RUG-student Nora is in Hongkong
‘Het is oneerlijk dat ik wel naar huis kan’
Bij het uitbreken van de ongeregeldheden waren 29 studenten van de RUG in Hongkong. Een aantal van hen is inmiddels terug in Nederland of komt binnenkort terug. Anderen hebben besloten om in Azië te gaan reizen, omdat de universiteiten in de voormalige Britse kolonie zijn gesloten. Er zijn ook studenten die willen blijven. Zij vinden het wel spannend wat er in de miljoenenstad gebeurt.
De RUG staat via de mail in contact met de studenten. Ze krijgen advies over wat ze kunnen doen en waar ze kunnen aankloppen als ze in de problemen komen. Als zij extra kosten moeten maken, bijvoorbeeld omdat ze hun vliegticket moeten omboeken, kunnen ze in aanmerking komen voor een financiële tegemoetkoming van de RUG.
Ze worden verrast door het geschreeuw. Nora Leidinger (22) loopt op een dag in oktober samen met een vriendin naar huis na een dag winkelen in Hongkong. Ze wilden iets normaals doen in een stad die al maanden het toneel is van steeds gewelddadigere demonstraties. Maar opeens bevindt de Duitse RUG-student kunst, cultuur en media zich middenin een confrontatie tussen demonstranten en politie.
De twee spreken geen Kantonees, dus het duurt even voor het doordringt dat de ME’ers hun gezichten willen zien. Die zijn verborgen onder paraplu’s, omdat het regent. Angstig pakken ze elkaars hand. Maar wanneer de politiemannen naar hun busjes traangas grijpen, weten ze genoeg: ze draaien zich om en rennen zo snel ze kunnen weg, in de richting van de demonstranten.
Nu staan ze vooraan bij het protest. De mensen om hen heen zijn voorbereid op een zwaar gevecht. Ze zijn van top tot teen ingepakt, van hun zwarte handschoenen tot de gasmaskers die alleen hun ogen vrijlaten. Maar Nora en haar vriendin hebben geen enkele bescherming tegen het traangas dat om ze heen opstijgt.
Geen colleges
Vorige week werden de demonstraties in Hongkong gewelddadig. Universiteiten en scholen sloten hun deuren. City University, waar Nora samen met 28 andere RUG-studenten haar uitwisseling doet, heeft alle colleges voor dit semester geschrapt. Zij zelf filmt de protesten en deelt eten uit wanneer het kan. ‘We zijn deze week door een hel gegaan’, zegt ze.
De meeste demonstranten zijn kinderen, tieners en jonge studenten. En dat is te merken: op veel muren zijn niet alleen politieke leuzen en scheldwoorden gekalkt, maar ook afbeeldingen van genitaliën. De jongeren hebben er lol in om te oefenen met pijl en boog en ze juichen wanneer hun zelfgemaakte katapult blijkt te werken. ‘Het zou cool zijn als dit een spel was’, zegt Nora. ‘Het zou cool zijn als dit niet echt was, maar er is geen enkele kans dat ze dit winnen.’
We zijn deze week door een hel gegaan
Twee weken geleden viel een 22-jarige student op de vlucht voor de politie van een parkeergarage. Hij stierf op 8 november. De dag daarna dook er een verhaal op dat een zestienjarig meisje een abortus had ondergaan, nadat ze door politieagenten verkracht zou zijn. De politie ontkent dat ze met deze twee gevallen iets te maken hebben. Afgelopen maandag schoot een agent een 22-jarige student in de borst met echte kogels in plaats van rubberen exemplaren.
De protesten begonnen in juni, in reactie op een wetsvoorstel dat uitlevering van verdachten aan China mogelijk moest maken. Dit zou de onafhankelijke status van Hongkong als speciale bestuurlijke regio ondermijnen, zeggen de demonstranten. Zij zijn bang dat de Chinese regering in toenemende mate haar invloed doet gelden. En hoewel Carrie Lam, de hoogste leider van Hongkong, het voorstel in september introk, gingen de demonstraties verder en zijn ze steeds gewelddadiger geworden.
