Lief zijn voor elkaar

Augustus 2016

De commotie over de ontgroeningen bij studentenverenigingen Vindicat en Albertus Magnus begon precies een jaar geleden, toen de UK foto’s van de inwijdingsrituelen onthulde. De Personeelsfractie in de universiteitsraad van de RUG ergerde zich al jaren aan de verhalen over studenten die tijdens de ontgroening onder veel psychische druk worden gezet, of soms zelfs het slachtoffer zijn van geweld. Toen de partij de foto’s onder ogen kreeg, riep fractievoorzitter Bart Beijer meteen op tot maatregelen. ‘Stuitend, mensonterend, het is niet meer van deze tijd’, vond hij.

‘Ontgroen met fatsoen’, riep de partij al in 2013. Maar met die opmerkingen werd tot dan toe nooit iets gedaan.
Het universiteitsbestuur hield zich namelijk altijd afzijdig in de discussies rond de ontgroeningen, en wees naar de eigen verantwoordelijkheid van de verenigingen en de Advies Commissie Introductietijden (ACI) van de universiteit, dat de introductieperiodes in de gaten zou houden.

Aanvankelijk was het RUG-bestuur dan ook niet onder de indruk van de ontgroeningsfoto’s, waarin studenten met een stok in de mond tegen de muur staan of door meerdere ouderejaars tegen een tafel worden gedrukt. Ze gaven geen aanleiding voor een gesprek, meende RUG-bestuurder Jan de Jeu.

Maar toen de landelijke media het verhaal oppakten, en de ontgroeningsfoto’s ook publiceerden, nam de druk op de universiteit toe. De afbeeldingen, die door de verenigingen al jarenlang met grappig bedoelde commentaren in de almanakken werden geplaatst, waren nu overal te zien. Publiek en politici reageerden verontwaardigd.

September 2016

De golf van kritiek zwol nog meer aan toen NRC eind september onthulde dat een student tijdens de laatste ontgroening bij Vindicat was mishandeld. De student zou een hersenoedeem hebben opgelopen nadat een ouderejaars op zijn hoofd was gestaan. De vereniging bevestigde het incident en bezwoer een ‘diepgaand onderzoek’ in te stellen.

De RUG was in augustus al geïnformeerd over de mishandeling, maar vond het ‘een interne kwestie voor de studentenvereniging’. ‘Ze moeten het zelf afhandelen en oplossen, dat is de lijn van het universiteitsbestuur’, reageerde de woordvoerder.

Maar daar was onderwijsminister Jet Bussemaker het niet mee eens. Ze gaf het RUG-bestuur een veeg uit de pan en noemde de reactie van de universiteit op de gebeurtenissen ‘volstrekt onvoldoende’. Voor haar was de maat vol. Ze riep de universiteit dan ook op om stappen te nemen tegen de studentenvereniging. 

Alsof dat nog niet voldoende was, zorgde een nieuwe onthulling voor nóg meer commotie. Bewoners van Vindicathuis Tabu hadden bangalijsten gemaakt waarin vrouwelijke leden van de vereniging werden neergezet als ‘hete herten’ en ‘geile wijven’. Het zoveelste incident in korte tijd voor Vindicat, dat breed werd uitgemeten in de pers. Het zorgde volgens leden voor een ‘bedompte sfeer’ op de kroeg. ‘We worden afgeschilderd als een stel randdebielen’, zei een van de leden tegen de UK. 

Een reactie van de RUG kon niet meer uitblijven. Collegevoorzitter Sibrand Poppema sprak tijdens een universiteitsraadsvergadering: ‘Het houdt op, we stoppen met ontgroeningen in deze stad. Wat we willen is dat we stoppen met ontgroeningspraktijken en dat het een introductietijd wordt. Die onzinnige rituelen moeten afgelopen zijn. We hebben nu twee situaties gezien waarbij enorme schade is toegedaan aan mensen. Daarom zeggen we nu: het is volstrekt onacceptabel dat er nog ontgroeningen plaatsvinden. Zo kan het echt niet langer.’ 

Oktober 2016

Sterke woorden, maar de uiteindelijke oplossing bleek eentje te zijn die bij alle universitaire problemen wordt toegepast: er werd een commissie opgericht.

Net zoals in 1998, toen de ACI werd opgericht na het overlijden van Vindicatlid Reinout Pfeiffer, werd nu na een nieuw schandaal bij dezelfde vereniging een nieuwe toezichthouder in het leven geroepen: een vijfkoppige accreditatiecommissie onder leiding van voormalig politiebaas Martin Sitalsing.

De commissie werd opgericht in samenwerking met de vereniging die onder het vergrootglas lag. Vindicat mocht dan ook zelf twee leden voordragen: Dertje Meijer en Michel Ooms.

Studentenverenigingen moeten een ‘kritische zelfreflectie’ schrijven, wanneer ze worden onderzocht door de commissie. Voldoet de zelfreflectie niet aan de verwachtingen of ontdekt de commissie zelf misstanden, dan worden bestuursbeurzen afgepakt.

