Wachten op de wet
De plannen van de RUG voor een campus in Yantai zijn mede afhankelijk van een AMvB en een wetswijziging.
Of die wetswijziging er komt is onzeker. De stemming in de Tweede Kamer zal door het kerstreces waarschijnlijk naar het nieuwe jaar worden getild.
In maart volgen nieuwe verkiezingen. Hoe het politieke klimaat daarna zal zijn, is niet te zeggen.
De politieke partijen zijn verdeeld over de Groningse Yantai-plannen. VVD is voorzichtig positief. D66, PVV en SP zijn tegen. PvdA, GroenLinks en CDA willen hun standpunt nog niet kenbaar maken.
De RUG wil in december al beslissen of ‘Yantai’ doorgaat, maar personeel en studenten van de Faculteit Wiskunde en Natuurwetenschappen (FWN) willen eerst duidelijkheid over de wetswijziging.
De wet regelt namelijk ook wie straks verantwoordelijk is voor de opleidingen in China. De faculteitsraad vreest dat de Groningse opleidingen straks minder controle hebben over hun zusteropleidingen in China.
Leestijd: 8 minuten (1375 woorden)
Binnenkort krijgt de Tweede Kamer in Den Haag een wetswijziging en AMvB (algemene maatregel van bestuur) aangeboden die onderwijsminister Jet Bussemaker (PvdA) heeft gemaakt om Nederlandse campussen in het buitenland mogelijk te maken.
De Groningse plannen voor Yantai zijn er mede van afhankelijk. De wetswijziging maakt het namelijk mogelijk om opleidingen volledig in het buitenland aan te bieden. Nu kunnen slechts individuele opleidingen samen met een partner in het buitenland worden georganiseerd, zoals bijvoorbeeld een joint degree (waarbij studenten een deel van hun opleiding in het buitenland en een deel in Groningen moeten volgen). Maar om Groningse opleidingen volledig in China aan te bieden, moet de wet worden aangepast.
En dat is ook wat de Chinese overheid wil. Die ziet het niet zitten dat haar studenten straks verplicht worden om in Groningen te studeren. Zonder de wetswijziging moeten zij een kwart van hun opleiding in Nederland doorbrengen, en daar voelt China niets voor. Daarnaast worden de faculteiten in Groningen zenuwachtig van het idee dat ze plotseling honderden studenten extra per jaar moeten opvangen, als de wet níet wordt aangepast.
Politiek klimaat
Of die aanpassing er komt, is nog onzeker. Op 14 december houdt de Tweede Kamer weliswaar een Algemeen Overleg over internationalisering in het onderwijs, maar door het kerstreces wordt de stemming over de wetswijziging waarschijnlijk naar het nieuwe jaar getild. En dan liggen de verkiezingen in maart alweer op de loer. Hoe het politieke klimaat daarna zal zijn – en wie er dan onderwijsminister is – is niet te zeggen. Het zou bijvoorbeeld zomaar kunnen dat de PVV een van de grootste partijen wordt, blijkt uit recente peilingen.
Maar ook als de Tweede Kamer zich wel voor de jaarwisseling over de kwestie buigt, is nog allerminst zeker of de wetswijziging erdoor komt. De coalitie, waar ook de partij van minister Bussemaker deel van uitmaakt, heeft door het opstappen van PvdA-Kamerlid Jacques Monasch geen meerderheid meer in de Tweede Kamer. Dat hoeft niet direct een probleem te zijn, zolang er geen ‘precaire zaken’ spelen waar de coalitie geen steun heeft van de andere partijen, meldde NOS begin november. Maar uit rondvraag van de UK blijkt dat die steun in het geval van de beoogde wetswijziging nog allesbehalve zeker is.
‘Buitenlandse avonturen’
Op de PVV hoeft Bussemaker bijvoorbeeld niet te rekenen. ‘Dit soort internationalisering van het onderwijs wijzen wij af’, laat PVV-Kamerlid Harm Beertema weten. ‘We zien niet welk Nederlands belang daarmee gediend is, behalve dat dit soort buitenlandse avonturen kennelijk statusverhogend werkt voor de universiteiten die dit initiëren.’
De VVD ziet dat anders, zegt Kamerlid Pieter Duisenberg. ‘Als het niet ten koste gaat van de kwaliteit en de financiële positie van het onderwijs hier, dan denk ik dat dat een goede beweging is. Maar wel onder die voorwaarden. En het vereist ook een sterke raad van toezicht. Dat is heel belangrijk, het moet gewoon goed geregeld zijn.’
De PvdA heeft nog geen ‘formeel standpunt’ ingenomen over de plannen van de RUG, zegt Kamerlid Amma Asante. Hetzelfde geldt voor Kamerlid Michel Rog van het CDA. ‘Hij heeft zich momenteel nog niet verdiept in de plannen’, laat zijn woordvoerder weten.
