Amerikanen huiverig voor borrel met ambassadeur VS

Promovendus Graham Lea was maar wat opgewonden toen hij de mail las waarin hij en andere Amerikanen aan de RUG uitgenodigd werden voor een borrel met de Amerikaanse ambassadeur Pete Hoekstra. ‘Hoe cool is dat? De man die mijn belangen in het buitenland vertegenwoordigt wil tijd doorbrengen met mij en de andere Amerikanen hier.’

Maar toen hij wat onderzoek deed naar Hoekstra, ontdekte hij dat de kwestie iets ingewikkelder lag dan hij had gehoopt. ‘Ik heb begrepen dat hij een aantal behoorlijk foute en kwetsende dingen heeft gezegd, dus toen stond ik in tweestrijd.’

RUG-woordvoerder Jorien Bakker zegt dat de reacties op de uitnodiging ‘erg positief’ waren. Maar diverse Amerikanen die met UKrant gesproken hebben zeggen dat ze zich ongemakkelijk voelen bij het vooruitzicht om een feestje te vieren met Pete Hoekstra.

Wat is het probleem?

Lea is niet de enige Amerikaan die Hoekstra eerst moest googelen. Als ze al iets van hem weten, is dat vanwege de mediastorm over zijn misstappen in 2018, toen hij net aan het ambassadeurschap begonnen was.

Pete Hoekstra werd geboren in Groningen, maar verhuisde als kind naar de VS en was daar achttien jaar congreslid voor de Republikeinen. Hij was ook voorzitter van de House Intelligence Committee van 2004 tot 2007. In 2017 werd hij door president Trump tot ambassadeur in Nederland benoemd, maar hier kwam hij al snel onder vuur te liggen. Hij had in 2015 namelijk beweerd dat ‘de islamitische beweging’ Nederland had overgenomen. ‘Er gaan auto’s in vlammen op, politici worden in brand gestoken. En ja, er zijn no-go zones in Nederland’, zei hij toen.

Hoekstra kwam onder vuur te liggen omdat hij beweerde dat ‘de islamitische beweging’ Nederland had overgenomen

Later beweerde Hoekstra dat hij dit nooit gezegd had: de berichten waren ‘fake news’. Maar toen hij geconfronteerd werd met videobeelden waarin hij zijn uitspraken deed, veranderde hij zijn verhaal opnieuw en ontkende dat hij deze berichten ‘fake news’ had genoemd. Toen hij in 2018 aan zijn nieuwe baan als ambassadeur begon, weigerde hij zijn uitspraken in te trekken en hij wilde er ook geen commentaar op geven. Nieuwssites voor expats in Nederland noemen hem sindsdien graag ‘Lying Pete’.

Maar er zijn nog meer redenen dat Amerikanen aan de RUG zo hun twijfels hebben over een feestje met Hoekstra. Ze maken zich zorgen over zijn minachting voor de pers, zijn verzet tegen het homohuwelijk in de VS en zijn woordkeuze als hij over immigratie spreekt.

Bharath Ganesh is politiek geograaf bij journalistiek en media studies. Hij onderzoekt hoe politici gecodeerde, racistische en anti-moslimtaal gebruiken om invloed te verkrijgen. Hoekstra, stelt hij, heeft dit soort taalconstructies in het verleden gebruikt in interviews. ‘Hij suggereerde bijvoorbeeld dat een stiekeme jihad voor chaos zorgt in Europa, en dat moslims alleen maar hier zijn om het land over te nemen.’

Het gaat er niet om Hoekstra te weren

Desalniettemin vinden Amerikanen niet dat het fout is om Hoekstra te ontvangen. Hij was hier zelfs vorige maand nog voor een evenement dat zonder ophef verliep. Hij heeft ook ingestemd met een openbaar interview voorafgaand aan de borrel op 9 oktober, tijdens een bijeenkomst van de studentenkoepel voor levensbeschouwelijke organisaties. Die bijeenkomst heeft als thema ‘Understanding the Other’ en hij is de hoofdgast.

