 1500 nieuwe kamers op Zernike Campus te bouwen. Daarnaast, zo is in de afspraken te lezen, ‘wordt een plek gezocht op en rond Zernike voor eventueel tijdelijke huisvesting in de periode voor 2025’. De kamers mogen volgens de afspraken niet ten koste gaan van sociale huur elders in de stad en moeten goed bereikbaar en beschikbaar zijn voor internationale studenten.
Ten derde belooft de universiteit de voorlichting met toekomstige studenten te verbeteren. Er zal ‘open en eerlijke communicatie met een waarschuwing voor de schaarste op de woningmarkt in Groningen bij de start van het studiejaar’ komen. De beheersing van de instroom van studenten zal bovendien met de universiteitsraad worden besproken.
Studentenaantallen beperken
Tot slot hebben de gemeente, de universiteit, de Hanzehogeschool en SOS gezamenlijk een statement opgesteld met een duidelijke boodschap naar Den Haag: de huisvestingssituatie voor internationale studenten is een maatschappelijk probleem dat alleen opgelost kan worden als de universiteit meer instrumenten krijgt om studentenaantallen af te stemmen op de wooncapaciteit in de stad.
Wat Jongman betreft is de grootste winst van de bezetting dat de stad Groningen nu als geheel een vuist maakt. ‘We zijn nu tot de gezamenlijke conclusie gekomen dat het de macht van wat Groningen aankan overstijgt en dat het opgelost moet worden. En dat is denk ik een heel krachtig signaal, dat is de vuist die op tafel slaat. Daarmee zetten we dit probleem op de nationale agenda.’