Lopen we binnen met een Nobelprijs?

‘Dit is fantastisch voor Ben Feringa, maar ook voor de RUG’, jubelde voorzitter van het College van Bestuur Sibrand Poppema toen Feringa de Nobelprijs won. Maar levert de meest prestigieuze prijs ter wereld de universiteit ook iets op?
Door Simone Harmsen en Laurien van Ulzen

Spandoeken, taartjes en een eindeloze stroom berichtjes op sociale media. De RUG is trots. Het is bijna twee weken geleden dat Ben Feringa de Nobelprijs voor Scheikunde won; nog steeds is de universiteit er vol van.

Het is goed voor het aanzien en de bekendheid. De academische wereld en nationale en internationale media bogen zich de afgelopen weken over de nanomotortjes en onderzeeërtjes van Feringa.  Men lijkt het er over eens: dit is heel fijn voor de universiteit.

Bijzonder

Het is niet voor het eerst dat een wetenschapper van de RUG de prestigieuze onderscheiding in de wacht sleept. In 1953, lang geleden inderdaad, won Frits Zernike die voor natuurkunde. En er waren, sinds de Nobelprijs in 1901 in het leven werd geroepen, natuurlijk meer Nederlandse winnaars.

Toch is Ben Feringa bijzonder. De laatste tientallen jaren werkten de meeste Nederlandse laureaten op het moment dat ze de prijs wonnen aan buitenlandse universiteiten. Ben Feringa niet. Die deed zijn onderzoek aan de RUG, kreeg voor dat onderzoek de Nobelprijs en is bovendien niet van plan Groningen de rug toe te keren.

‘De RUG is in staat Feringa te houden. Dat geeft aan dat er voor hem kwaliteit zit: Een goede onderzoeksgroep, studenten en voorzieningen’, stelt Roeland Nolte, hoogleraar chemie aan de Radboud Universiteit in Nijmegen, ‘Het laat zien dat je voor belangrijke prijzen niet naar het buitenland hoeft. Groningen is hartstikke goed.’

Impact

Nolte was er bij toen zijn collega Andre Geim in 2010 de Nobelprijs voor Natuurkunde won. Dat onderzoek deed Geim aan de Radboud Universiteit. Maar toen Geim de prijs kreeg, zat hij al enkele jaren in Manchester. De prijs heeft indertijd zeker bijgedragen aan het imago, stelt Nolte, maar het effect zou nog groter zijn geweest als Geim nog in Nijmegen had gewerkt. ‘Ik verwacht in Groningen dus een veel grotere impact dan in Nijmegen.’

Wat die impact dan is? De notering in rankings, bijvoorbeeld. Na Geims Nobelprijs steeg de Radboud Universiteit aanzienlijk op de universitaire ranglijsten, in de Shanghai Ranking (die wordt gezien als de invloedrijkste en meest betrouwbare) bijvoorbeeld van plek 157 naar plek 135. Goed om te weten: De RUG plukt in de rankings nog steeds de vruchten van de Nobelprijs die Zernike ruim zestig jaar geleden kreeg.

De verwachting is dat de RUG nu ook zal stijgen in de rankings. ‘Een Nobelprijs levert behoorlijk wat credits op. Vooral als de laureaat op het moment van winnen nog verbonden is aan de universiteit’, zegt ‘ranking-expert’ Jules van Rooij, adviseur onderzoeksbeleid bij de RUG.

Delen

Wel is het zo dat Feringa ‘slechts’ een derde van de punten krijgt, omdat hij zijn Nobelprijs deelt met twee andere onderzoekers, relativeert Van Rooij. Had Feringa de Nobelprijs in zijn eentje gekregen, dan was het effect veel groter geweest.

De academische wereld hecht veel waarde aan rankings en een hoge notering op zo’n ranglijst is goed voor de reputatie. De RUG staat op plek 72 (wereldwijd, dus) in de Shanghai Ranking van 2016. Dat zal veranderen, zo calculeerde Van Rooij. ‘Op basis van mijn berekeningen schat ik dat we volgend jaar naar plek 56 stijgen.’

En het kan nog mooier worden, denkt hij. Er zijn nog andere categorieën waarmee je als universiteit punten kunt verdienen, zoals het aantal citaties en toppublicaties van de onderzoekers. Dat heeft Van Rooij nog niet meegenomen in zijn berekening. Het kan dus dat de RUG nog verder zal stijgen in de ranglijst, voorspelt Van Rooij.

