Dus je doet spannend, grensverleggend onderzoek. Naar spintronica bijvoorbeeld, of depressie. Maar datzelfde onderzoek maakt ook iets los wat niet in een wetenschappelijk artikel te vatten is.

Tijdens de tweede editie van Science Slam, een evenement van cultuurcentrum USVA en Studium Generale, gingen tien PhD-studenten en tien dichters daarnaar op zoek. In twee uur tijd schreven ze samen een gedicht, dat ze vervolgens opvoerden in een afgeladen USVA-theater. Nadine Kuipers, die middeleeuwse teksten over landbouw onderzoekt, en titelverdediger Richard Nobbe, gingen er met de winst vandoor.

De UK koos drie PhD-studenten, drie dichters en hun gedichten om die samenwerking in beeld te brengen.

Mallikarjuna Gurram (28) + Olaf Meens (28)

Natuurkundige & dichter

Ritmische electronnspins

Daar zitten ze dan. Twee achtentwintigjarige mannen, die niet meer hadden kunnen verschillen. Mallikarjuna (Mallik) Gurram, geboren in India en klein van stuk, is natuurkundige en weet alles van kwantummechanica. Hij zit naast Olaf Meens, taalliefhebber, die met zijn grote voorkomen en gebogen rug wel wat weg heeft van de Grote Vriendelijke Reus.

Ver weggestopt in de artiestenruimte van het USVA-pand hebben de twee hun plekje gevonden om voor één middag in elkaars wereld te duiken. Knipperende TL-lampen, afbladderende posters en opmaakspiegels vormen het decor. Engels is de voertaal.

‘Ik denk dat het goed is als jij eerst over je onderzoek vertelt’, zegt Olaf. En dan gaat het los. Een uur lang ratelt Mallik over zijn onderzoek. Van microchips tot databytes en van siliconentransistors tot electronspins. Over de speciale eigenschappen van het materiaal, grafeen, waarmee hij werkt. Over de miniscule grootte van zijn onderzoeksobjecten.

Olaf luistert aandachtig en krabbelt wat op papier. Met behulp van tekeningetjes maakt hij zichzelf de moeilijke stof snel eigen. Normaal werkt hij vanuit zijn eigen emoties en zit hij achter een computer. Nu moet hij de natuurkunde laten spreken. In zijn hoofd vormen zich zinsneden die taalkundig mooi klinken of die ‘ritmisch kloppen’, vertelt hij over het maakproces.

Spintronics, voluit spin transport electronics, is een relatief nieuw vakgebied rondom een speciale eigenschap van een elektron: de spin. Dankzij de ontwikkelingen in dit vakgebied gaan de chips in onze telefoon niet alleen langer mee, maar worden ze ook sneller en kleiner. Malliks specifieke onderzoek is te technisch om in een gedicht uit te leggen. ‘Ik wil dat het publiek achteraf snapt wat mijn onderzoeksgebied, spintronics, betekent’, vertelt Mallik.

Mallik: ‘Ik dacht dat het uitleggen van mijn onderzoek het lastigste gedeelte zou zijn, maar een gedicht schrijven is ook erg moeilijk.’

De eindtijd komt ondertussen eng dichtbij en over de presentatie hebben ze nog niet eens nagedacht, laat staan dat ze geoefend hebben. Tijdens het eten wordt daarom nog de laatste hand gelegd aan de uiteindelijke voordracht. De zenuwen beginnen te komen, maar het was een leerzame en leuke dag. Of ze nu winnen of niet.

A spin on a flatlad (Spintronics)

Het gedicht van Mallikarjuna en Olaf
gedicht03
A spin on a flatlad (Spintronics)
Back in the stone age
—–Computers were BIIIIG
The data small,
the phones lodged on the wall

—–It took some time to
—–SHRINK the phones
down to the size you’re using now

A billion-dollar industry
—–built on the back
—–of silicon
advanced until
a billion bits
—–filled a chip
—–until no more
—–could fit

The two-fold problem
science faced was ones of
size and speed
—–The faster moving electrons
—–producing too much heat

To solve them both we need new tech
and move past silic-on
—–A spin instead of charge
—–to cool the growing heat
1-atom-layer “pencil stripe”
on which electrons ‘spin’;
———-are able to move faster,
———-and live a little longer

Within just fifty years
we moved from bulk
—–to bits with brains

Imagine how the world will spin
—–this new tech just beyond the door
Imagine all the gains
—–given fifty more…

Lian Beijers & Laura Dijkstra

Depressie-onderzoeker + dichter

Gedicht in gespreksvorm

Achter een glazen schuifdeur leren de twee dames elkaar kennen. Lian vertelt over haar onderzoek naar de biologische oorzaken van depressie. ‘Bij celbiologie leren studenten dat depressie veroorzaakt wordt door een tekort aan het stofje serotonine. Dat probleem is simpelweg op te lossen door de patiënt een antidepressivum te geven dat hierop ingrijpt, een SSRI. Maar dit is slechts een van de vele verklaringen van depressie, waardoor de SSRI lang niet altijd werkt.’

