Tjalling Halbertsma

‘Verbluft, met stomheid geslagen’

Tjalling Halbertsma is directeur van het International Centre for East Asian Studies Groningen (CEASG) van de Faculteit der Letteren. Hij zegt dat hij ‘verbluft is dat de Universiteitsraad de kans om een echt internationale universiteit te worden, heeft laten schieten’.

Halbertsma vraagt zich af of de raadsleden wel goed geïnformeerd waren over het project. Weten ze bijvoorbeeld dat de al bestaande branch campuses in China met veel succes kwaliteitsonderwijs en zinvolle programma’s bieden? Misschien niet, want ze hebben het nooit gevraagd.

Populisme

Halbertsma zegt dat hij ‘met stomheid geslagen is’ dat raadsleden ‘nooit de moeite hebben genomen om advies te vragen aan collega’s die lesgeven in de Groningse onderzoekscentra in Fudan of Tsinghua, of CEASG’. Hij heeft een bijeenkomst georganiseerd waar stafleden van branch campuses hun ervaringen zouden delen. Maar niemand van de raad reageerde op zijn uitnodiging.

Het lijkt erop dat veel mensen verkeerd geïnformeerd zijn over de kwestie. ‘Ik hoor in de media dat sommige van onze studenten vrezen dat hun diploma minder waard wordt’, zegt hij. ‘Ik weet niet waarop dat gebaseerd is, maar ik vind dat het naar populisme riekt.’

De media vormen voor Halbertsma een gevoelig punt. ‘Ik ben ontstemd dat we de meningen en de besluiten van de Universiteitsraad uit de media moeten vernemen’, zegt hij. Waarom informeerde de Raad niet eerst degenen die ze zouden moeten vertegenwoordigen? Dat was niet netjes, vindt hij. ‘Ik voel mij niet vertegenwoordigd door de Universiteitsraad.’

Maar nu het hoge woord eruit is, wil Halbertsma dat de raad zijn rapport over Yantai publiceert. De universiteit verdient het om te kunnen reageren, zegt hij. ‘Het is te hopen dat dat rapport en de argumentatie snel verschijnt.’

Bert Scholtens

‘Wijs besluit’

Bert Scholtens is hoogleraar aan de Faculteit Economie en Bedrijfskunde (FEB). Hij zegt dat de beslissing om het hoofdstuk Yantai af te sluiten, de wil van de hele academische gemeenschap vertegenwoordigt. ‘Ik denk dat de meeste medewerkers zich zorgen maakten over de grote financiële risico’s, en de enorme impact op onderwijs en onderzoek’, zegt hij. ‘Het is een wijs besluit.’

Het personeel van FEB had allerlei praktische bezwaren. Voor het op poten zetten van een programma in Yantai zouden de meest ervaren stafleden nodig zijn – maar hoe zou het dan met het onderwijs in Groningen moeten zonder die ervaren stafleden? ‘We staan al voor grote problemen bij het werven van nieuwe mensen, hoe moeten we hier dan mee omgaan? Dat was een duidelijke vraag, waar we nooit serieus antwoord op hebben gekregen’, zegt Scholtens.

Retorisch

‘In het begin kregen we te horen dat er rapporten waren, maar er wáren geen rapporten. In elk geval geen documenten met alle voors, tegens, risico’s en invloeden’, zegt hij.

Wat vindt Scholtens ervan dat de voorstanders van Yantai zeggen dat ze nooit de voordelen van het plan hebben kunnen benoemen? Dat is helemaal niet het geval, zegt hij. ‘De FEB heeft telkens weer om overtuigende argumenten vóór gevraagd.’

Maar de argumenten die ze kregen waren slechts retorisch. ‘Het was altijd “een sprong vooruit”, en “ondernemend”. Maar daar kom je niet mee weg als je een investeringsproject aan het plannen bent’, zegt hij. ‘Je kunt geen wetenschappelijke of zakelijke beslissingen baseren op rooskleurige toekomstbeelden.’

Het is beter om het Yantaiproject nu te beëindigen, dan om het pas over een paar maanden te doen. ‘Behalve de zogeheten directe kosten van drie à vier miljoen euro vergt dit zo veel energie’, zegt Scholtens. Hij hoopt dat deze uitkomst een signaal geeft: ‘besluitvorming aan de universiteit moet gebeuren op grond van argumenten en gedegen wetenschappelijk redeneren.’

Oliver Moore

‘Incompetent en wereldvreemd’

Oliver Moore bekleedt de leerstoel Chinese Taal en Cultuur bij de Faculteit der Letteren. Hij denkt dat de RUG hoe dan ook een Chinees programma zal hebben in de toekomst, Yantai of geen Yantai. Maar de beslissing om er nu van af te zien, is volgens hem catastrofaal voor de reputatie van de RUG.

‘We zullen dalen in het aanzien van de wereldwijde academische gemeenschap’, zegt Moore. ‘We zullen incompetent lijken en wereldvreemd. Mensen zullen zich afvragen, “wisten ze daar wat ze deden? Konden ze het niet aan?”’

Moore vindt het jammer dat de kans in Yantai nu verloren is. Iemand anders pakt ‘m wel, zegt hij; misschien grote bedrijven die zich misdragen, misschien een rijke, prestigieuze Amerikaanse universiteit als Harvard. Maar de RUG? ‘Wij blijven gewoon een kleine, provinciale universiteit met een bekrompen houding.’

