Eigenlijk is het een perfect wezen, die blauwalg. 3,5 miljárd jaar geleden was hij er al. En dan kun je arrogant doen en zeggen dat mensen zulke geweldige wezens zijn, maar die blauwalg? ‘In al die miljarden jaren heeft hij nauwelijks hoeven evolueren. Hij kan eten, zich voortplanten en de soort in stand houden zonder aanpassingen.’

Christophe Brochard, een van de oprichters van het Groningse ecologisch adviesbureau Biota, is razend enthousiast over het organisme. Deze week geeft hij ‘stadssafari’s’ op Noorderzon voor Evolve, het project van ScienceLinX. Over de evolutie.

Beerdiertje

Tien meter verder – staande bij een met korstmossen bedekte boom – blijkt dat hij over veel meer beestjes enthousiast is. Het beerdiertje bijvoorbeeld – net niet zichtbaar voor het menselijk oog. Te vinden in het ijs van Spitsbergen, maar ook in de hitte van de Sahara. ‘Het kan beschadigd DNA wegknippen en vervangen. Het kan in de ruimte leven zonder last te hebben van de straling. Je kunt het naar Mars sturen en het overleeft.’

Weer vijftig meter verder. Mieren! Ook zulke mooie beesten. Wanneer ze eten vinden, geven ze een geursignaal. ‘Dat is een complexe taal! Wist je dat mieren vijftig Groene Boekjes kunnen vullen met geuren?’

De stadssafari is maar een van de manieren waarop ScienceLinX op deze editie van Noorderzon het thema ‘evolutie’ aanpakt. Met dank aan ESEB, het wetenschappelijke congres dat deze week 1500 biologen uit de hele wereld naar Groningen brengt. ‘Ze hebben ook een potje voor outreach. Dat heeft dit allemaal mogelijk gemaakt,’ vertelt Renske de Jonge van ScienceLinX.

Tweeduizend steentjes

Terwijl volwassenen achter de bioloog aan het plantsoen inlopen, bouwen ouders en kinderen een DNA-toren. ‘Tweeduizend bouwsteentjes, speciaal voor ons ontworpen,’ zegt organisator Renske de Jonge van ScienceLinX. ‘Ze zijn in no time op.’

In een van de containers halen kinderen DNA uit een aardbei, waarbij ze niets méér gebruiken dan Dreft (‘om de celwanden af te breken’), zout (‘daarmee scheid je eiwitten en DNA’) en een zakdoek (‘om het water en het DNA te scheiden’). De flubberige substantie die je dan overhoudt is DNA, zegt PhD-student theoretische biologie Richel Bilderbeek die de workshops begeleidt.

Uitgestorven

En dan is er nog het speciaal ontworpen evolutiespel Evolve, waar spelers met zoveel mogelijk gekleurde brillen fiches van een speeltafel moeten pakken, waarbij de achtergrond verandert tijdens het spel. Rood voor een ‘bosbrand’ bijvoorbeeld. ‘Dan zijn de mensen met een blauwe bril bijvoorbeeld in het nadeel, omdat ze sommige fiches minder goed kunnen zien.’

Een kind aan de tafel kijkt teleurgesteld als hij slecht drie fiches heeft weten te pakken. ‘Jammer,’ zegt medebedenker Alwin Buist. ‘De blauwe vogels zijn uitgestorven. Maar… rood heeft een kuikentje gekregen.’

De workshops lopen als een trein, constateert De Jonge tevreden. ‘Mensen staan in de rij. En dan is er ‘s avonds nog de vermakelijke theatervoorstelling Balts en serieuze lezingen van diverse wetenschappers.’

Toch had het maar een haar gescheeld of ScienceLinX was er niet bij geweest. Waar andere universiteiten acte de présence geven op Lowlands of Into the Great Wide Open, blijft dat voor de RUG bij incidentele deelname.

Lowlands

‘ We hebben wel op Lowlands gestaan,’ zegt De Jonge. ‘En we hebben natuurlijk onze eigen Nacht van Kunst en Wetenschap. Bovendien staan we wel op de Wereldhavendagen, of Eurosonic. Maar de RUG heeft hierin geen centraal beleid. En het kost wel wat natuurlijk. Noorderzon kost al gauw zo’n 30.000 euro en dan praat je niet eens over personeel.’

Wat ze zou willen? Een volgende keer? Blijven samenwerken met Noorderzon in elk geval. ‘En ik hou heel erg van cross-overs met doorlopende experimenten. De theatervoorstelling Balts staat nu bijvoorbeeld los van de workshop, of de safari. Maar het zou mooi zijn om één geheel te hebben, waarbij het experiment bijvoorbeeld in de voorstelling zit en er interactie is met het publiek.’

Wil je kijken bij het Evolve paviljoen? Dat kan nog tot en met donderdag. Check het programma op de website van Noorderzon.

Engels