Bestuursbeurs wordt dwangmiddel

Pis tegen de muren, een zee van gebroken glazen en flink wat geluidsoverlast. Begin september misdroegen een paar honderd Vindicatleden zich in restaurant Sushi Mall. Het was de laatste druppel: RUG en Hanzehogeschool besloten om de bestuursbeurzen voor Vindicat – een bedrag van ruim 33.000 euro – een jaar op te schorten.

De maatregel trof het nieuwe bestuur van Vindicat op de eerste dag van het bestuursjaar. Voor rector Marc Mohr was het bepaald geen lekker begin: ‘Het viel rauw op ons dak. Hier waren we totaal niet op voorbereid. Heel zuur.’

Voor Mohr betekent het een strop van ongeveer 2600 euro. ’Geen enkele student kan zo’n financiële klap even opvangen’, zegt hij. ‘En als rector van Vindicat heb ik natuurlijk geen tijd voor een bijbaantje. Ik ben daarom veel meer gaan lenen.’

Geen grip

Hij vraagt zich af of hij en zijn bestuursgenoten excessen buiten hun verenigingsgebouw altijd kunnen voorkomen. ‘Aan de ene kant ben je als bestuurder verantwoordelijk voor de acties van je leden, aan de andere kant kun je niet altijd grip hebben op 2300 mensen.’

Toch is Mohr allang blij dat de RUG Vindicat niet uitsloot van academische plechtigheden als de opening van het academisch jaar. ‘Dat was nog veel erger geweest. Je kan jezelf als studentenvereniging niet meer serieus nemen als je geen band hebt met de universiteit.’

Het kan nog meevallen voor de Vindicatrector, want de maatregel is voorlopig. Als Vindicat de rest van het collegejaar zonder incidenten doorkomt, krijgen de bestuursleden hun vergoeding alsnog. Maar mochten zich wel nieuwe excessen voordoen, dan vervalt de beurs definitief. De RUG kan dan volgens een nieuwe gedragscode ook verder gaan door universitaire subsidies terug te vorderen en zelfs de officiële relatie met de vereniging te verbreken.

Gareel

De RUG is niet de enige universiteit die de excessen zat is. De ontgroeningsbeelden van het tv-programma Rambam betekenden het einde van bestuursbeurzen en subsidies voor het Utrechtse vrouwencorps UVSV en het Rotterdamse RSC/RVSV. Ook in Delft en Eindhoven werden misstappen bestraft met vermindering van bestuursbeurzen.

Maar is dat wel de beste manier om studenten in het gareel te krijgen? De maatregelen treffen immers niet de studenten die de Sushi Mall vernielden, maar de studenten die zich met hun bestuurswerk het meest inzetten voor het Groningse verenigingsleven.

‘Veel studentbestuurders maken zich nu zorgen’, beaamt fractievoorzitter Henk-Jan Wondergem van studentenpartij Lijst Calimero. ‘Zij zetten zich in voor een levendige studentenstad. Het moet niet zo zijn dat verenigingen straks niet meer op introkamp durven of dat disputen uit angst voor straffen worden losgekoppeld van verenigingen. Het is ongezond als zulke sancties zonder toelichting worden opgelegd en doorgedrukt.’

Ook studentenpartij SOG verzet zich tegen het opschorten van beurzen. Fractievoorzitter Zeger Glas vreest dat de universiteit de bestuursbeurzen gaat inzetten als dwangmiddel. ‘Er bestaat het risico dat de universiteit dit in de toekomst vaker en sneller gaat doen’, zegt hij. ‘Wij zien liever dat de universiteit wangedrag veroordeelt en zich hard uitspreekt.’

Excessen

Mochten excessen zich alsnog blijven voordoen, dan zijn er andere maatregelen denkbaar, vindt Glas. ‘Dan kun je verenigingen misschien niet meer betrekken bij academische evenementen of bepaalde financiële overeenkomsten herzien.’

Wondergem ziet ook liever andere maatregelen, vooral als de incidenten zich niet in verenigingsgebouwen voordoen. ‘Dan is het een kwestie van de openbare orde en moet de gemeente zich er mee bemoeien. Die kan bijvoorbeeld tijdelijk een drank- en horecavergunning innemen. Dan stopt het echt wel.’

Maar volgens RUG-woordvoerder Jorien Bakker had de universiteit in september weinig keus. Vooral na de commotie rond de ontgroeningsfoto’s, de bangalijst met ‘hete hertjes’ uit 2016, de mishandeling door Vindicatlid Wouter B. en de sletbokaal bij roeivereniging Aegir was het nodig om in te grijpen. ‘Het intrekken van de beurzen was het enige pressiemiddel om voor beter gedrag te zorgen. En met het nieuwe systeem van accreditaties zetten we nu in op een duurzame verandering van de hele verenigingscultuur.’

De RUG wil geen vernederende ontgroeningen meer, maar een ‘inclusieve introductietijd’. Daarnaast moet de besloten kroegcultuur plaatsmaken voor een cultuur met meer ruimte voor academische vorming. En om zeker te weten dat de verenigingen volop meedoen, kwamen de RUG en de Hanzehogeschool met een accreditatiesysteem op de proppen dat misstappen in de toekomst moet voorkomen.

Doorlichten

Een speciale commissie gaat studentenorganisaties een voor een doorlichten. Vindicat was de eerste die na een kritische zelfstudie in juli 2017 voor een jaar werd geaccrediteerd. Onder voorwaarden – de vereniging moet onder meer met een uitgebreidere incidentenregistratie komen. In de zomer van 2018 komt de commissie terug voor het definitieve oordeel.

Voor Mohr was het signaal van de RUG duidelijk: Hou de tent eens onder controle. Vandaar dat Vindicat gewillig meedeed. ‘Dit is een stap in de goede richting’, zegt Mohr. ‘Sommigen zien het als een laatste kans voor Vindicat. Ik zie het als een aanmoediging van de RUG om op deze voet verder te gaan. Een cultuurverandering gaat namelijk niet over een nacht ijs.’

Na Vindicat volgt Albertus Magnus. ‘Zelfreflectie is altijd goed. Ook wij moeten, in dialoog met de universiteit, nadenken over onze plek in de maatschappij’, zegt vice-praeses Liza de Vos van Albertus.

Ze moet er overigens niet aan denken dat ze zelf haar bestuursbeurs zou verliezen. ‘Ik betaal er mijn collegegeld van. Dat geld kan ik niet zomaar missen. Ik snap dat de universiteit een statement wil maken, maar ik vind het vervelend dat de straffen nu voor de persoonlijke rekening van bestuurders zijn.’

Vindicatrector Mohr vertrouwt erop dat de straf uiteindelijk komt te vervallen. ‘We doen goed ons best. Onze leden hebben het veel over onze toekomst, dat is heel positief. Ik hoop daarom het bedrag aan het eind van het jaar alsnog te innen.’

Foto boven: Ontgroeningsritueel van Vindicat in het vestingsplaatsje Bourtange (2003). Eerstejaars moesten de vestingwand beklimmen, terwijl ze met brandweerslangen bespoten werden.