Internationals opgelicht

We lopen door de stad richting Nieuweweg 26. Aan dat adres worden door ene Nathalie Halleux meerdere kamers aangeboden op Facebook. Als aanbetaling verlangt zij een bedrag van 800 euro. UK-verslaggeefster Nina Yakimova, die uit Bulgarije komt, doet zich voor als een studente die vanuit Sofia op zoek is naar woonruimte.

Aan de linkerkant van de straat tellen we de huisnummers: 22, 24… En dan: niks. Een groot, hoog hek, waarachter een donker steegje schuilgaat. Het hek zit op slot. Er is geen deurbel, geen brievenbus. Nieuweweg 26 bestaat niet. De politie in Groningen kent het verhaal, als we de kwestie daar later neerleggen. ‘Nieuweweg 26? Dat adres hebben we al vaker gehoord’, is de reactie op het hoofdbureau aan de Rademarkt.

Internationals die vanuit het buitenland een woning proberen te vinden in Groningen, kunnen niet zoals wij ter plekke poolshoogte nemen. De Hongaarse conservatoriumstudentes Ibolya Vörösváry en Alexandra Ruisz raakten daardoor vorig jaar een flink bedrag kwijt.

Ibolya en Alexandra komen in september 2016 van Hongarije naar Groningen om te studeren aan het Prins Claus Conservatorium. Ook Ibolya’s broer, Martón, komt mee. Het zoeken naar een beschikbare en leuke kamer in Groningen – een stad die ze helemaal niet kennen – doen ze in de zomer tussen de bedrijven door, via Facebook.

Zo stuiten zij in de Facebookgroep Rooms in Groningen ook op de advertentie van Nathalie Halleux.

Aan het adres Nieuweweg 26 biedt de Belgische blondine twee kamers te huur aan: een ruime tweepersoonskamer voor 450 euro en een kleinere kamer voor 350 euro per maand. De grote kamer wil Ibolya delen met haar broer Martón. Ze stuurt het bericht door naar Alexandra, die geïnteresseerd is in de kleinere kamer.

Nathalie Halleux geeft de beide conservatoriumstudentes het e-mailadres van Sandy He, die de eigenaresse van het appartement zou zijn. He reageert snel. Ze vertelt in de mail dat ze als tourgids in Londen werkt en niet zomaar naar Groningen kan komen. Haar overleden vader heeft haar de woning aan de Nieuweweg nagelaten, schrijft ze. Als blijk van vertrouwen stuurt ze meerdere foto’s van het appartement mee, en ook een kopie van haar paspoort.

De Hongaarse studentes twijfelen geen moment, want deze twee kamers zijn een buitenkansje. Ze ondertekenen het contract dat Sandy ook meestuurt en maken direct een maand huur over als borg, Ibolya 450 en Alexandra 350 euro.

Dan wordt het stil. ‘Sandy zou contact met ons opnemen zodra ze het geld binnen had. Ze vertelde ons dat dat twee tot drie weken kon duren’, zeggen de Hongaarse studenten later. Eind augustus mailen ze Sandy om de laatste dingen te regelen. Maar er komt geen reactie. Ze hebben ook een mobiel nummer, maar dat blijkt buiten gebruik.

Eenmaal aangekomen in Groningen doen Ibolya en Alexandra op het politiebureau aan de Rademarkt aangifte van oplichting. Daar horen ze dat de politie weinig voor ze kan doen. De 800 euro die ze overmaakten, zijn ze kwijt. Slapen doen ze de eerste tijd bij vrienden in Groningen op de bank. De studie gaat immers gewoon van start, kamer of niet.

De Hongaarse studentes zijn niet de enige slachtoffers van Sandy He en Nathalie Halleux. De politie in Groningen kent tientallen soortgelijke verhalen. En het duo is niet alleen in Groningen actief. In heel Europa doen ze zich voor als aanbieders van een leuk studentenappartement. Als we verder zoeken, komen we Halleux/He tegen in Facebookgroepen in Duitsland, Italië, België en Zweden.

Ook de Belgische Marie Damman werd door Sandy en Nathalie opgelicht toen ze in het najaar van 2015 een kamer zocht in München. Damman laat het er niet bij zitten en publiceert haar verhaal op haar blog. Vanuit Duitsland, Zweden, Italië en Zwitserland komen reacties van medeslachtoffers van het oplichtersduo. Damman schakelt een advocaat in. Die vermoedt dat de oplichting het werk is van de Russische maffia. Hij kan haar niet helpen. Damman staakt daarna haar zoektocht.

