Hoe kom je op de beste ideeën?
Brainstormen als een baas
Methode 1: Jullie reserveren een zaaltje, gaan met elkaar om de tafel zitten en gooien al je fantastische, supercreatieve ideeën eruit.
Als jij graag in een groepje brainstormt, dan ben je bepaald niet de enige. Of je nu bij een multinational werkt die een nieuw product wil lanceren, bij een universiteit die een lustrumthema zoekt of bij een studentenvereniging die meer leden wil trekken, brainstormen gebeurt meestal in groepsverband. ‘En dat is best interessant’, zegt RUG-psycholoog Kiki de Jonge. ‘Want we weten al lang dat de output aan creatieve ideeën op die manier minder is. En toch doet bijna iedereen het, want we erváren het als de beste manier.’
Dat zaaltje kun je dus beter vermijden, want we verzinnen op die manier duidelijk minder ideeën als team dan wanneer we allemaal apart gaan zitten. ‘Dat komt omdat we in een groep een meer constante flow ervaren’, zegt De Jonge. ‘Als je in je eentje ideeën verzint, dan loop je na een tijdje vast en komt er even niks.’ Dat voelt onaangenaam.
Bij een groepsbrainstorm is er altijd wel iemand anders die iets zegt. Maar dat heeft ook flinke nadelen. ‘Zo’n opmerking leidt je af van je eigen gedachtegang’, zegt De Jonge, ‘waardoor je je eigen ideeën kwijtraakt.’
En dan hebben we het nog niet eens over groepsgenoten die elkaar niet laten uitspreken, mensen die ideeën al op voorhand torpederen, of degenen die gewoon te verlegen zijn om zich uit te spreken.
Methode 2: Je stuurt een mail naar alle leden van je brainstormgroep. Iedereen gaat thuis, achter zijn eigen computer, zoveel mogelijk goede ideeën verzinnen. Zo wordt er niemand afgeleid.
Dat is al beter dan Methode 1, vindt De Jonge. Maar toch is het nog altijd niet de beste manier om tot creatieve ideeën te komen. Weliswaar voorkom je dat je groepsgenoten je overschreeuwen of afleiden, maar je mist een essentieel onderdeel van de groepsbrainstorm: als jij vastzit in je eigen gedachten, zijn er weinig stimulansen om je weer op gang te helpen.
‘Een opmerking of suggestie van een ander kan ervoor zorgen dat jij weer een nieuwe associatie maakt en weer met een heleboel nieuwe ideeën komt’, zegt De Jonge.
Methode 3: Je stuurt een mail naar alle leden van je brainstormgroep. Iedereen verzint zoveel mogelijk goede ideeën en zet die in een gedeelde drive. Mocht je vastlopen, dan kijk je naar de ideeën van anderen om je eigen proces weer vlot te trekken.
Verreweg de beste manier, zegt De Jonge. Op deze manier heb je de voordelen van beide traditionele methodes en ben je de nadelen kwijt. ‘Mensen die input van anderen ontvingen tijdens het brainstormen kwamen met dertig tot vijfendertig ideeën’, zegt ze. ‘Zonder die input bleven ze steken op zestien.’
Ze denkt zelfs dat het mogelijk moet zijn om software te ontwerpen, waardoor je precies die ideeën voorgeschoteld krijgt die jouw brainstormproces het meest stimuleren (zie kader). Dus out-of-the-box suggesties voor de autonome denkers en meer alledaagse voor liefhebbers van structuur.
Blijft er nog één minpuntje over. Brainstormen is in een groep wel véél gezelliger dan achter een computer. Dat beseft De Jonge ook. ‘Als je het toch echt in een groep wilt doen’, zegt ze, ‘kun je ook met post-its werken, die je dan zwijgend opschrijft en vervolgens op een groot bord plakt.’
Wat is een creatief idee?
Bedrijven zitten te springen om creatieve, innovatie ideeën. Die zijn immers onmisbaar om de concurrentie voor te blijven. Maar wat maakt een idee creatief? En hoe kun je zorgen dat je mensen er zoveel mogelijk van verzinnen?
Een idee is creatief, weet organisatiepsycholoog Kiki de Jonge, als het vernieuwend én toepasbaar is. Want hoe innovatief ook, het moet uitvoerbaar zijn. Tot zover niets nieuws. Maar, zegt De Jonge, die 9 september promoveert op een onderzoek naar creativiteit en flow, ook de mensen die het idee beoordelen spelen een rol.
Ben je iemand die vooral floreert binnen bestaande structuren? Dan beoordeel je de echte out-of-the-box ideeën als minder creatief. ‘Dergelijke mensen vinden die vaak disruptief en onzinnig’, zegt De Jonge. Ben je juist erg zelfstandig en een autonome denker, dan zul je meer alledaagse ideeën afkeuren.
De Jonge onderzocht het stimuleren van creativiteit door haar proefpersonen ideeën te laten beoordelen. Ook vroeg ze hen om te brainstormen over de vraag: hoe kun je mensen gezonder laten leven?
Vernieuwende gedachten
De Jonge ontdekte dat het verschil tussen ‘structuurtypes’ en ‘autonome werkers’ ook hier geldt. ‘In elke groep lieten we een groep van ongeveer honderd mensen elektronisch brainstormen’, vertelt ze. ‘Ze dáchten dat ze samenwerkten, maar in feite voedden wij hen ideeën door die op een computerscherm langs te laten komen.’
Wat bleek? Mensen die veel behoefte aan structuur hadden, brainstormden het best als ze ‘gewone’, niet-vernieuwende ideeën voorgeschoteld kregen van hun fictieve groepsgenoten. Denk aan suggesties als: ga eens vaker naar de dokter. Of: neem de trap in plaats van de lift. ‘Voor hen zet het vaak de deur open naar een ander idee waar ze dan nog niet aan gedacht hadden’, legt De Jonge uit. De meer vernieuwende vondsten blokkeerden dat proces.
De autonome types werden juist gestimuleerd door vernieuwende gedachten. ‘Voeg vitamines toe aan kauwgom, bijvoorbeeld’, zegt De Jonge.
Dat komt, denkt De Jonge, omdat zij liever niet gestoord worden in hun eigen gedachtenproces. Wanneer dat toch gebeurt, doordat er een – in hun ogen – saai idee voorbij komt, dan roept dat irritatie op. ‘Bij een out-of-the-box suggestie beschouwen ze de onderbreking nog altijd als vervelend, maar is het tenminste de moeite waard’, zegt De Jonge.
Dat is belangrijk voor het eindresultaat. Het juiste idee bij de juiste persoon, zorgt dat zowel structuurliefhebbers als autonome denkers het maximale aantal ideeën produceren. En dan vinden ze het nog het leukst ook.