Rechter buigt zich over RUG-fraude

Leestijd: 7 minuten (1497 woorden)

Een jaar geleden viel de Fiscale Inlichtingen- en Opsporingsdienst (FIOD) hun woning in Harkstede binnen. Het complete huis werd binnenstebuiten gekeerd. 11.000 euro in contanten, de auto’s en boot werden in beslag genomen, en haar man ingerekend. Nu zit ze voor de rechter, verdacht van witwassen, omdat ze altijd de boodschappen deed van een ABN Amro-envelopje dat haar man regelmatig met biljetten vulde.

Ze zit er verslagen bij. ‘Ik weet er niks van, ik bemoeide mij er niet mee’, zegt ze zachtjes. Zo anders is Hans G. Hij weet precies waar het geld vandaan kwam. Maar hij vertelde het z’n vrouw niet, ook niet als ze ernaar vroeg. ‘Ik had daar een hekel aan. Ik werkte hard’, verklaart hij.

Hans G. wordt door het openbaar ministerie (OM) gezien als spin in het web van de meest omvangrijke fraudezaak die de RUG ooit heeft gekend. Hij wordt verdacht van witwassen, valsheid in geschrifte en ambtelijke corruptie.

De RUG-manager vroeg installatie- en bouwbedrijven om hem buiten de officiële kanalen om geld toe te stoppen of gunsten te verlenen aan zijn familie, in ruil voor onderhoudscontracten bij de universiteit. Zo zou hij volgens justitie zijn zoon en schoondochter op de loonlijst van ondernemingen hebben gezet. In acht jaar tijd zou hij zo voor ruim 1,1 miljoen euro hebben verduisterd.

Handel

‘Ik kom uit een handelsfamilie’, begint G. tegen de rechters. ‘Ik had altijd 200 tot 300 euro op zak. Als ik op straat iets interessants zag, een fiets of scooter bijvoorbeeld, dan kocht ik dat en verkocht het door.’

Het is de rode draad die door het onderzoek loopt, blijkt op de eerste zittingsdag, afgelopen maandag in de rechtbank in Almelo – de volledige behandeling duurt twee en een halve week. Hans ziet overal handel in. Ook als manager aan de RUG.

Dertig jaar lang was hij betrokken bij het onderhoud van RUG-panden. Hij werkte veel samen met zijn goede vriend Marinus P., eigenaar van technisch bureau Postma. Samen met klusjesman Teun B., die als zzp’er voor de universiteit werkte, had Hans een plannetje bedacht.

Het werkte zo: ze kopen bouwmaterialen in op naam van Postma en brengen vervolgens met een nepfactuur, getekend door Hans, de kosten in rekening bij de universiteit. Klusjesman Teun verkoopt of gebruikt het materiaal en de opbrengst wordt door hem en Hans gedeeld. De eigenaar van het installatiebedrijf, Marinus, mag in zijn factuur aan de RUG 10 procent extra rekenen, zodat hij er ook wat aan overhoudt.

En zo verdienden Hans en Teun 30.000 euro extra aan de universiteit, bovenop hun loon. Marinus hield er zo’n 4000 euro aan over. ‘Het risico lag dus bij u. U knapt het vuile werk op en haalt de kastanjes uit het vuur, maar krijgt maar 10 procent van de opbrengst’, constateert de rechter verbaasd. ‘Je moet op een gegeven moment wat. Het is eten of gegeten worden’, verklaart de ondernemer. Hij moest wel, anders zou hij al zijn klussen bij de universiteit verliezen, zegt hij.

Gratis zonnepanelen

Maar Hans zag meer handel. Toen de universiteit zonnepanelen wilde, zorgde hij meteen dat anderen mee konden liften, aldus de rechter. Er werden panelen geplaatst bij de buurman van Hans, bij zijn secretaresse, en op het dak van de woning van Marinus, blijkt uit het onderzoek van de FIOD. Keurig zelf betaald, geeft de ondernemer aan. Ook Hans’ buurman – die niet verdacht is en niet bij de zaak aanwezig is – laat in een e-mail aan de UK weten zelf de kosten te hebben betaald.*

Maar heeft Postma de panelen doorberekend aan de RUG, wil de rechter weten. Bij de secretaresse van Hans, Margreet B., is dat het geval, geeft Marinus toe. ‘Ja, de kosten voor die panelen heb ik terug geclaimd bij de RUG. Plus 10 procent’, verklaart Marinus.

Margreet B. had geen idee dat ze gratis zonnepanelen kreeg, verklaarde ze eerder aan de FIOD. Volgens haar zou ze de panelen krijgen, omdat Hans haar voorhield dat de RUG het rendement van de panelen wilde testen. Als tegenprestatie hield zij de data nauwgezet bij.