Nadat Lian over haar onderzoek heeft verteld, is Laura aan de beurt. ‘Wat wil je van mij weten?’

‘Eigenlijk weet ik al heel veel,’ grinnikt Lian. ‘Ik heb je stiekem gestalked op Facebook.’

Zelf was Lian zeven jaar lang onder behandeling geweest voor haar depressie. Inmiddels staat ze weer op eigen benen, maar wordt er nog wel dagelijks mee geconfronteerd. Simpele dingen als eten, drinken en vrienden zien zijn dingen die ze bewust moet reguleren. ‘Het onderzoek is voor mij niet confronterend, want ik ben er sowieso al constant mee bezig.’

Laura knikt begrijpend. Het is geen toeval dat de dames een duo zijn. Laura is manisch depressief en heeft daardoor soms last van depressieve episodes. ‘Ik heb weleens zeven verschillende medicijnen gehad. Dan kwam ik mijn bed niet meer uit. Het is lastig op zo’n moment om voor jezelf op te komen.’

Al snel ontstaat het idee om te schrijven vanuit een depressief persoon die niet meer weet waar ze het zoeken moet. Om de veelheid aan medicijnen duidelijk te maken, komt er een lange opsomming in het gedicht. Paroxetine, sertraline, fluoxetine, duloxetine, venlafaxine en fluvoxamine. ‘Daar moet ik nog wel even op oefenen hoor,’ zegt Laura.

Uiteindelijk is het gedicht af. Het is een gedicht in gespreksvorm geworden, symmetrisch geschreven is. ‘De meeste woorden zijn van jou, maar de structuur is van mij’, zegt Lian trots. ‘Ik ben eigenlijk de orde in jouw chaos.’

Ook Laura is heel tevreden. ‘Het is een heel intelligent gedicht geworden. Ik vind mezelf helemaal niet zo intelligent. Ik haalde nooit hoger dan een zes voor biologie.’

Zijwieltjes

Ik heb alles geprobeerd
Elke pil die ze me gaven

Paroxetine
Sertraline
Fluoxetine
Duloxetine
Venlafaxine
Fluvoxamine

Voor elke gedachte een andere pil

Elk tablet in vol ornaat
Bedoeld om mij compleet te maken
Er is iets mis met mij

Mijn lichaam en ik corresponderen niet
Ik ben een verdwaalde noodzaak

Ik verdien dit niet
Ik kán dit niet

Laura Dijkstra

Er is iets mis met jou
Het zit tussen je oren

Serotonine
Dopamine
Hemoglobine
Cytokine
Corticosteroïde
Hypofyse

Het zou van alles kunnen zijn

Een molecuul, niet aangemaakt
Een verbinding onderbroken
Er is iets mis met jou
Ooit gaan we de oorzaak vinden
Niemand kan voor eeuwig blijven vallen

Soms heb je zijwieltjes nodig
Om vooruit te komen

Lian Beijers

Ole Gmelin + Sacha Landkroon

Psycholoog & dichter

Spreekkamer van de psycholoog

‘In mijn onderzoek zet ik mensen bij elkaar en laat ik ze praten over liefde, seks en relaties’, vertelt Ole. Vaak beginnen gesprekken dus met de vraag ‘heb je een relatie?’. ‘Misschien moeten wij dan ook maar zo beginnen’, zegt Sacha. ‘Heb jij een relatie?’

Er zijn nog geen vijf minuten verstreken en het gespreksonderwerp is nu al Tinder. Dat belooft een bijzondere samenwerking.

Ole onderzoekt hoe mensen een gevoel van identiteit ontwikkelen door interactie met anderen. Hij zet mensen in verschillende combinaties voor de camera en kijkt wat ze in welke situatie zeggen. In een latere fase van het onderzoek wil hij kijken naar het identiteitsgevoel van HIV-patiënten. Wat gebeurt er met hen na hun diagnose? Door dit proces begrijpelijk te maken, hoopt hij de medische wereld handvaten te kunnen bieden in de begeleiding van deze patiëntengroep.

Maar zo ver is het nog lang niet. Eerst moet dat gedicht er komen. Hij boft met z’n partner want Sacha won in de vorige editie van Science Slam de tweede prijs. ‘Mijn partner had toen al wel bijna het hele gedicht thuis geschreven en van tevoren geoefend voor de spiegel’, zegt Sacha.

