Worden er echt mensen gedrogeerd met injectienaalden in het Groningse uitgaansleven, of is hier sprake van een broodje aap?
‘Niemand weet precies wat er aan de hand is’, zegt Misha Pchenitchnikov van de Nachtraad van Groningen over het vermeende nieuwe gevaar in het uitgaansleven. De eerste verhalen over needle spiking, waarbij slachtoffers met een injectienaald drugs ingespoten zouden krijgen, komen uit het Verenigd Koninkrijk.
Daar kreeg de politie tussen september en januari zo’n 1400 meldingen binnen van feestgangers die dachten gedrogeerd te zijn. Al snel werden vergelijkbare meldingen gedaan in Australië, België en Frankrijk.
In Nederland dook het eerste geval op in maart, waarna meer meldingen volgden. Vooral in Amsterdam en Groningen, maar ook in andere steden.
Prikplek
De Nachtraad zette een meldpunt op voor slachtoffers. Hoeveel meldingen er precies binnen zijn gekomen wil Pchenitchnikov niet kwijt, maar het zijn er genoeg voor de raad om het fenomeen serieus te onderzoeken. De meldingen hebben volgens hem twee dingen gemeen: er is iemand onwel geworden en er is een prikplek gevonden.
‘Maar dat betekent nog niet per se dat je geneedlespiked bent’, zegt Pchenitchnikov. Hij sprak met een dermatoloog over het herkennen van een prikplek. ‘Die vertelde me dat het niet mogelijk is om een prikplek van een injectienaald te onderscheiden van een insectenbeet.’
En symptomen zoals flauwvallen, verwarde spraak, het uitvallen van zintuigen, niet meer kunnen lopen en een algehele verwarde toestand kunnen te maken hebben met drugs, maar ook met te veel alcohol drinken. ‘Soms kan alcohol echt verkeerd vallen, waardoor je een heel andere ervaring hebt dan je gewend bent’, zegt Pchenitchnikov. ‘Dat wordt dan snel aan drogering gelinkt.’
Geen GHB
Om wat voor drug het precies zou gaan is niet bekend. GHB kan het in ieder geval niet zijn, zegt Pchenitchnikov. ‘Dat is een te dikke substantie.’ Die vloeistof is zo stroperig dat je hem niet in aderen, vet- of spierweefsel kunt spuiten, laat staan dat je het door het uiteinde van een dunne naald kunt krijgen.
Andere soorten drugs zijn denkbaar, stelt Pchenitchnikov, maar daar zijn nog geen aanwijzingen voor gevonden. ‘Als het om designerdrugs zou gaan, is het helemaal lastig’, zegt hij. ‘Die zijn soms zo nieuw, dat er nog geen tests voor beschikbaar zijn.’
Motief
Wat voor de Nachtraad en de politie ook onduidelijk blijft, is het motief van vermeende daders. ‘Er is tot nu toe nog niet één melding geweest waar sprake was van een secundair vergrijp, zoals beroving of seksueel misbruik’, zegt Pchenitchnikov. ‘Dat is opvallend. Waarom zou een dader zoveel moeite doen om iemand met een naald te drogeren en het daarbij te laten?’
Desondanks neemt de Nachtraad de verhalen serieus. Samen met de politie zette ze een groot onderzoek op, waarin ze onder meer op zoek ging naar naalden in het uitgaansgebied en camerabeelden nakeek. Dat leverde tot nu toe geen resultaat op, maar het onderzoek is nog bezig. Ook ooggetuigen ontbreken tot dusver.
Broodje aap
Voor hoogleraar volksverhalen en vertelcultuur Theo Meder is het wel duidelijk: needle spiking is een broodjeaapverhaal. ‘Het heeft alle karaktertrekken van een urban legend’, zegt hij; een verhaal dat ooit in de kroeg verzonnen is en daarna is doorverteld alsof het echt heeft plaatsgevonden.
Natuurlijk kan zoiets een keer gebeuren, zegt Meder. Er lopen overal gekken rond. Maar tienduizend slachtoffers op zoveel verschillende plekken? ‘De injectiebende bestaat gewoon niet’, zegt hij.
Als voorbeeld geeft hij het tienerfeest in Hasselt van eind mei, waar 22 meiden zich bij de EHBO meldden omdat ze gedrogeerd zouden zijn. In alle gevallen bleek het te gaan om hyperventilatie. Ze waren zo bang geworden voor needle spiking, dat ze van de stress onwel werden.
Folklore
Het verhaal van needle spiking behoort volgens Meder tot een bepaalde traditie van folklore die inspeelt op bestaande angsten. ‘In dit geval waarschuwt het verhaal jonge meiden voor jagende mannen’, zegt hij. En die boodschap lijkt aan te komen.
Bovendien is het volgens Meder heel moeilijk een broodjeaapverhaal de wereld uit te krijgen. ‘Meer ontkenning leidt alleen maar tot meer geloof. Het sterkste, engste verhaal neemt de hoofdrol.’ En hoewel zo’n sterk verhaal nooit helemaal verdwijnt, vervaagt het op den duur wel, stelt hij. Uiteindelijk zal de folklore van needle spiking vervangen worden door een ander verhaal.