Overal traangas
Die dag in oktober zitten Nora en haar vriendin er middenin. Ze rennen door de nevel van traangas, in de hoop dat er niemand op ze zal schieten. Het gas brandt in hun ogen en op hun huid. Ze stoppen om te hoesten, en Nora’s vriendin geeft over. Een voorbijganger geeft ze water. De pijn is niet eens het ergste; Nora’s keel wordt gevoelloos en ze kan niet meer ademen. Ze raakt in paniek.
Ze rennen tot ze bij Nora’s flatgebouw aankomen. Haar huisgenoten weten wat ze moeten doen: ze gooien olie over de meisjes heen om het traangas op te lossen. De twee moeten hun kleren uitdoen en hun haar wassen. Ze moeten daarna in de woonkamer blijven, want haar eigen kamer hangt vol gas.
‘Er zit zoveel gas in de lucht, dat zelfs het kraanwater ermee besmet is’, zegt Nora. Ze hebben flessen water gekocht en ze hebben ook altijd niet-bederfelijk eten zoals pasta en rijst in huis, want wanneer de demonstraties uit de hand lopen gaan alle supermarkten dicht. Ze zijn helemaal zat van instantnoedels.
Het eten en drinken is niet alleen voor Nora en haar internationale huisgenoten. Nora probeert iedere dag iets te delen met de demonstranten. ‘Misschien moedigt het ze aan als we ze een koekje of snoepje geven of als ze een knuffel van een vreemde krijgen.’
Maskers uit Taiwan
Nora heeft zichzelf nooit echt als een politiek persoon gezien. Ze is eerder begaan met de inwoners van Hongkong. ‘Het gaat mij om goed en fout. Over moraliteit en mensenrechten.’
Het gaat haar ook om haar vrienden. Ze koos express colleges bij CityU met zo min mogelijk andere uitwisselingsstudenten, omdat ze de plaatselijke studenten wilde leren kennen en niet alleen maar met andere internationals wilde feesten. Ze is erg goed bevriend geraakt met drie twintigjarige jongens uit Hongkong. ‘Ik heb enorme moedergevoelens voor ze’, zegt Nora. ‘Ze zijn zo lief en onbeholpen. Ze sturen me iedere ochtend een berichtje en dan ’s avonds weer om te zeggen dat ze veilig zijn en om te vragen of het met mij ook goed gaat.’
Ik kan ze niet helpen de situatie te veranderen
Een paar weken geleden ging ze een weekendje naar Taiwan en nam ze benodigdheden voor ze mee terug: zwarte maskers en t-shirts. Zwart is de officiële kleur van de demonstratie en dus zijn deze spullen niet meer te krijgen in Hongkong. Toch vindt ze dat ze nog altijd niet genoeg doet. ‘Ik heb gewoon de middelen niet en ik kan ze niet helpen deze situatie te veranderen. Ik voel me zo machteloos dat het gewoon pijn doet.’
Ze bracht een bezoek aan haar vrienden die zich verschanst hadden in CityU en het viel haar op hoe georganiseerd de studenten zijn. Iedere zaal heeft z’n eigen doel. Er staan borden met ‘eten’, ‘eerste hulp’, en ‘spuitverf’, zodat mensen weten waar ze heen moeten. ‘Ze scheiden zelfs hun afval in verband met het milieu. Het is bizar.’
Traumatiserende gebeurtenis
Er was een avond dat ze even ging kijken bij de demonstranten die voor haar gebouw stonden. Net toen ze weer naar binnen liep zag ze hoe een van hen een molotovcocktail naar een politieagent gooide, waardoor hij in brand vloog. ‘Ik dacht, doe dat nou niet! Zodra je dat soort misdadige dingen gaat doen, geef je ze alleen maar gelijk. De demonstranten worden al witheet als ze alleen maar een uniform zien.’
