Op zoek naar de FvD-stemmer
Buiten de linkse bubbel
Het was best even schrikken voor academisch Groningen: Forum voor Democratie, de partij van Thierry Baudet, kreeg maar liefst vijf zetels bij de verkiezingen voor de Provinciale Staten in Groningen. De partij is vóór gaswinning, tégen een klimaattax, tégen de Europese Unie en vóór een streng migratiebeleid. En Baudet viel de universiteiten aan met een meldpunt indoctrinatie.
Wie zijn die FvD’ers? Wij, Lars en Joas, hebben geen idee. Lars – stemde Partij voor de Dieren – heeft zelfs nog nooit met een aanhanger van Forum gepraat, rechtser dan D66 komt hij niet. Joas – stemde GroenLinks – hoorde twee jaar geleden al van een studiegenoot dat Forum stemmen een no-go zou zijn. ‘Denk maar niet dat we dan nog vrienden kunnen zijn.’
We zitten in een sociale bubbel, waarin we weinig tot niets meekrijgen van rechts. Van de stemmen die zijn uitgebracht in gebouwen van de RUG, ging 30 procent naar GroenLinks –en 18,5 procent naar D66. Veel meer dan in de rest van de gemeente Groningen.
Respectvolle houding
Maar die FvD-stemmers zijn er óók. Minder dan elders, maar toch: 5,6 procent ging naar FvD. Grofweg één op de twintig stemmen; per gemiddeld werkcollege één FvD-stemmer. En dus probeerden we onze FvD-stemmende medestudenten op te sporen, voor een open gesprek. Ze kunnen immers niet allemaal onwetend, dom of gestoord zijn.
Stadscafé Pronk aan de Vismarkt is de plek waar de jongerenafdeling van het Forum – de JFvD – donderdagavond de overwinning viert. We hadden onszelf netjes aangekondigd, toch een beetje onzeker over de vraag of we wel welkom zouden zijn. De coördinator – een student, maar hij wil anoniem blijven – kan ons niet weigeren, zegt hij. ‘Jullie zijn welkom. Maar ik wil jullie vragen om een respectvolle houding aan te nemen.’
Natuurlijk. Dat was het hele doel van ons bezoek.
Met lichte zenuwen stappen we binnen. Lars laat de kleerhanger twee keer vallen. Joas heeft zichzelf van tevoren moed ingedronken. Het is ook behoorlijk ongemakkelijk als we binnenstappen.
Vrouwen
Pronk zit vol jongeren die druk met elkaar discussiëren – en heus niet alleen maar van die types met achterovergekamde haren. De groep is eigenlijk behoorlijk divers, al zien we maar één vrouw. Alle stoelen zijn bezet. Iedereen ziet ons, maar niemand stapt op ons af.
Mensen denken vaak dat Forum vrouwonvriendelijk is
Dan duikt de coördinator op. Hij schudt ons hartelijk de hand en trekt er twee stoelen bij. ‘Vrouwen vinden het soms nogal lastig te verantwoorden dat ze op Forum stemmen’, legt hij al snel uit. ‘Mensen denken vaak dat Forum vrouwonvriendelijk is.’
Een tweede JFvD’er schuift aan – net afgestudeerd. Ook hij wil niet met zijn naam genoemd worden, maar hij wil ons wel meer vertellen over zijn ideeën. Geen van beide mannen lijkt uitgesproken rechts. Dat zijn ze ook niet, vinden ze zelf. ‘We staan vooral voor systeemkritiek en dat wordt gezien als rechts. Maar andere partijen schieten daar vaak in tekort’, zegt de coördinator. Hij is geen klimaatontkenner bijvoorbeeld. ‘Maar ik vind wel dat de oplossing veel efficiënter kan.’
Vrienden kwijtgeraakt
Geen slechte jongens om mee te praten, vindt Lars. Wel behoorlijk politiek correct, vindt Joas. De JFvD’ers staan open voor een gesprek, ontdekken we. Maar wat lastig blijft: ze zijn doodsbenauwd om dat gesprek met naam en toenaam te voeren op UKrant.
‘Ik wil bijvoorbeeld geen cliënten verliezen omdat ze op internet lezen dat ik FvD stem,’ zegt JFvD’er-twee.
‘Ik ben zeker vrienden kwijtgeraakt toen ik actief werd voor Forum’, zegt de coördinator.
Anderen willen niet omdat ze UKrant niet vertrouwen. Een gladde jongen – collegageschiedenisstudent – valt abrupt het gesprek binnen. ‘Jullie zijn een bolwerk van marxisten’, roept hij. ‘Dat artikel dat “Groningen gewoon heel erg wit” is? Wat een bullshit!’
De coördinator haast zich om hem te kalmeren. ‘Rustig maar! We zijn even een gesprek aan het voeren.’
Hij doet sowieso zijn best het gesprek zo redelijk en constructief mogelijk te houden. Wanneer de tweede JFvD’er fel wordt in een discussie klimaat – ‘Hoeveel denk je dat de klimaatplannen werkelijk zullen bijdragen? Hoeveel graden zou dat schelen?’ – corrigeert hij hem voorzichtig. ‘Daar gaat het nu niet over.’