‘Ik denk dat er situaties zijn waarin het verdedigbaar is om iemand een platform te weigeren, maar een bezoek van de officiële vertegenwoordiger van de VS in Nederland is niet zo’n situatie’, zegt universitair docent international relations Greg Fuller. Hij gaat Hoekstra interviewen. ‘Vooral niet als hij zich onderwerpt aan een openbare ondervraging. Dat is goed, dat is wat we willen.’

Scott Eldridge, universitair docent journalistiek, heeft ook geen probleem met het bezoek van Hoekstra. De omgang met internationale partijen behoort tot ‘de realpolitik van een grote universiteit’, zegt hij. ‘Maar als het gaat over de manier waarop, heeft zo’n borrel niet mijn voorkeur. Er zijn geen duidelijke regels, waardoor mensen die hier op een werkvisum verblijven in een ongemakkelijke positie gebracht worden. Zij krijgen het gevoel dat het geen goed idee is om hun mening te geven.’

Een borrel is niet de juiste plek

De context van zo’n evenement doet ertoe, beaamt Courtney Schellekens, projectleider bij de afdeling communicatie van de universiteit. Ze zou de confrontatie met Hoekstra wel aan willen gaan tijdens de borrel, maar ze denkt dat dat een slecht plan is. ‘Ik vind dat de universiteit controversiële figuren zeker een platform moet geven, maar alleen als de situatie er naar is dat je harde vragen kunt stellen. Dat is niet echt gepast tijdens een borrel.’

Ze uitte haar zorgen in een e-mail aan de universiteit. Die antwoordde dat het belangrijk is voor de RUG om via de ambassadeur een goed contact te onderhouden met de VS: ‘Dat betekent echter niet dat zijn denkbeelden overeenkomen met de waarden van de universiteit.’

Ganesh wil Hoekstra’s denkbeelden niet legitimeren met zijn aanwezigheid

‘Ik begrijp het wel’, zegt Schellekens schouderophalend. ‘Maar er zijn ook andere manieren om contact te houden. Deze universiteit heeft al vierhonderd jaar een goede relatie met de VS. We hoeven toch verdorie geen feestje te geven voor deze vent.’

Ganesh zegt dat hij deze borrel overslaat. Hij vindt dat staf en studenten een evenement dat ‘een politicus met Hoekstra’s verleden eert’ zouden moeten vermijden. Zijn aanwezigheid zou Hoekstra’s denkbeelden en tactieken legitimeren, denkt hij, en dat wil hij voorkomen.

‘Dit is wat er gaat gebeuren: we vullen een kamer met academici en hapjes en we wisselen mooie woorden uit, en zo geven we de indruk dat we dit allemaal wel oké vinden.’

‘Het is een informele bijeenkomst, geen debat’

Clare Wilde, universitair docent islamstudies aan de theologiefaculteit, gaat in ieder geval wel. Ze wil de borrel aangrijpen om Hoekstra vragen te stellen over zijn vermeende uitspraken over de islam. ‘Ik voel me moreel verplicht om daar iets over te zeggen, als hij tenminste op zo’n manier in gesprek wil gaan.’ Maar ze weet niet zo goed hoe ze daarover moet beginnen onder het genot van bitterballen.

‘Ik zou het ijs hiermee kunnen breken’, grinnikt ze, terwijl ze een spel dat ‘Quran Challenge’ heet van de boekenplank haalt. ‘Dit is leuk voor een feestje, toch?’

RUG-woordvoerder Jorien Bakker stelt dat ambassadeursborrels normale evenementen zijn. De universiteit organiseerde recentelijk ook een lunch voor de Deense ambassadeur en ontving het Zuid-Koreaanse consulaat en de Duitse ambassadeur.

‘De borrel is niet verplicht, het is een uitnodiging’, zegt Bakker. ‘Als je niet wilt gaan, ga je niet.’ Ze benadrukt dat medewerkers van de RUG die er voor kiezen om aanwezig te zijn gewoon hun mening mogen geven. ‘We hebben hier vrijheid van meningsuiting en dat is heel belangrijk voor ons. Ja, de borrel is een informele bijeenkomst, geen debat. Maar als je iets wilt zeggen, doe dat vooral.’

Engels