Vanaf 2015 hield een groot aantal RUG-medewerkers zich bezig met voorbereidend werk voor een eventuele branchcampus in Yantai, China. Begin 2018 ketste dat plan af; de universiteitsraad weigerde instemming te geven.
Bovendien maakte de raad zich zorgen over de manier waarop het voorbereidingswerk was verantwoord. Raadsleden kregen signalen van medewerkers die veel meer tijd aan het project hadden besteed dan officieel op papier stond.
Dat zou betekenen dat de daadwerkelijk gemaakte kosten voor Yantai hoger zijn dan gedacht én dat er, ondanks een uitdrukkelijk verbod van de minister van Onderwijs, toch belastinggeld naar het project is gegaan.
Online meldpunt
In opdracht van de Raad van Toezicht van de universiteit namen Leendert Klaassen en onderzoeksbureau Ecorys daarom de urenverantwoording onder de loep. Er kwam een online meldpunt, waar medewerkers aangaven hoeveel tijd ze precies in ‘Yantai’ hadden zitten, en Ecorys hield diepte-interviews.
Donderdagochtend presenteerde Klaassen zijn bevindingen. De universiteit heeft inderdaad de nodige fouten gemaakt bij het declareren van de Yantai-uren, concludeert hij. ‘Er had tussen de 27 en 33 procent méér moeten worden verantwoord dan er verantwoord is.’ Ecorys berekende dat er daarom tussen de 565 duizend en 669 duizend euro gecompenseerd zou moeten worden.
Het college van bestuur is van plan om inderdaad het maximale bedrag te compenseren, maakte voorzitter Jouke de Vries bekend. ‘Dat betekent dat er wat ons betreft 669 000 euro van de private naar de publieke middelen gaat. En daarmee willen we graag een einde maken aan deze langdurige discussie.’
Onderschat
Oorzaak van het foutieve declareren is volgens Klaassen het feit dat niet precies duidelijk was hoe de Yantai-uren moesten worden verantwoord. Ook is de complexiteit van het project onderschat. ‘Maar ik vind niet dat het universiteitsbestuur ernstig verwijtbaar heeft gehandeld.’
Klaassen concludeert ook dat het bestuur personeel niet bewust onder druk gezet heeft om hun urendeclaraties kunstmatig laag te houden, en dat de onderzoek- en onderwijstaken nauwelijks geleden hebben onder de Yantaivoorbereidingen.
De universiteitsraad reageerde vernietigend. Het rapport staat volgens de personeelsgeleding vol met onderschattingen en miscalculaties. ‘Zoals het uitgaan van een vijfurige werkdag voor personeelsleden die op reis zijn naar China’, zei Casper Albers van de Personeelsfractie.
Ook klopt het percentage niet-gedeclareerde uren niet, volgens Albers: ‘De berekening gaat uit van alle personele kosten, ook die van medewerkers die voltijds op het project werkten. Maar het is ons altijd gegaan om de medewerkers die naast Yantai ook nog andere werkzaamheden hadden.’
Heksenjacht
Beperk je de berekening tot die laatste groep, dan is het aantal niet verantwoorde uren zo ongeveer gelijk aan de wel verantwoorde uren. ‘Vicevoorzitter Jan de Jeu sprak over onderzoek naar urenregistratie als een heksenjacht’, zegt Albers. ‘Nu blijkt dat, gezien de overschrijding van de uren met 100 procent, heksen wel degelijk bestaan op de RUG.’
Ook het grootste deel van de studentgeleding is uiterst kritisch. DAG, Calimero en de One Man Gang zijn ‘verbaasd’ over Klaassens conclusie dat het RUG-bestuur niets te verwijten valt. ‘Er zou geen druk uitgeoefend zijn op medewerkers, maar het werkelijke punt is of het medewerkers bewust onmogelijk is gemaakt om uren te declareren’, aldus Henrieke Polinder van Calimero.
Overschrijdingen
De universiteit stapte in 2016 over van een systeem waarin medewerkers zelf hun uren invulden, naar een systeem waarin de uren vooraf staan ingevuld en de medewerker er alleen akkoord voor moet geven. ‘Was dat een verkapte manier om de kosten te drukken?’ vroeg Polinder zich hardop af. ‘Hierover geeft het onderzoek geen uitsluitsel, maar het stelt wel dat het dé reden is voor het feit dat er veel te weinig uren zijn gedeclareerd.’
Daarom plaatst de raad vraagtekens bij de keuze van Ecorys om alleen data te verzamelen over 2017 en die vervolgens te gebruiken voor schattingen over 2015 en 2016. ‘In die jaren zijn de overschrijdingen wat ons betreft groter’, stelt Albers – ook omdat de Faculteit Economie en Bedrijfskunde tot 2016 wel meedeed aan het project, maar in 2017 niet meer. Daar is in het onderzoek geen rekening mee gehouden.
‘Onbehoorlijk bestuur’
Zowel het personeel als de studenten vinden dat het vorige college wel degelijk ‘onbehoorlijk bestuur’ kan worden verweten. ‘Wat ons betreft kan dit niet zonder consequenties blijven’, zei Polinder. Albers: ‘Het is voor ons ook nodig de vraag te stellen of, en in welke mate, de Raad van Toezicht zijn controlerende rol heeft vervuld.’
Collegevoorzitter Jouke de Vries reageerde emotioneel op de kritiek. ‘Ik wil vóóruit met deze universiteit, maar ik ben al mijn energie kwijt met slepende dossiers uit het verleden’, zei hij. ‘Wij leggen nu de verantwoording af over deze uren en dat wil ik ook graag, maar ik vind dat we langzamerhand wel heel veel uren kwijt zijn aan die verantwoording. U gebruikt zware termen, maar er werd ons gewoon geen helderheid verschaft.’
De Vries was als enige van het RUG-bestuur aanwezig bij de onderzoekspresentatie. Rector magnificus Elmer Sterken en vicevoorzitter Jan de Jeu, die verantwoordelijk is voor de financiën van de universiteit, lieten beide verstek gaan vanwege een studiereis.
Wantrouwen
Bijval kreeg De Vries van fractievoorzitter Gijs Verhoeff van SOG. ‘We moeten naar een afronding van dit project’, aldus Verhoeff. ‘Ik hekel de heethoofdigheid waarin sommige raadsleden zich verliezen. Een kritische houding is essentieel, maar het mag wat ons betreft wel eens afgelopen zijn met het diepgaande wantrouwen dat geproefd wordt in elk gesprek over dit dossier.’