'Een lijk op een pakje schrikt mij niet af'

‘Een lijk op mijn pakje peuken schrikt me niet af. Ik zie het amper nog’, zegt economiestudent Wouter Pröpper (20). Hij rookt vooral als hij gaat stappen. ‘Maar als ik een pakje heb, steek ik er ook wel een op na het eten. Ik vind het heel ontspannend. Tijdens het studeren is dat echt mijn pauze, met een koffietje erbij.’

Nee, op hem hebben antirookmaatregelen tot nu toe geen effect. Maar wie weet verandert dat komende zomer: dan wordt in Groningen ook het roken op terrassen verboden. ‘Dat vind ik wel echt jammer, want roken is het lekkerst als het mooi weer is.’

Het gaat er misschien wel voor zorgen dat hij minder vaak een peuk opsteekt. ‘Want ik kan me indenken dat ik ook weer niet van een terras zou weglopen om verderop te roken’.

Maar stoppen? Dat doet hij alleen als sigaretten onbetaalbaar worden. Vanaf 1 april kost een pakje zeker 8 euro. ‘Dan ga ik waarschijnlijk wel overwegen om minder pakjes te kopen. En wordt het rond de 12 euro, dan zou ik ook echt stoppen.’

Nieuwe maatregelen

De overheid probeert al jaren om mensen van de sigaretten af te krijgen. Eerst kwam er een rookverbod op de werkplek, toen in de horeca. De accijns op sigaretten werd steeds verder verhoogd, er kwamen afschrikwekkende teksten en foto’s op de pakjes.

En nu komt er een nieuwe reeks maatregelen aan. Wederom verhoging van de accijns, een verbod op rookruimtes in de horeca en verder mogen sigaretten per 1 juli in supermarkten niet meer in het zicht liggen.

Als een pakje sigaretten rond de 12 euro kost, dan stop ik

Maar de meest zichtbare maatregel voor RUG-studenten en – personeel: per 1 augustus mag er op schoolterreinen nergens meer gerookt worden. Het is een landelijke verordening, maar het past mooi bij het streven van de gemeente Groningen om de eerste rookvrije stad van Nederland te worden.

De RUG heeft zich achter dit streven geschaard en probeert roken al een paar jaar te ontmoedigen. ‘Dit proberen we te doen via positieve connotatie, door middel van duidelijke bordjes en stewards die je aanspreken als je niet op de goede plek staat te roken’, zegt woordvoerder Jorien Bakker.

Effect

Heeft dat het gewenste effect op rokende studenten? Niet op Bart Themmen (26), pre-masterstudent strategic innovation management. Hij rookt graag tijdens het studeren. ‘Het helpt me nadenken en ik word er wakker van’, legt hij uit.

Veel van Themmens vrienden roken ook, waardoor de drempel lager ligt om een peuk op te steken. ‘Ik heb ook niet het idee dat mensen tegenwoordig anders naar me kijken omdat ik rook.’

Hij ziet weinig heil in een rookverbod. ‘Door roken te verbieden op bepaalde plekken, verplaats je het probleem alleen maar. Mag het in een bepaalde zone niet, dan loop je wel een stukje verder. Maar ik vind de nieuwe maatregelen wel heel opdringerig worden’, zegt hij. ‘Zeker op Zernike.’

Er is minimaal risico voor de niet-roker, dus wat rechtvaardigt dan een rookverbod?

Hoogleraar sociale psychologie Arie Dijkstra noemt het verbieden van roken in de open lucht ‘een ethische grens’. Hij is gespecialiseerd in verslaving en gedragsverandering.

‘Je hebt het over een goed geventileerde ruimte, dus er is minimaal risico voor de niet-roker. Wat is er dan zo belangrijk dat het een verbod rechtvaardigt? Het gaat dan niet meer om de negatieve effecten van meeroken. Je ligt de roker alleen maar dwars, zonder dat je ze helpt om te stoppen. Ik vind dat wel ver gaan.’

Het antirookbeleid van de RUG is vooral een imagokwestie, denkt hij, die mede het gevolg is van de internationalisering. ‘Imago is voor een universiteit heel belangrijk. En voor internationale studenten is het vaak vreemd als er overal gerookt mag worden. De RUG laat zo zien dat ze zich bezighoudt met de gezondheid van studenten. Maar waarom eigenlijk? Als ziekenhuis moet je het goede voorbeeld geven, voor de RUG geldt dat minder.’

Constante herinnering

Als het echt om gezondheid draait, zegt Dijkstra, zouden andere maatregelen beter werken. ‘Zoek contact met de rokers en bied ze aan om naar de bedrijfsarts te gaan, in plaats van roken simpelweg te verbieden.’

Janneke Bennen (23), die economics and business economics studeert en bewegingswetenschappen, is desondanks blij dat het roken haar steeds moeilijker wordt gemaakt. ‘Omdat ik er zo telkens aan herinnerd word hoe slecht roken is voor me. En op deze manier wordt voorkomen dat je andere mensen lastig valt met jouw rookgedrag.’

Ik word er telkens aan herinnerd hoe slecht roken is

Ook Wouter Pröpper kijkt positief naar het ontmoedigingsbeleid van de RUG. ‘Ik vind het goed dat er iets gedaan wordt aan het roken voor de UB. Al die peuken op de grond daar, dat ziet er niet uit.’

Hij steekt er zelf geen sigaret minder om op, overigens. ‘Ik rook gewoon als ik daar zin in heb. Behalve als ik bij ouders van vrienden ben of mijn eigen ouders, dan laat ik dat sigaretje vaak wel zitten’, zegt Pröpper. ‘Omdat ik dan het gevoel heb dat ze op me neerkijken, als zij zelf niet roken.’

Sociale norm

Dat laatste is ook precies het enige wat je met een rookverbod bereikt, zegt Dijkstra: ‘Je zet een sociale norm neer. Je zegt dan “wij keuren roken af”, en daarmee zorg je voor een bepaalde druk.’

Dijkstra ziet er het nut alleen niet zo van in op de RUG. ‘Studenten zitten in een bepaalde levensfase. Maar iets van 10 tot 20 procent van de studenten rookt en 5 tot 10 procent zal daar ergens na de studietijd mee stoppen.’ Waarom dan zoveel moeite doen, bedoelt hij maar te zeggen.

Je zet een sociale norm neer en daarmee zorg je voor een bepaalde druk

Studenten Janneke en Wouter vormen het levende bewijs voor zijn stelling. Janneke wil na de zomervakantie al gestopt zijn, met het oog op haar gezondheid én haar portemonnee. ‘Als de prijs van een pakje in één keer omhoog was gegooid naar 10 euro, in plaats van telkens met 20 cent, was ik al lang gestopt.’

Wouter geeft zichzelf nog iets langer de tijd. ‘Na mijn studententijd wil ik gestopt zijn’, zegt hij. ‘Omdat ik op mijn werk niet naar rook wil ruiken, en omdat het gewoon ongezond is. En als ik uiteindelijk kinderen krijg, wil ik die wel het goede voorbeeld geven. Dus na het studeren is het afgelopen, dat is een afspraak met mezelf.’

Engels