Het Harmonieplein is inmiddels negen dagen bezet door pro-Palestijnse demonstranten. Vijf antwoorden op vijf vragen.
De demonstranten stellen dat de RUG sinds 2022 een miljoen euro heeft geïnvesteerd in bedrijven die bijdragen aan de oorlog in Gaza. De universiteit zegt dat dat ‘pertinent onjuist is’, omdat ze al sinds 2016 geen aandelen meer mag hebben. Hoe zit dat?
Het klopt dat de universiteit sinds 2016 wettelijk gezien geen universiteitsgeld in aandelen mag investeren. Als je alleen deze uitleg neemt, dan klopt het dat er geen RUG-geld naar ‘foute investeringen’ gaat.
Maar in de universiteit zijn ook stichtingen, zoals het Groninger Universiteitsfonds (GUF). Formeel gezien is het GUF onafhankelijk, met eigen statuten en een eigen dagelijks bestuur. Daarom stelt de universiteit dat de stichting ‘niet de universiteit is’.
Hoewel de universiteit op papier niets over de dagelijkse gang van zaken van het GUF te zeggen heeft, zitten zowel collegevoorzitter Jouke de Vries als rector Jacquelien Scherpen in de raad van toezicht. Bovendien is het doel van het GUF om projecten en onderzoek van de universiteit te financieren, dus al het geld vloeit terug in de universiteit.
In tegenstelling tot de universiteit, mag het GUF zijn geld wel beleggen en doet dat het ook. Dit is ook de miljoen euro die de demonstranten bedoelen en die uit de jaarverslagen van het fonds te halen is. Dat geld zit in aandelen van bedrijven als McDonald’s, KPN en Starbucks, die volgens de demonstraten medeplichtig zijn aan de Gaza-oorlog.
Twee jaar geleden bleek dat een deel van de GUF-beleggingen in wapens waren gestoken. De penningmeester legde aan UKrant uit dat ze hun best deden om dat te voorkomen, maar dat het nooit honderd procent kan worden uitgesloten.
Oftewel: de RUG investeert niet, maar is wel heel nauw betrokken bij het GUF. En de investeringen van het GUF zijn niet altijd even transparant.
De demonstranten stellen dat een aantal studieverenigingen gefinancierd wordt door Thales: een bedrijf dat veel geld verdient met wapensystemen en ook bijdraagt aan de Gaza-oorlog. Kan de universiteit daar niets aan doen?
Nee, zegt de RUG. De universiteit bemoeit zich daar niet mee. ‘Al onze studieverenigingen zijn stichtingen en dus zelfstandig, ook in de keus van wie en welk bedrijf hen sponsort’, zegt een woordvoerder. ‘De faculteit mag ze niks voorschrijven.’
De demonstranten willen dat dit soort banden ook verbroken worden, maar tot zover lijkt de universiteit dat niet van plan. Hoe lang willen ze nog op het Harmonieplein blijven?
Dat antwoord blijft voorlopig hetzelfde als aan het begin van de demonstratie, blijkt uit een snel rondje door het kamp: net zo lang tot de universiteit hun eisen – het bekendmaken en verbreken van alle banden met Israëlische instituten – inwilligt. De demonstranten zijn vastberaden net zo lang te blijven als nodig is, en de gemeente blijft bij haar standpunt: zolang het vreedzaam verloopt en de verkeersveiligheid niet in het gedrang komt, mogen ze blijven.
Van andere demonstraties en protestgroepen weten we dat ze vaak met een escalatieladder werken: een plan waarin stap voor stap ingrijpendere acties beschreven staan. Wat is de volgende stap voor de demonstranten?
Wat mogelijke vervolgstappen zijn, wil de groep niet delen. Maar dat er meer acties aan lijken te komen, werd dinsdagmiddag duidelijk. Op het Broerplein werd de Lustrumweek geopend met een bakwedstrijd en een praatje van rector Jacquelien Scherpen. Tijdens de opening stond een tiental demonstranten voor de Universiteitsbibliotheek. Ze riepen leuzen en lieten de sirene van een megafoon flink loeien. Toen de groep terug naar het kamp ging, werden ze in het tentenkamp met applaus ontvangen.
Zijn alle faculteiten even sterk vertegenwoordigd op het Harmonieplein?
Als je rondvraagt, kun je demonstranten vinden van over de hele universiteit. Maar veruit de meesten komen van faculteiten in de binnenstad: de Faculteit der Letteren, de Faculteit Gedrags- en Maatschappijwetenschappen en de Faculteit Wijsbegeerte.