Studenten sturen echt voor alles een Tikkie

Vijftien cent voor mayonaise. Veertig cent voor koffie uit de RUG-automaat. Drieënzestig cent voor het delen van Pringles. Studenten hebben Tikkie massaal omarmd, want ze kunnen elke cent gebruiken. En omdat de app geen minimumbedrag heeft, kun je de kleinste bedragen terugvragen.

Tikkie werd in 2016 geïntroduceerd en veroverde Nederland daarna razendsnel. Masterstudent European Culture Aziza Zijlstra ging dat jaar in Groot-Brittannië studeren en toen ze in 2017 terugkwam was de betaalapp gemeengoed. ‘Alles wordt verrekend. Als je samen gaat eten, krijg je een verzoek om drie euro terug te betalen.’

Wanneer Aziza in Manchester ging stappen, betaalde iedereen een rondje. Ze splitsten de rekening alleen bij grote bedragen in restaurants, of als er eten werd besteld. Dan betaalden mensen elkaar contant terug. Weer in Groningen moest ze even wennen aan de Tikkies die ze opeens overal voor kreeg. ‘Het is best gek dat je na een avond stappen een Tikkie voor een biertje krijgt, maar ik doe het nu zelf ook. Iedereen doet het.’

Dwingende norm

Geneeskundestudent Lisa Vermaas herkent dat. ‘Wanneer één iemand begint met verrekenen, gaat iedereen het doen.’ Je moet ook wel, legt ze uit: ‘Als mensen na het stappen Tikkies sturen of hun uitgave in de Wie Betaalt Wat-app zetten, terwijl jij een rondje hebt gegeven, dan betaal je dubbel.’

Gezelliger wordt het er niet op, vinden Lisa en haar studiegenoot Sarah Jonker. ‘Je hebt twee soorten mensen’, concludeert Sarah. ‘De mensen die zeggen: laat maar zitten, en de mensen die denken: tien cent, let’s go.’

Die eerste groep zou misschien liever deze keer de lunch betalen en de volgende keer de ander laten trakteren. Maar als iedereen steevast een Tikkie stuurt, ga je dat zelf ook doen.

In Duitsland betaalt iedereen gewoon via IBAN of Paypal

Het is een bekend fenomeen in de sociale psychologie, volgens Luzia Heu, PhD-student cross-culturele psychologie. Mensen zijn het misschien niet eens met een norm, maar gaan er toch in mee omdat ze denken dat alle anderen die norm wel accepteren.

En de Nederlandse cultuur leent zich ook uitstekend voor een fenomeen als Tikkie. ‘In een individualistische cultuur die gefocust is op efficiëntie, waar mensen gewend zijn om open over geld te praten, kan een norm zoals het sturen van een betaalverzoek ontstaan.’

Dat gaat soms ver, merkte Sarah. Zij werd uit de groepschat van haar KEI-groep gezet, omdat ze was vergeten een betaalverzoek voor het avondeten te voldoen. Het verzoek werd ‘s ochtends gestuurd en ze was van plan dezelfde dag nog betalen. ‘Maar toen ik ‘s avonds de app wilde opzoeken, was ik er al uitgezet. Ik kreeg nog een heel verontwaardigd appje, dat ze het niet vonden kunnen dat ik nog niet betaald had.’

Onbeleefd

In veel andere landen zou Tikkie nooit werken, zegt Heu. Ze deed onlangs onderzoek in Egypte en als ze daar had voorgesteld om iets te verrekenen, was dat een belediging geweest. ‘In een samenleving waar het onbeleefd is om over geld te praten, of waar het een eer is om mensen uit te nodigen voor een etentje, zou Tikkie nooit zijn ontstaan.’

Voor internationale studenten is Tikkie dan ook even wennen. De eerste keer dat student International Business Finn Scheff een Tikkie kreeg, herinnert hij zich nog goed. Als enige niet-Nederlander in zijn volleybalteam kon hij het verzoek voor een paar biertjes niet betalen. Daar heb je namelijk een Nederlandse bankrekening voor nodig. In Duitsland betaalt iedereen gewoon via IBAN of Paypal, zegt Finn, dus loste hij het probleem op door ouderwets om een IBAN te vragen.

Los van de praktische problemen zijn veel internationals wel te spreken over Tikkie. ‘Het is een fantastische uitvinding’, zegt Riccardo Brusori, een Italiaan die de master Strategic Innovation Management doet. Als hij uit eten gaat met een paar mensen, kost het een eeuwigheid om alles apart af te rekenen. Nee, dan Tikkie. Eén persoon pint en de rest betaalt diegene digitaal terug.

In Italië zou je voor een kop koffie van een euro nooit een Tikkie sturen

In Italië betalen mensen meestal voor zichzelf. ‘Daar ga je uit eten of naar een cocktailbar, waar de prijzen hoger liggen. Dan geef je niet zo snel een rondje. Maar als je koffie gaat drinken, zou je voor die ene euro die koffie in Italië kost nooit een Tikkie sturen.’

Madeleine Steele, een Amerikaanse die International Business studeert, is het ook opgevallen dat Nederlanders echt álles willen splitten. In de VS betaalt iedereen na het eten contant zijn deel van de rekening, zegt ze. ‘Maar een klein bedrag zou je nooit terugvragen. Dat zou je zien als een leuk gebaar.’ Ze vindt het wel prettig dat in Nederland de rekening verdeeld wordt naar wat iedereen heeft gehad. ‘Ik zou me ongemakkelijk voelen als anderen veel voor mij zouden betalen.’

Madeleine, de Duitse Finn en zijn studiegenoot Jonas Jentsch zijn het roerend eens dat Tikkies onder een euro te ver gaan. Maar Jonas ziet wel een voordeel in de Nederlandse gewoonte om elke cent te tellen: ‘De momenten dat iemand iets aan je geeft en het bedrag niet terug wil, worden er extra speciaal door.’

Engels