Minister Bussemaker was blij met de polderconstructie van de RUG, Hanzehogeschool en studentenvereniging. ‘Ze hebben het eerst een beetje laten lopen naar mijn mening, maar nu nemen ze heel concrete maatregelen’, zei ze in Nieuwsuur.
Daarmee leek voorlopig de angel uit de kwestie gehaald.

Januari 2017

Ondertussen bereidde de RUG zich voor op meer maatregelen, om aan de buitenwereld duidelijk te maken dat de universiteit de kwestie serieus nam. Studentenverenigingen moeten voortaan harmonieus zijn met hun omgeving en positief bijdragen aan het imago van de stad, aldus de universiteit. De oude inwijdings- en ontgroeningsrituelen moeten daarom worden omgevormd tot een ‘frisse introductietijd’, meende het universiteitsbestuur.

Mei 2017

In mei verscheen daarom een nieuwe gedragscode die de universiteit had opgesteld. Verenigingen die de code tekenen, beloven een veilige en vertrouwde omgeving voor studenten te creëren, geweld, intimidatie en discriminatie af te wijzen, en incidenten te melden bij de universiteit. Ook geven ze zo het universiteitsbestuur de mogelijkheid om zelf in te grijpen bij incidenten. Bij het vermoeden van een strafbaar feit kan de RUG nu aangifte doen bij de politie.
Ondertekening van de code is vrijwillig, maar wie z’n handtekening niet zet heeft aan de RUG geen vriend. ‘Het is een stok achter de deur’, reageerde Jan Wolthuis van de ACI. ‘Maar het idee is natuurlijk dat die stok niet nodig is.’

Ondertussen heeft de ACI zelf ook van zich laten horen, en geconcludeerd wat de Personeelsfractie jaren geleden al in de gaten had: de ACI functioneert niet. De toezichthouder wordt niet serieus genomen door de grote studentenverenigingen en is niet bij machte om de veiligheid tijdens de introductieperiodes te garanderen.

Met een beroep op de Wet Openbaarheid Bestuur (WOB) kreeg NRC de vergadernotulen en jaarverslagen van de ACI in handen. Daaruit blijkt onder meer dat beschonken leden van de ontgroeningscommissie van Vindicat in 2015 aspirant-leden hebben geslagen. Ze verdienden ‘een lesje’ volgens Vindicat, vanwege hun grote mond. Een jaar later ging een van de leden van dezelfde ontgroeningscommissie op het hoofd van een ‘feut’ staan. De verdachte wordt momenteel vervolgd door het Openbaar Ministerie (OM).

De hoogleraren van de ACI zijn ‘geschokt’ door de incidenten en voelen zich door Vindicat en Albertus Magnus ‘belogen en bedrogen’. Enkelen van hen willen daarom geen contact meer met de verenigingen en overwegen op te stappen.

De RUG hanteert inmiddels een tweesporenbeleid. De ACI houdt contact met de verenigingen en controleert hun veiligheidsplannen, met de gedragscode als stok achter de deur. En de accreditatiecommissie licht de verenigingscultuur gedurende het hele jaar door en checkt of het bestuur van de vereniging die cultuur onder controle heeft.

Juli 2017

Het rapport dat de accreditatiecommissie over Vindicat maakt, laat enkele maanden langer op zich wachten. In juli besluit de commissie uiteindelijk dat de vereniging de felbegeerde accreditatie krijgt, maar wel onder voorwaarden. Het corps moet binnen een jaar voldoen aan strikte voorwaarden, zoals een verenigingsbrede gedragscode, minstens 50 procent nuchtere begeleiders tijdens het introductiekamp en een uitgebreidere incidentenregistratie.

En vanaf volgend jaar moeten alle begeleiders van introductiekampen nuchter zijn, voegt rector magnifcus Elmer Sterken eraan toe.

Voor wie zich afvraagt hoe het met Albertus Magnus zit: de vereniging heeft zich de afgelopen maanden muisstil gehouden om buiten de publiciteit te blijven. De foto’s uit de almanakken laten zien dat de praktijken daar echter niet anders waren. De vereniging heeft intern allerlei stappen gezet richting een cultuurverandering, meldt Albertus alvast op haar site. Maar daarmee komt de vereniging niet onder de controle van de RUG uit. Volgend jaar zal de accreditatiecommissie ook Albertus bezoeken.

Augustus 2017

Ondertussen is de KEI-week weer begonnen en melden nieuwe leden zich bij Albertus Magnus en Vindicat aan. Volgende week beginnen de ontgroeningen onder het nieuwe beleid. Zullen de verenigingen hun cultuur echt hebben aangepast? Zijn de ontgroeningen nu een ‘leuke’ en ‘frisse’ introductie geworden? Heeft de negatieve publiciteit gevolgen voor het aantal aanmeldingen bij de verenigingen? De UK houdt de komende tijd de vinger aan de pols.