Transparantie

Klachten over gebrek aan transparantie, over het bestuur dat Yantai probeerde door te drukken, zijn volgens Moore onterecht. ‘Volgens mij was er helemaal geen gebrek aan transparantie. En ik kan me best voorstellen dat de universiteit het graag snel wilde regelen. De hele politiek in Nederland werkt traag – in andere landen gaat het anders.’ Wat in Nederland jaren overlegd moet worden, is in China in enkele maanden beklonken.

Moore zegt dat ook hij mensen heeft uitgenodigd om te komen praten over hun bedenkingen, maar geen antwoord kreeg. Naar zijn mening waren geen van de zorgen van de raad groot genoeg om het project af te blazen. ‘Iedereen weet dat er geen complete academische vrijheid is in China’, zegt hij. ‘Dat is geen reden om niet te gaan en te roeien met de riemen die je hebt. We zijn een universiteit – we hoeven ons niet te mengen in politiek, of handelsovereenkomsten of militaire budgetten – we observeren en discussiëren. Maar nu nemen we daar onze verantwoordelijkheid niet voor.’

Hij was ook geschokt over het lek. ‘Er was geen enkele reden om naar de pers te gaan voordat anderen binnen de universiteit op de hoogte waren’, zegt hij.

Tom Wansbeek

‘Dwaas’

 Tom Wansbeek is hoogleraar econometrie bij de Faculteit Economie en Bedrijfskunde, en is al vanaf het begin een uitgesproken voorstander van University of Groningen Yantai. In november vorig jaar schreef hij een open brief aan Dagblad van het Noorden waarin hij voor het plan pleitte.

Was Wansbeek verrast door de beslissing om het project te laten varen? Ja.

Gemiste kans

‘De universiteitsraad heeft tenslotte ingestemd met het idee van een branch campus in het algemeen’, zegt hij, ‘en de raden van de deelnemende faculteiten waren positief.’ Hoewel de universiteitsraad een aantal zorgen heeft genoemd – over geld, de kwaliteit van onderwijs en academische vrijheid – zegt Wansbeek dat op al die zorgen keer op keer is ingegaan, door hemzelf en ‘door de universiteit, in een herziene aanvraag.’

Wat Wansbeek betreft heeft de RUG hiermee ‘een geweldige kans’ gemist. Wat voor kans dan precies? ‘Het is onmogelijk te zeggen hoe we er precies ons voordeel mee zouden hebben gedaan: het is een avontuur, een gok’, zegt Wansbeek. Maar zoals hij al eerder betoogd heeft: het is een goede gok. ‘De Chinese overheid verleent straks geen buitenlandse universiteiten toegang meer, dus dit zou ons een unieke positie hebben gegeven in het grootste land ter wereld.’ Er klinkt duidelijk frustratie door in Wansbeeks stem: ‘Het is dwaas om niet van die positie te profiteren.’

Frans Rutten

‘Enorm opgelucht’

Frans Rutten was een van de opstellers van een rapport uit 2015, waarin hij het bestuur van de Faculteit Economie en Bedrijfskunde adviseerde om niet mee te doen aan het Yantaiproject. Hij was dan ook niet verbaasd dat de u-raad besloot tegen het initatief te stemmen.

‘Gezien de ontwikkelingen in de laatste weken – geen overtuigende aanvraag bij de Nederlandse regering, een lid van de Communistische Partij in het bestuur, versterkte censuur bij de Communistische Partij – was het duidelijk dat een no-go waarschijnlijker was dan een go.

Rutten is ‘enorm opgelucht’ dat de u-raad de waarschuwingen uit zijn rapport ter harte heeft genomen. De risico’s en kosten van het Yantaiproject wegen niet op tegen de voordelen’, zegt hij. ‘Hoewel er meer informatie beschikbaar is gekomen sinds ons advies uit 2015, geldt het ook nog in 2018.’

Pieter Boele van Hensbroek

‘Wat nu?’

Pieter Boele Van Hensbroek is onderzoekscoördinator bij letteren. Hij noemt het het afblazen van Yantai – vanuit democratisch oogpunt – rampzalig. Iedereen jammert over politieke en academische vrijheid, terwijl in Groningen de u-raad ‘op geen enkel moment probeerde om met de staf te overleggen. Ik weet niet wie ze verondersteld worden te vertegenwoordigen.’

Het is duidelijk voor Hensbroek dat de opkomst van Azië en China van wereldhistorisch belang is – net als de opkomst van de Verenigde Staten in de negentiende eeuw. Ook toen was Europa onachtzaam en kortzichtig, zegt hij. ‘Er zijn enorme ontwikkelingen in de wereld gaande’, zegt Hensbroek. ‘Het gaat er niet om of die je aanstaan of niet. Je moet er iets mee doen.’

Aderlating

Dit betekent ook een financiële aderlating. Een gratis campus? Die gaat er niet nog een keer komen, stelt hij. ‘Geen universiteit in China zal nog een serieuze overeenkomst met ons willen sluiten na Yantai.’

Maar studenten lijden het grootste verlies. ‘Zelfs als het zo erg is als men zegt – wat twijfelachtig is, gezien de ervaringen op andere branch campussen – dan nog is het erg belangrijk voor studenten om ervaring op te doen. Hoe is het bijvoorbeeld om in een klas te zitten, met mogelijke spionnen? Hoe kunnen we weigeren om onze studenten dit inzicht te geven van de wereld waarin we leven?’

Hensbroek daagt de u-raad uit: ‘Wat ga je nu doen, dan? Wat voor positieve initiatieven heb je ontwikkeld voor de internationalisering richting Oost-Azië?’ Als de u-raad geen visie heeft, vindt hij, ‘dan zouden ze niet de verantwoordelijkheid moeten hebben, die ze nu bezitten.’

Engels