Ole is naast zijn PhD-bestaan actief bij de improv comedy groep Stranger Things Have Happened. Het liefst giet hij het gedicht dan ook in een humoristisch jasje. Het wordt een scène in de spreekkamer van een psycholoog. Sacha speelt een jongen die uit de kast komt als dichter en met de psycholoog oefent deze ‘zware’ boodschap mede te delen door middel van een rollenspel.

Tijdens de samenwerking is het overduidelijk wie de PhD-student is en wie de dichter. Sacha leunt achterover in z’n stoel en bedenkt verhaallijnen en metaforen, terwijl Ole typt, de tijd in de gaten houdt en af en toe naar de laatste zin wijst. ‘Dit is wel de conclusie. Daar moeten we naartoe werken.’

‘I’m just like you, but different.’ De rode draad van Ole’s en Sacha’s scène, en de titel van Ole’s PhD. Zoals ook Ole en Sacha beide interesse hebben voor dit bijzondere onderwerp, maar toch totaal verschillend zijn.

I’m just like you – but different

Annotation:

U:::h    = stretch on the preceding vowel
…        = silence within sentences
(…)     = silence between sentences
]          = Interruption

Note: (old man voice) should be read with the voice of a grumpy old man, (mum voice) with that of a disappointed mother, (dudebro voice) with that of an uncomfortably masculine man, and (therapist voice) with that of an unengaged and judgmental therapist.

Transcript:

O: (therapist voice) So?
S: So!
O: (therapist voice) What brings you here today?
S: (chuckle)… Uh… How do I begin?
O: (therapist voice)   Do you have any recent crises to share?
S: U::h I guess. U::hm Well… I am… I … I am a poet.
O: (therapist voice) How people in your environment react to that?
S: u:h… well. I – I haven’t told them yet.
O: (therapist voice)   Why not?
S: Well… Uh… I – I’m – What if they laugh – what if they don’t take it seriously?!
O: (therapist voice) Let’s roleplay this. Who do you want to tell first?
S: Let’s start with someone I trust… uhm… my grandfather. He will be supporting me.
O: (old man voice) So?
S: So!

(…)

S: (gets up – recites poem)    De zee lag blinkend,wijd en zijd,
De zon was aan het nei-]
O: (old man voice) What’s that supposed to be?!
S: U::h (.) I guess. U::hm Well… I am… I … I am a poet.
O: (old man voice) HAH! And who told you that you ARE a poet?
S: It’s like – taking all your courage – and go on stage – and… from that moment on you are a poet.
O: (old man voice) They should have a registry of all the poets. And if you are on that list… then you are… and if not…then you are not. And then that’s that.
S: But you heard I’m talented.
O: (old man voice) I was talented once. I’m just like you –but different. It’s probably just a phase!
S: Is it?
O: (therapist voice) Isn’t anything that lasts a chunk of time a phase? Who next? Someone harder maybe?
S: I know this man – he is a tartoo artist – he owns a massive Harley Davidson and he smokes cigars and is always involved in shady stuff.
O: (dudebro voice) So?
S: So!

(…)

S: (gets up – recites poem)   De zee lag blinkend,wijd en zijd,
De zon was aan het neigen;
Wij tweeèn zaten eenza-]
O: (dudebro voice) Hm – that’s actually a really nice thing.
S: I… I didn’t actually suspect you to like it.
O: (dudebro voice) Well I like what I like.
S: U::h (.) I guess. U::hm Well… I am… I … I am a poet.
O: (dudebro voice) Sometimes, I’m a poet too. I’m just like you –but different.
O: (therapist voice) Who would have thought. Who next?
S: Oh… the most.. the most important person in my life.
O: (therapist voice) Ah… your girlfriend.
S: No. My mother.
O: (mum voice) So?
S: So!

(…)

S: (get up – recites poem)     De zee lag blinkend,wijd en zijd,
De zon was aan het neigen;
Wij tweeèn zaten eenzaam bij’t
Stil vissershuis te zwijgen.
S: Mum, U::h (.) I guess. U::hm Well… I am… I … I am a poet.
O: (mum voice) Oh god. What did we do wrong?
S: Nothing. I was born this way.
O: (mum voice) Well… when I was a little girl. I did poetry once.I’m just like you –but DIFFERENT.

(…)

O: (therapist voice) So?
S: So!

(…)

S: I am a poet!
O: (therapist voice) All the world’s a stage,
and all the men and women merely players:
they have their exits and their entrances;
and one man in his time plays many parts.
S: You are just like me – but different.