De genderstereotype regel dat vrouwen hun baretten moeten ophouden tijdens de promotieplechtigheid is waarschijnlijk per ongeluk in het promotiereglement gekomen. ‘We hebben zitten slapen.’
Het was goed bedoeld. Het idee was dat ‘dameshoogleraren’ vaak hun haar laten doen en mannen niet. Als je dan je baret af moet zetten, raakt je haar in de war. En dat is vervelend. Dus toen het college van promoties – dat bestaat uit de decanen en de rector magnificus – vergaderde over het moderniseren van het reglement, leek het een goed idee om daar iets mee te doen.
‘Er is vanuit het college van decanen een verzoek geweest om dit optioneel te maken’, mailt decaan Marian Joëls van Medische Wetenschappen. ‘Vrouwen mógen – in plaats van moeten – hun baret ophouden. Maar ik weet niet of dit uiteindelijk is overgenomen?’
Ook decaan Kees Aarts van Gedrags- en Maatschappijwetenschappen kan zich de discussie over de baretten herinneren. ‘Bij de laatste bespreking speelde dit punt nog wel’, zegt hij. ‘Toen stond erin: vrouwelijke hoogleraren houden hem altijd op. Ik heb en anderen hebben toen gedacht: oké, het zal wel. En we hebben er geen probleem meer in gezien.’
Seksisme
Maar tijdens de commissievergadering voor de universiteitsraad bleek dat het wel degelijk een probleem is. Janet Fuller van de Personeelsfractie noemde de regel een ‘ongewenst genderstereotype dat niet meer van deze tijd is’. In een ingezonden stuk in UKrant vond emeritus hoogleraar Mineke Bosch het een ‘schoolvoorbeeld van seksisme’.
Het reglement, waarin de precieze regels rond de promotie zijn vastgelegd, moest gemoderniseerd worden. Naast nieuwe regels over – onder andere – online aanwezigheid bij een verdediging, het dragen van een toga door een universitair hoofddocent met het ius promovendi, en het recht van een PhD-student om een nieuwe promotor te kiezen, moest het reglement ook meer genderneutraal worden. Dus zijn alle hij/zij-verwijzingen geschrapt.
Niet geslaagd
‘Maar… en dan gooi ik natuurlijk olie op het vuur, deze regel stond er dus eerst niet in’, zegt decaan Wilbert Kolkman van de rechtenfaculteit. Hij vindt het heel zinnig om regels te hebben over wanneer je de baret op moet hebben. ‘Bijvoorbeeld als de formules worden uitgesproken. Dat is wel zo chic. Maar als je hem af en toe af wil doen, dan moet dat kunnen.’
Hij beaamt dat het college er dus duidelijk niet in is geslaagd een neutraal promotiereglement op te stellen. ‘Als er verschil moet zijn, dan moeten daar goede redenen voor zijn’, benadrukt hij. ‘Ik noem maar wat, je mag als man ook niet bij de vrouwen-wc naar binnen. Er zijn redenen om hier en daar verschillen aan te houden. Maar daar is dit er niet een van.’
Aarts is het met hem eens. ‘We hebben zitten slapen, we hadden scherper moeten zijn.’
Geen halszaak
Opvallend is dat de vrouwen binnen het college van promoties niet zwaar lijken te tillen aan de bewoordingen. Joëls laat weten het ‘geen halszaak te vinden’. ‘Ik zet mijn baret altijd af omdat hij wat te klein is, dus dat zit niet lekker. Ik denk niet dat ik daarom berispt zal worden door de pedel.’
Ook decaan Thony Visser van letteren zegt dat ze kan ‘leven met het ritueel’. ‘En bij het dragen van de baret vind ik gezien het rituele karakter ervan de hoedenetiquette passen.’
De Personeelsfractie en de Wetenschapsfractie in de universiteitsraad hebben intussen vragen voorbereid voor de rector magnificus. ‘We willen weten waarom deze beslissingen zijn genomen en of wijzigingen nog mogelijk zijn. Vooral met betrekking tot de baretten’, zegt Fuller. ‘Die zaak is eenvoudig te herstellen.’