Studenten

Nationale universiteiten zien het aantal aanmeldingen van Nederlandse studenten al jaren dalen. Of een hogere notering daar voor de RUG verandering inbrengt, is nog maar de vraag. Theo Jurriens verwacht geen aardverschuiving. Al decennia reist hij door het land met de voorlichtingsbus van de Faculteit Wiskunde en Natuurwetenschappen (FWN). Jurriens probeert middelbare scholieren te interesseren voor de wondere wereld van de bètawetenschappen.

Jurriens: ‘Ik werk al dertig jaar met scholieren. Maar ik heb nog nooit een aspirantstudent horen vragen: ‘Zeg Theo, hoe doet de RUG het nou in de rankings?’ Veel scholieren weten niet eens dat die rankings er zijn.’

Jules van Rooij verwacht evenmin een groot effect: ‘Onder Nederlandse studenten doet Groningen het voornamelijk goed omdat het de reputatie heeft van een gezellige studentenstad.’ Maar internationale studenten vinden de rankings wel heel belangrijk. Van Rooij: ‘Met name de studenten in Azië laten zich sterk leiden door die rankings.’

Ook RUG-woordvoerder Riepko Buikema denkt dat de Nobelprijs vooral internationaal effect heeft. ‘In Nederland zijn we al bekend, maar in het buitenland wordt de naamsbekendheid groter.’

Carrière

Nieuwe aanmeldingen zullen vooral komen van master- en PhD-studenten, denkt Jasper Knoester, decaan van de Faculteit Wiskunde en Natuurwetenschappen: ‘Het zal met name gaan om mensen die verder zijn in hun studie of carrière en serieus het onderzoek in willen. Het staat natuurlijk ontzettend goed als je promoveert bij een Nobelprijswinnaar.’

Volgens Knoester zal het effect dan ook vooral binnen zijn faculteit te merken zijn. RUG-woordvoerder Buikema beaamt dat: ‘Natuurlijk zal een aspirantstudent geschiedenis niet voor de RUG kiezen, alleen omdat een scheikundige de Nobelprijs heeft gewonnen.’

Toch moet het effect op de vakgroep van Feringa ook weer niet worden overschat. Al jaren komen slimme mensen van heinde en verre naar Groningen om met hem samen te werken. Buikema: ‘Ook toen Feringa de Nobelprijs nog niet had gewonnen, was hij al een gerenommeerd wetenschapper.’

Subsidies

De positieve effecten van de Nobelprijs zal de RUG ook in de portemonnee voelen. Volgens Jos Winkelman, subsidieadviseur van de RUG, kan het onderzoekers helpen bij de aanvraag van subsidies, en niet zelden gaat het dan om grote bedragen. Bij zo’n aanvraag wordt ook gekeken naar de reputatie van het aanvragende instituut.

Zo kan de Nobelprijs dus ook andere wetenschappers helpen, stelt Winkelman. ‘Zo’n Nobelprijs heeft een geweldige invloed. Als wij de naam Feringa laten vallen, maakt dat veel indruk.’

De Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO), die het onderzoeksgeld vanuit de overheid verdeelt, is voorzichtiger. Woordvoerder Olivier Morot laat weten dat voornamelijk wordt gelet op de kwaliteit van het onderzoeksvoorstel en de onderzoeker in kwestie. ‘Natuurlijk wordt er gekeken naar de instelling, en daarmee misschien ook naar de Nobelprijs. Maar of iemand een Nobelprijs heeft gewonnen, is geen criterium op zich.’

Hoeveel profijt de RUG er nou echt van heeft, is moeilijk te kwantificeren. Vast staat dat de Nobelprijs zorgt voor een positieve uitstraling. Dat was ook in Nijmegen het geval, vertelt woordvoerder Martijn Gerritsen van de Radboud Universiteit. ‘Een Nobelprijs is van wereldklasse en straalt af op je universiteit. Zowel intern als extern. Onderzoekers krijgen meer zelfvertrouwen en medewerkers zijn trots op hun organisatie.’

Engels

Abonneer
Laat het weten als er

De spelregels voor reageren: blijf on topic, geen herhalingen, geen URLs, geen haatspraak en beledigingen. / The rules for commenting: stay on topic, don't repeat yourself, no URLs, no hate speech or insults.

guest

0 Reacties
Inline feedbacks
Bekijk alle reacties