Wij zoeken verder. Opnieuw komen we op Facebook een aanbod tegen van een appartement aan Het Hout 12 in Groningen, een luxe woonflat vlakbij de Ikea. Nina doet zich weer voor als buitenlandse studente en reageert op het bericht van Ekaterina Efimova.

Net als Nathalie Halleux verwijst ook Efimova na het eerste contact via Facebook door naar iemand anders. Ook zij is niet de eigenaar van het appartement, laat ze weten, maar haar ‘oom’, een zekere Martinez Herben. Herben vraagt Nina per mail – in nogal gemankeerd Engels – 1200 euro over te maken, bestaande uit 650 euro borg en 550 euro huur. Doet ze dat, dan is het appartement van haar, laat hij weten.

Om Nina te overtuigen hoe mooi het appartement is, showt hij als een heuse makelaar een serie foto’s van het appartement. En hij stuurt, net als Sandy He, een kopie van zijn paspoort mee (uitgegeven door de ambassade in Peking). De foto’s van Herben roepen direct vragen op. Een luxe woonkamer, maar een studentikoos keukentje met een jaren zeventig keukenblad? Ze lijken afkomstig van verschillende appartementen.

[masterslider id=”1″]

Nina laat hem weten dat ze zeer geïnteresseerd is en vraagt of het mogelijk is dat een vriend – die al in Groningen woont – het appartement alvast komt bekijken. Daarvan is geen sprake, zo luidt al snel het antwoord. ‘Ik ben in het verleden te vaak teleurgesteld’, zegt hij. ‘Ik durf het risico niet aan om voor niks vanuit Londen, waar ik werk, naar Groningen te komen.’

Net als bij de Nieuweweg besluiten we ter plekke polshoogte te nemen. Op een koude avond bellen Leonie en Nina aan bij Het Hout nummer 12.

Niemand die reageert. Na verschillende pogingen laat een behulpzame bewoner van het complex ons binnen. We laten hem de foto’s zien en vragen of die lijken op het appartement. ‘Nee’, is zijn resolute antwoord. ‘Dat kan hier niet zijn.’

Bij de voordeur van nummer 12 op de derde verdieping wordt niet opengedaan. De buren zijn wel thuis. Ze laten ons binnen in hun woning. Dan blijkt inderdaad dat de foto’s die Martinez ons stuurde niet echt zijn. Vooral het raam op de foto ziet er toch heel anders uit dan de glazen pui die er in werkelijkheid is.

Duidelijk is inmiddels dat Sandy He en Martinez Herben op nagenoeg dezelfde manier te werk gaan. Ze bieden via Facebookaccounts onder andere namen (Halleux en Efimova) appartementen aan. Zitten er dezelfde personen achter?

Verschillen zijn er ook: Sandy He richt zich met de kamers nadrukkelijk op Erasmusstudenten, terwijl Martinez luxueuze appartementen te huur aanbiedt. Verder zijn Sandy He’s e-mails geschreven in goed Engels, terwijl die van Martinez van wisselende kwaliteit zijn. We leggen de mailwisselingen voor aan enkele taalexperts van de RUG, die met handige tools de teksten analyseren en kunnen duiden.

Het resultaat is helder. De mails van Martinez zijn afkomstig van een en dezelfde persoon, die van Sandy He lijken opgesteld volgens een bepaald script, waarvan de afzender niet afwijkt. Door het gebrek aan persoonlijke taalkenmerken is er te weinig bewijs om vast te stellen of er achter He één of meerdere personen schuilgaan. Maar ook is zonneklaar: de ‘match’ tussen Sandy He en Martinez Herben is 0,05, oftewel bijna nul. We hebben in elk geval te maken met twee verschillende oplichters.

Maar wie zijn die Sandy He en Martinez Herben? Daarover volgende week meer in deel 2. Eén ding is in elk geval zeker: onze oplichters bestaan. En toch ook weer niet.

Aan dit project werkten mee: Nicole Aldershof, Lena van Dijk, Simone Harmsen, Nina Jansen, Peter Keizer, René Lapoutre, Koen Marée, Rob Siebelink, Leonie Sinnema, Sjef Weller, Traci White en Nina Yakimova

Engels