Meldpunt
We praten over ‘linkse indoctrinatie’. Over een advertentie van GroenLinks op UKrant. Dat krijgen alle RUG-studenten automatisch binnen. En over dat meldpunt. Hoe zit dat? Dat is alleen voor extreme gevallen, leggen ze uit. ‘Als je bijvoorbeeld in een essay moet beargumenteren waarom Baudet een racist is. Het is geen zwarte lijst, maar meer bedoeld om het probleem aan te kaarten.’
Forum-stemmers zijn ook mensen
Misschien, constateren we, hebben ze wel een punt met dat laatste. Maar kunnen we erop vertrouwen dat zo’n meldpunt niet toch verandert in een zwarte lijst? Daar zijn we niet gerust op.
We zijn, kortom, in discussie, maar ondanks al onze gesprekken hebben nog altijd niemand gevonden die met naam en toenaam durft uit te komen voor zijn politieke kleur. Ook eerder – toen we via-via FvD-stemmende studenten benaderden – vingen we bot.
Dan, op de valreep, is er uiteindelijk de 19-jarige Ibrahim A’mema – een Nederlander met Irakese wortels en rechtenstudent. Juist vanwege zijn Irakese achtergrond vindt hij het belangrijk te laten zien dat mensen die op Forum stemmen ook mensen zijn.
‘Emoties als tactiek’
We spreken hem twee dagen na de borrel in Pronk, in café de Sigaar. Tot onze stomme verbazing is het gesprek niet alleen met hem. Ook de coördinator komt binnenlopen en schuift aan, alsof dat de gewoonste zaak van de wereld is. ‘Ik had toevallig tijd’, verklaart hij. ‘En wil graag bij het interview zijn.’ Anoniem. Dat nog steeds.
Ibrahim heeft een keer eerder Forum gestemd, toen internationale betrekkingen deed. ‘Daar kreeg ik veel commentaar over me heen als ik een rechts standpunt innam’, zegt hij. ‘Het was politieke voorkeur of een sociaal leven’, zegt hij. ‘Iedereen zou dan kiezen voor een sociaal leven. Gelukkig is dat bij rechten iets minder.’
Hij neemt zeker geen slachtofferrol aan, maar vindt het wel ergerlijk. ‘Neutraliteit is een actieve positie die onvoldoende wordt ingevuld door docenten’, meent hij.
Links gebruikt gevoelens en emoties als tactiek, argumenteert hij. De rechterkant is veel feitelijker. Daar voelt hij zich meer bij thuis. Maar ondertussen worden hij en zijn mede-Forummers weggezet als het grote gevaar. ‘Terwijl Forum in mijn beleving altijd bereid is om in discussie te gaan. Het beeld dat van ons bestaat, is gecreëerd door mensen die slecht geïnformeerd zijn.’
Ibrahim noemt Forum de meest inclusieve partij. ‘We staan voor een tegengeluid op een fatsoenlijke en rationele manier. Ik ben hier geen Arabier of blanke, maar een mens met standpunten en meningen. Identiteit speelt niet. Zolang links niet écht inclusiever wordt, wordt Forum alleen maar groter. Wij denken niet in hokjes.’
Open
Voordat we toenadering zochten, kwam Forum op ons over als een gesloten, nauwdenkende en vooral irrationele, agressieve beweging. Maar na een uitgebreide zoektocht bleek dat een constructief debat meer dan mogelijk is. Mits die open houding wederzijds is. En daar ontbreekt het toch nog vaak aan.
We zijn het vaak niet eens
We praten ruim een uur met elkaar. We zijn het vaak niet met elkaar eens, dat is duidelijk. We zijn niet bang voor het kwijtraken van onze soevereiniteit aan Europa. Zij wel. Wij vinden een strikt klimaatbeleid een kwestie van overleven, zij vinden de economische prijs te hoog. Dat gaat niet snel veranderen.
Tegelijk ontdekken we dat we het soms onverwacht eens zijn – het niet in hokjes denken bijvoorbeeld. Niet alle FvD’ers zijn de schreeuwers die we kennen van social media. En het Forum blijkt inclusiever dan we dachten.
Maar zolang Forumstemmers in de kast zitten en niet durven uit te komen voor hun politieke geaardheid, blijft een debat praktisch onmogelijk.
Joas is derdejaars geschiedenisstudent en doet daarnaast filosofie. Bij de verkiezingen stemde hij GroenLinks, dat vond hij nu belangrijk voor Groningen. Maar hij identificeert zich niet met de partij, of welke partij dan ook.
Lars is eerstejaars geschiedenis. Deze verkiezingen koos hij voor de Partij voor de Dieren. Klimaat is voor Lars een belangrijk agendapunt. Zich binden aan één partij doet hij niet, maar hij voelt zich het meest thuis bij idealen van linkse partijen.
Ibrahim is rechtenstudent. Hij stemde tijdens de verkiezingen op Forum voor Democratie. Zijn ouders komen uit Irak. Hij heeft het gevoel dat zijn rechtse standpunten vaak niet geaccepteerd worden. Hij beschouwt het Forum voor Democratie als de meest inclusieve partij.