Met open mond stonden Van der Reijden en haar collega’s te kijken aan boord van een expeditieschip van milieuorganisatie Oceana, toen de camerabeelden vorige zomer binnenkwamen. Daar, op de geelbruine bodem van de Noordzee – bij de Bruine Bank – bevond zich iets wat niemand had verwacht: een zandkokerwormrif.
En dat in een gebied waar veel vissers met sleepnetten schol en tong vangen. Ze nam zo snel mogelijk contact op met haar professor. ‘Dat we zoiets vonden, was echt bizar,’ zegt ze.
Zandkokerwormen op zichzelf zijn niet zo bijzonder. Ze steken hun tentakeltjes uit kleine kokertjes van zand. Het beestje filtert daarmee het water, op zoek naar voedsel.
De kokertjes waarmee hij zichzelf beschermt, bestaan uit aan elkaar ‘gelijmde’ zandkorreltjes, die behoorlijk stevig kunnen worden. ‘Maar als je er honderdduizenden bij elkaar hebt, dan kunnen ze een rif gaan vormen. Net zoiets als een koraalrif.’
De Bruine Bank
Dergelijke riffen komen veel minder voor dan vroeger omdat ze zijn beschadigd en kapot zijn getrokken door de sleepnetten van vissers. En in het Nederlandse deel van de Noordzee waren ze al helemaal onbekend. Maar dit was er een. Onmiskenbaar.
Van der Reijden was aan boord van het schip samen met collega’s van de Universiteit van Delft, onderzoeksinstituut NIOZ en Stichting de Noordzee. Het onderzoeksschip had door een donatie van de Postcodeloterij de kans om onderzoek te doen in de Nederlandse Noordzee. De loterij had Van der Reijden en collega’s gevraagd om goede locaties aan te wijzen. De Bruine Bank hoorde daarbij.
Het zandkokerwormrif // beelden Oceana
De nacht had al een hint gegeven dat er iets bijzonders te vinden was, vertelt Van der Reijden. Haar collega van de Universiteit van Delft had ‘s nachts een echo gemaakt van de zeebodem en die liet iets ‘interessants’ zien. Maar toen ze de camera uiteindelijk lieten zakken en de rifstructuren zagen, waren ze verbijsterd.
Hondshaaien
‘We zagen kleine hondshaaien tussen het rif rusten’, vertelt Van der Reijden. ‘Het is ook een plek waar anemonen kunnen groeien, jonge vissen kunnen schuilen, waar krabben zitten. Het maakt heel veel leven mogelijk.’
De ontdekking toont aan dat we eigenlijk nog niet zo veel weten van de Noordzee, zegt ze. En dat er nog heel veel mogelijk is. Een duikteam van ‘Duik de Noordzee Schoon’ duikt donderdag naar het rif. Van der Reijden hoopt dat haar laatste vragen dan worden beantwoord. ‘Op de camera konden we telkens maar stukjes van het rif zien. Door te duiken hopen we een beter beeld te krijgen van hoe het rif in elkaar zit.’
Ook gaven de camerabeelden de indruk dat de riffen zich in een holtes tussen zandbanken bevonden. De duikers moeten dat definitief bevestigen.