De afgelopen week heeft ze dit soort dingen wel iedere avond gezien. ‘Het is zo emotioneel en traumatiserend’, zegt Nora. ‘Ik blijf maar uit het raam kijken en me afvragen hoe het gaat. Het is niet een kwestie van of er doden gaan vallen, maar wanneer. We zeggen niet eens meer “doei” en “veel plezier”, we zeggen “let goed op jezelf”.’
Ze neemt alles op en zet het op Instagram. Haar telefoon hangt aan een koord om haar nek. ‘De filmpjes zijn op de kop, maar dan wordt het tenminste vastgelegd.’
Schuldgevoel
Als ze eropuit gaat, kijkt ze voortdurend op een plattegrond die online live wordt bijgehouden. Daarop staan stopborden en kleine dinosauriërs die aangeven waar de demonstranten en de politieagenten zijn. Ze draagt geen hakken en heeft altijd een masker bij zich en een fles zoutoplossing om traangas weg te kunnen spoelen. Als de metro niet meer rijdt, neemt ze een taxi naar huis. Ze draagt sinds kort zwarte kleren om haar steun te betuigen aan de studenten.
Waarom is ze hier nog?
Ik weet niet of ik er ooit achter zal komen wat er gebeurd is met de mensen die ik achterlaat
‘Ik kan nog niet weggaan’, zegt Nora. ‘Ik heb zoveel bijzondere mensen ontmoet en ze zijn allemaal zo aardig tegen me geweest: als ik wegga voelt dat alsof ik me terugtrek.’
Haar familie wil graag dat ze weer thuis komt, maar ze voelt zich schuldig over het feit dat zij wel weg kan. ‘Het is niet eerlijk dat ik naar huis kan gaan. Ik denk echt dat het hier nog veel erger gaat worden en dat de mensen die ik achterlaat misschien wel doodgaan. Ik weet niet of ik er ooit achter zal komen wat er met ze gebeurd is.’
Wachten op het einde
Maar toen de universiteiten vorige week donderdag hun deuren sloten, boekte ze toch een vliegticket naar huis. In het kantoor van de vliegtuigmaatschappij kon ze alleen maar huilend op de kalender naar aankomende donderdag wijzen. ‘Ik moet een heel leven, een heel huishouden inpakken hier.’
Ze heeft veel geleerd, somt ze op: ‘Hoe ik brandwonden moet behandelen, hoe ik schade door traangas moet behandelen, en wat je moet doen als er met rubberen kogels wordt geschoten. Ik weet nu wat ik moet doen als er ook zoiets in Duitsland of Groningen gebeurt.’
Dit weekend omsingelde de politie het PolyU fort. Nora keek meer dan 24 uur naar de livestream van de politie die met traangas op de studenten schoot. Ze zag hun machinegeweren en waterkanonnen, de afgesloten uitgangen op de universiteit. ‘Ze schieten iedereen neer die probeert weg te komen, ook hulpverleners. Sommige studenten zijn zo moe dat ze alleen nog maar kunnen huilen. Ze gooien molotovcocktails om de politie op afstand te houden.’
Ze hoopt vurig dat haar vrienden veilig zijn. ‘Wachten op het einde is echt misselijkmakend.’
Naschrift: De situatie in Hongkong is nog verder verslechterd sinds we Nora spraken voor dit verhaal. Ze is samen met vrienden de straat opgegaan en zag hoe zakenlui en ouderen kettingen vormden om de mensen aan het front van voorraden te voorzien.
Ouders van studenten die vastzitten op de universiteiten houden stille protesten, om de politie ervan te overtuigen hun kinderen ongedeerd te laten vertrekken. Veel demonstranten zijn gewond, maar ze durven niet naar het ziekenhuis te gaan uit angst gearresteerd te worden. Op video’s is te zien hoe een politieagent op het hoofd van een demonstrant stampt. ‘Als je bang moet zijn voor politieagenten, wat is dan hun doel?’ vraagt Nora.