Ook liet Hans bij een kennis een oprit aanleggen. De kosten bracht hij via Marinus weer in rekening bij de RUG. Hetzelfde deed hij bij grondwerkzaamheden rond zijn eigen woning.

Huis verbouwen

Hans zorgde er verder voor dat het huis van zijn eigen baas, Danny von H., werd verbouwd. Von H., die in 2011 door een ondernemer was gewaarschuwd dat Hans met bonnetjes fraudeerde, vroeg Hans om hulp toen de aannemer die zijn huis bouwde failliet ging.

Hans zette zijn netwerk in. Maar Marinus, die gewoonlijk alle klussen deed, mocht niet meedoen. ‘Hans wilde de busjes van de bedrijven die aan de RUG werkten daar niet zien’, vertelt de ondernemer aan de rechters. Hans liet zich vervolgens contant betalen door Von H. Eén keer zelfs met een envelop met 5000 euro. Dat geld ging vervolgens thuis in het geldkistje – een zwart kistje, in de vorm van een boek, dat hij bewaarde in de boekenkast.

Hoe de geldstromen precies liepen, weet Marinus niet meer. En ook voor de officier van justitie is niet duidelijk hoe de handel zich precies voltrok. Maar een vreemde gang van zaken is het wel, concludeert ze.

Sinterklaas

Von H. werd eerder door de rechtbank van vervolging ontslagen. Hij ging ervan uit dat hij alles keurig netjes heeft betaald. Maar volgens Marinus verliep de verbouwing niet helemaal zuiver. ‘Hans wou een trucje doen, denk ik, om er beter van te worden’, zegt hij.

Hans zorgde niet alleen voor zichzelf. Toen zijn secretaresse krap bij kas zat, vroeg hij Marinus 7500 euro op haar bankrekening te storten, onder de naam ‘aankoop boot’. Marinus declareerde dat bedrag weer bij de universiteit. Plus 10 procent. ‘Want ik ben Sinterklaas niet’, zegt de ondernemer.

Zoon

Toen zijn zoon Michiel werk nodig had om de hypotheek van een huis te betalen, zorgde Hans ervoor dat hij en later ook  zijn vriendin op de loonlijst kwamen te staan van twee installatiebedrijven. Waaronder dat van Marinus.

‘Het idee was dat Michiel wat werk zou doen. Hij is verschillende keren mee geweest naar het KNIR in Rome om spullen te brengen. Hij maakte foto’s van aardbevingsschade aan RUG-panden. Maar op een gegeven moment bleef hij gewoon weg’, vertelt Marinus. ‘Ik was niet in de positie om daar iets van te zeggen tegen Hans.’

Hans nam geen genoegen met een nee, dus ga je wel eens mee.

Hans G. maakte nepopdrachten voor zijn zoon. De nepbonnen werden ingeleverd bij de RUG. Van 2008 tot en met 2016 hield zijn zoon er 331.000 euro bruto aan over, een netto maandloon van 2100 euro.

Michiel durfde er niet over te praten met zijn vader, zo zei hij tijdens het onderzoek. ‘Ik had wel het vermoeden dat er iets was geregeld. Ik sprak wel met m’n vader over de angst om de woning te verliezen, als iemand erachter zou komen.’

Marinus betaalde de zoon van Hans niet alleen neploon. Hij gaf hem ook een auto in bruikleen. Drie jaar lang reed Michiel in een VW Caddy van 13.000 euro. ‘De diesel was voor hemzelf. Wij betaalden de verzekering en wegenbelasting’, zegt Marinus P. ‘Het was het voorstel van Hans om dit zo te doen. Om het werk bij de RUG zeker te stellen. Hans nam geen genoegen met een nee, dus ga je wel eens mee.’

Onder de pet

De vrouw van Hans zag het wel, de grote enveloppen vol geld, de nieuwe auto van haar zoon. Ze vroeg er ook naar, maar kreeg geen antwoord. ‘U durfde er niet verder naar te vragen’, leest de rechter uit het onderzoeksverslag voor.

Hans G. was maandag getuige tijdens haar zitting, maar na zijn eigen verklaringen verliet hij weer de zaal. ‘Ik had eigenlijk verwacht dat uw man hier belangstellend zou gaan zitten om te kijken hoe het met u gaat. Waarom zit hij er niet? Normaal zou iemand u willen steunen’, probeert de rechter. ‘We hebben het gevoel dat er iets onder de pet blijft. Moet ik dit allemaal verklaren met dat uw man zo dominant is, dat u daar op geen enkele manier tegenop kunt?’

‘De rollen waren verdeeld’, reageert ze twijfelend. ‘Hij deed de financiën en ik andere dingen. Zo was het geregeld.’

* Deze alinea is aangepast om de implicatie tegen te gaan dat de buurman van Hans G. niet zou hebben betaald voor zijn zonnepanelen.