Een Spinoza én een Stevin voor de RUG-wetenschappers
Prijzen voor Pauline Kleingeld en Linda Steg
Een Spinoza én een Stevinpremie voor de RUG
Door Christien Boomsma
By Christien Boomsma
Christien Boomsma
Christien is sinds 2016 achtergrondcoördinator bij UKrant. Ze plant de achtergrondverhalen en begeleidt de auteurs. Bij haar eigen verhalen ligt de focus op wetenschap en academisch leven. Daarnaast schrijft ze veel over onderwerpen als sociale veiligheid en maakt ze graag persoonlijke interviews. In haar vrije tijd schrijft ze jeugdboeken en geeft schrijftrainingen.Linda Steg was even stil toen ze het telefoontje kreeg van onderzoeksfinancier NWO met de mededeling dat ze een Stevinpremie kreeg van 2,5 miljoen euro. ‘Wat?’ wist ze tenslotte uit te brengen. ‘Ik moet dit even tot me door laten dringen.’
En daarna mocht ze het nog aan niemand vertellen ook. Alleen haar vriend mocht het weten. En natuurlijk de communicatiemensen en journalisten die het nieuws te horen kregen onder strikte beloftes van geheimhouding.
Ook Pauline Kleingeld was overdonderd. Zij krijgt een van de vier Spinozapremies. Ook ter waarde van 2,5 miljoen euro. En nee, dit had ze nooit verwacht. ‘Er zijn zoveel mensen die goed onderzoek doen.’
Beide premies belonen het werk van excellente onderzoekers. Waar de Spinozapremie vooral fundamenteel wetenschappelijk onderzoek wil stimuleren, gaat het bij de Stevin meer om de maatschappelijke impact.
Invloedrijk
Steg krijgt haar prijs voor haar werk in de milieupsychologie. Een vak waarin ze, aldus de jury, een van de meest invloedrijke en innovatieve pioniers is. Ze wil weten waarom mensen milieuvriendelijk gedrag vertonen – of niet. En wanneer ze bereid zijn hun persoonlijke gemakken opzij te zetten voor het hogere belang.
Haar belangrijkste vondst is dat het hen niet enkel gaat om ‘rationele’ feiten of kosten-batenanalyses. Morele- en milieuoverwegingen blijken ook van groot belang. Ze schreef een invloedrijk klimaatrapport voor de VN en stond al vijf keer op de lijst ‘most influential scientific minds’ van Thomas Reuters.
Filosoof Kleingeld krijgt de premie vanwege haar vernieuwende blik op het werk van de achttiende-eeuwse filosoof Kant. Niet alleen laat ze zien dat Kants racistische en seksistische vooroordelen doorschemeren in zijn werk, ook zet ze haar visie op Kants ethiek in om met nieuwe inzichten te komen op het gebied van moreel universalisme en de vrije wil.
Geen feestje
De onderzoekers missen door de coronacrisis het feestje rond de bekendmaking op het jaarlijkse congres voor wetenschapscommunicatie Bessensap. Niet heel erg, vinden ze. Al vindt vooral Steg het jammer dat ze haar collega’s niet zal zien als ze het nieuws horen. ‘Toen ik afgelopen jaar een lintje kreeg, wist iedereen ervan, maar ik niet. Nu is het andersom, maar kan ik hun gezichten niet zien.’
Beide onderzoekers weten al wat ze met hun prijs willen doen. Kleingeld wil proberen of ze met haar interpretatie van Kants ethiek een bijdrage kan leveren in hedendaagse discussies over moreel universalisme. ‘Een beetje tegen de stroom in, want we leven in een tijd van relativisme en scepticisme’, zegt ze.
Steg wil proberen haar sociaalwetenschappelijk onderzoek te integreren in klimaatmodellen. ‘Want al die modellen gaan uiteindelijk over mensen en menselijk gedrag.’
Meer winnaars
Naast Pauline Kleingeld, ontvangen ook biofysicus Nynke Dekker van de TU Delft, bio-organisch chemicus Jan van Hest van de TU Eindhoven en immunoloog Sjaak Neefjes van het Leids Universitair Centrum een Spinozapremie. Kankeronderzoeker Ton Schumacher van het Antoni van Leeuwenhoek is de tweede ontvanger van een Stevinpremie.
Het is de eerste Stevinpremie voor de RUG sinds deze in 2018 in het leven is geroepen. Spinozapremies bestaan al veel langer. Eerdere RUG-winnaars waren de natuurkundige George Sawatzky (1996), medisch bioloog Dirkje Postma (2000) en chemicus en latere Nobelprijswinnaar Ben Feringa (2004).
Na tien jaar stilte volgden daarna trekvogelprofessor Theunis Piersma in 2014 en geneticus en huidig rector magnificus Cisca Wijmenga in 2015. In 2016 wonnen filosoof Lodi Nauta en technisch natuurkundige Bart van Wees. Vorig jaar was sterrenkundige Amina Helmi aan de beurt.
UKrant sprak afgelopen week met beide laureaten:
Zoektocht naar een rechtvaardige wereld
Bestaan er universele waarden in deze wereld? Principes die gelden voor ieder mens? RUG-filosoof Pauline Kleingeld wil haar Spinozapremie gebruiken om dat te onderzoeken. ‘Veel mensen denken tegenwoordig dat die niet bestaan. Maar ik wil het toch proberen.’ Lees hier het interview met Pauline Kleingeld.
Milieuonderzoeker, maar geen activist
Ze was al een van de meest invloedrijke psychologen ter wereld. Nu krijgt milieupsycholoog Linda Steg de Stevinprijs voor haar onderzoek naar milieubewust handelen. ‘Een activistische houding is niet goed. Niet als het gaat om wetenschap.’ Lees hier het interview met Linda Steg.