‘Fel debat’
De SP is tegen de Yantai-plannen van de RUG. ‘Wij gaan de wet absoluut tegenhouden’, reageert SP-Kamerlid Jasper van Dijk. ‘Ik verwacht een fel debat. Mijn insteek is: zie hiervan af en concentreer je op onderwijs en onderzoek in Groningen.’
D66-Kamerlid Paul van Meenen is het daarmee eens. ‘D66 is een heel internationaal denkende partij. Maar hier heb ik zoiets van: wat gaan we daar eigenlijk doen? Laten we het hier in Nederland goed doen, en dan zullen er vanzelf studenten uit het buitenland naar Groningen komen. Ik voel hier niks positiefs bij. Het kost een hoop energie, die beter geïnvesteerd kan worden in het Nederlands onderwijs en onderzoek.’
GroenLinks reageert niet op vragen over de campus in Yantai.
Belofte
Hoewel de meningen in de Tweede Kamer verdeeld zijn, heeft het ministerie van Onderwijs de RUG beloofd dat de wetswijziging voor maart 2017 zal zijn doorgevoerd. Dat staat althans in een schriftelijke reactie van het universiteitsbestuur op vragen in de universiteitsraad.
‘Dat is uiterst dubieus’, reageert Van Dijk. ‘Ten eerste moeten we gewoon het debat afwachten. Daar kan van alles gebeuren. Niet alleen in de Tweede Kamer, maar ook in de Eerste Kamer. Vergeet niet, de coalitie heeft ook geen meerderheid in de Eerste Kamer. En ten tweede komen er verkiezingen aan.’
Volgens een woordvoerder van Bussemaker ligt het ontwerp voor de wetswijziging op dit moment nog bij het ministerie. Daarna wordt het naar de Raad van State gestuurd voor advies, en vervolgens naar de Tweede Kamer en de Eerste Kamer.
Reactie universiteit
Volgens RUG-woordvoerder Gernant Deekens is de wetswijziging inmiddels al van advies voorzien door de Raad van State. ‘De minister zal de nota van wijziging met het advies van de Raad van State en voorzien van een nader rapport binnenkort naar de Tweede Kamer sturen. De Tweede Kamer zal vervolgens over het wetsvoorstel vergaderen. Het wetsvoorstel bevat aanvullende regels ten aanzien van het aanbieden van geaccrediteerde opleidingen in het buitenland’, aldus Deekens.
Timing
Het is voor de RUG niet alleen essentieel dát de nieuwe wet erdoor komt, maar ook de timing is van cruciaal belang. De universiteit wil namelijk al in december beslissen of het doorgaat met ‘Yantai’ of niet. Als de wetswijziging tegen die tijd nog niet is goedgekeurd, wordt dat een lastig verhaal.
De wet bepaalt namelijk ook wie straks verantwoordelijk is voor de opleidingen in China. Op dit moment ligt die verantwoordelijkheid nog bij de faculteit. Maar met de nieuwe wet wordt dat anders: dan komt – aldus verschillende rapporten van de RUG – de verantwoordelijkheid bij het universiteitsbestuur te liggen. En dat betekent, zo vreest de faculteitsraad van Wiskunde en Natuurwetenschappen (FWN), dat de opleidingen in Groningen straks minder controle hebben over hun zusteropleidingen in China. Als de wetswijziging wordt verworpen, houden de Groningse opleidingen wel zelf de controle. Maar dat betekent dan weer meer werk voor de verschillende faculteiten.
‘Wij willen juist inspraak, omdat de opleidingen in Groningen en Yantai aan elkaar gekoppeld zijn’, zegt Marc van der Maarel, voorzitter van de faculteitsraad. De moederopleiding in Groningen en de zusteropleiding in Yantai hebben straks samen één nummer in het Centraal Register Opleidingen Hoger Onderwijs (CROHO) van het ministerie van Onderwijs. Ze krijgen een gezamenlijke accreditatie. Komt de opleiding in Yantai in de problemen, welke gevolgen heeft dat dan voor de Groningse opleiding, vraagt de raad zich af.
Duidelijkheid
Van der Maarel: ‘We willen als raad precies weten hoe de toezicht geregeld gaat worden. We willen eerst weten wat er in de wet staat. We willen duidelijkheid, zodat we de risico’s kunnen inschatten.’
‘Veel mensen van de faculteit moeten daar aan het werk, dat kunnen zij niet optimaal doen als nog niet alles in kannen en kruiken is’, reageert hoogleraar Peter van Haastert, die in opdracht van FWN met een commissie uitzocht welke inspanningen vanuit de faculteit moeten worden geleverd om de opleidingen in China op te zetten. Of het faculteitsbestuur van FWN er net zo over denkt, wil voorzitter Jasper Knoester niet zeggen.