Honderden tentamens in tien dagen

Weet je wat pas erg is? Europees recht. Zevenhonderd studenten maken dat tentamen ieder jaar. En nee, het zijn geen multiplechoicevragen, dus de computer kan het werk niet overnemen.

Wat dat betreft heeft hoogleraar economisch recht Hans Vedder het dit blok nog gemakkelijk. Hij is nu bezig het tentamen voor het vak mededingingsrecht na te kijken. Vier vragen, waarvan meerdere docenten één vraag nakijken. ‘Doordat het een vak is uit de master Nederlands recht, valt het aantal relatief gezien nog wel mee. Dit zijn er zo’n vijftig.’

Vedder doet zo’n twee á drie minuten over het nakijken van één antwoord. ‘Je raakt vanzelf in een flow of consciousness’, vertelt hij. ‘Dus als ik even een flinke ochtend hard door werk, moet ik wel klaar zijn.’ Maar je moet wel op tijd beginnen. ‘Het is vervelend werk. Maar als je het laat liggen, komt het niet op tijd af.’

Je moet hard je best doen om de geestdodendheid niet het nakijken te laten beïnvloeden

Zo’n tentamen als Europees recht nakijken is echt ‘knoerthard werken’, vertelt Vedder. ‘Met zulke aantallen moet je hard je best doen om de geestdodendheid niet het nakijken te laten beïnvloeden.’ Af en toe even afstand nemen is daarom erg belangrijk. Een rondje lopen, koffie halen of met collega’s kletsen, alles om maar even met iets anders bezig te zijn. Voordat je door de bomen het bos niet meer ziet.

Vermoeidheid

Het kan dan ook niet anders dan dat dit wel eens mis gaat. ‘Tijdens een nabespreking heb ik echt wel eens gehad dat een student verbaasd aan mij vroeg waarom hij voor een vraag zo weinig punten had gekregen. Dat bleek dan echt te komen door m’n vermoeidheid. Dan voel je je wel lullig.’

Stom maar begrijpelijk. ‘Met essaytentamens kan het soms echt afhangen van een half zinnetje. Met zevenhonderd tentamens zie je dat dan wel eens over het hoofd.’

Dit is dan ook precies de reden waarom volgens Vedder de nabespreking zo belangrijk is. Want hoe zeer docenten ook hun best doen om te voorkomen dat fouten worden gemaakt, met massatentamens schiet het er toch wel eens bij in.

Als blijkt dat er een foutje is gemaakt met nakijken, kunnen ze hier behoorlijk pissig om worden

Maar gezellig is zo’n inzage niet voor de docenten, en al helemaal niet bij het vak Europees recht. ‘De sfeer is vaak vijandig. Ik zie dat echt als het klachtenuurtje. Europees recht is sowieso al een moeilijk vak waar veel studenten over struikelen, dus er hangt vaak veel van af. Als dan blijkt dat er een foutje is gemaakt met het nakijken, kunnen ze hier behoorlijk pissig om worden.’

Monstertentamen

Derk-Jan Heslinga, docent bij economie en bedrijfskunde, heeft nu al dat monstertentamen. Financial accounting werd door 1250 studenten gemaakt – er zijn namelijk verschillende opleidingen die het vak in hun curriculum hebben. ‘Het logistieke aspect is gigantisch. Er zijn niet genoeg computers voor zoveel studenten, dus het tentamen moet met de hand worden geschreven. We hebben wel acht verschillende zalen nodig om ze allemaal kwijt te kunnen.’

En reken maar dat het niet alleen de studenten zijn die met zweet in de handen naar het tentamen gaan. ‘Ik denk dat ik nog meer gespannen ben dan de studenten zelf. Als er een fout in blijkt te zitten, is het niet meer te herstellen. Ik word pas rustig als het eerste uur voorbij is.’

En dan is het Grote Nakijkcircus nog niet eens begonnen. Heslinga is verantwoordelijk voor een derde van de Nederlandse tentamens, 150 in totaal. ‘Ik doe er zo’n vijftig per dag, zo blijf ik nog een beetje fris. Ik weet dat het er bij hoort, maar ik ben blij als het af is.’

Logica van de student

Nakijken is immers meer dan alleen het nakijkvel vergelijken met het tentamen. Hij moet ook nog rekening houden met doorrekenfouten. Hij gebruikt weliswaar een computerprogramma ter ondersteuning (hij vult iemands verkeerde antwoord in en het programma rekent uit wat de student bij de andere vragen had moeten invullen) maar het vertraagt het proces wel.

‘Tentamens die heel goed of heel slecht zijn gemaakt, daar ga ik snel doorheen. Het langst duren de tentamens die gemiddeld zijn gemaakt. Dan moet je zoeken naar de logica van de student.’

En zelfs dan is hij nog niet klaar. Want Heslinga moet zich dan druk maken over de inzage. Studenten kunnen zich via Nestor aanmelden en dit gebeurt dan ook veelvuldig. ‘Het is zelfs wel eens voorgekomen dat een student op Twitter had gezet dat we een fout hadden gemaakt met de puntentelling, wat niet eens klopte. Toen stroomden er in no-time honderd aanmeldingen binnen. Dit zorgt voor heel veel nawerk.’

Even een puntje erbij praten zit er vaak niet in

Maar studenten moeten niet denken dat ze er tijdens zo’n inzage gemakkelijk een puntje bij kunnen sprokkelen. ‘Sowieso worden alle tentamens tussen de 5.0 en de 5,5 opnieuw nagekeken, om te voorkomen dat iemand zakt door een fout van ons. Maar ook van de studenten die zich via Nestor aanmelden, worden de tentamens nogmaals gecontroleerd. Even een puntje erbij praten zit er dus vaak niet in.’

144 tentamens

Ook geschiedenisdocente Leonieke Vermeer begraaft zich dezer dagen in het nakijkwerk: 144 tentamens liggen er op haar bordje, van Nederlandse geschiedenis. Het tentamen bestaat uit negen vragen en wordt over vijf docenten verdeeld. ‘Ik ben een hele dag bezig met het nakijken van één vraag. Ik heb zojuist tien tentamens nagekeken in een uur, dus reken maar uit. Het vervelendste is toch wel dat je hele dagen naar een scherm zit te staren.’

Toch is er volgens Vermeer wel een voordeel aan dit soort ‘massatentamens’. Doordat veel studenten dit tentamen digitaal maken, kan een goede analyse worden gemaakt van de moeilijkheidsgraad van de tentamenvragen. ‘We gebruiken hiervoor een programma dat bijhoudt hoe ‘goede’ studenten scoren.’

Als studenten met een hoog gemiddelde massaal slecht scoren op een vraag, weten de docenten dat hij te moeilijk was. ‘Hier kunnen we dan rekening mee houden’. En ook bij dit vak wordt er nog extra aandacht besteed aan de zogenaamde ‘close calls’: tentamens met een 5,4 worden altijd opnieuw nagekeken.

Nog een paar dagen buffelen en dan is Leonieke Vermeer eindelijk klaar. ‘Het is niet mijn hobby, maar het hoort erbij’, verzucht ze.

Vedder en Heslinga zijn het daar roerend mee eens. ‘Het is vervelend werk, maar het moet gebeuren.’

Engels