Als patiënten die een operatie hebben ondergaan naar livemuziek luisteren, helpt dat om het zenuwstelsel tot rust te brengen, ontdekte Hanneke van der Wal-Huisman. Woensdag promoveert ze.
Van der Wal-Huisman onderzocht oudere patiënten die herstelden van een ingrijpende operatie. Een groep kreeg ‘gewone’ zorg, terwijl de andere groep iets extra’s kreeg: livemuziek gespeeld door musici en studenten van het Prins Claus Conservatorium.
Uit haar onderzoek blijkt dat de patiënten die muziek luisterden er lichamelijk beter aan toe waren en de muziek ook persoonlijk als waardevol benoemden voor hun herstelproces.
Het fysiologisch effect van de muziek toonde ze aan door het analyseren van hartslagmetingen. ‘Het is echt een reactie van je lijf, van je zenuwstelsel’, zegt ze.
Uit balans
Na een operatie staat je lichaam in de stressstand, legt ze uit. ‘Dat is normaal en goed.’ Het gevolg hiervan is dat de twee delen van je autonome zenuwstelsel uit balans raken. In de stressstand werkt je lichaam actief aan herstel. ‘Het trapt op het gaspedaal: dat is het sympathische deel van het zenuwstelsel.’
Bij oudere mensen zet deze stressreactie soms te lang door en komt het lichaam moeilijker weer in de ruststand: het parasympathische deel van het zenuwstelsel. De livemuziek lijkt te helpen met het activeren hiervan.
Sociale effecten
Hoe dit precies werkt, is nog niet bekend. Het zou een direct effect van de geluidstrillingen kunnen zijn, maar de sociale effecten die de livemuziek in gang heeft gezet kunnen ook een rol spelen.
Het beïnvloedde de sfeer op de afdeling ten goede; de gespreksonderwerpen tussen patiënten onderling en tussen patiënt en verpleging werden persoonlijker, menselijker, vertelt Van der Wal-Huisman. ‘Maar muziek blijft ook dan de katalysator.’
Best een opmerkelijke keuze, om het effect van livemuziek in de zorg te onderzoeken. Of toch niet? ‘Het werd al door Florence Nightingale, een van de grondleggers van het verpleegkundig wetenschappelijk onderzoek, genoemd. Het is juist opmerkelijk dat muziek niet vaker wordt gebruikt.’
Toch was ze positief verrast door de uitkomst. ‘Hoezeer de muziek betekenis had voor de patiënten, en wat het deed met zo’n verpleegafdeling. Ja, dat verraste me absoluut.’
Bach en Coldplay
Het repertoire van de musici is breed, van Bach tot Coldplay. De genezing blijkt niet afhankelijk te zijn van het genre: alle soorten muziek kunnen helpen. Wat werkt hangt af van de patiënt en van de situatie.
Daarom is de interactie tussen de musici en patiënt van belang. Dat blijft niet bij het spelen van verzoeknummers; de musici improviseren ook ter plekke waardoor ze direct kunnen inspelen op de reactie van de patiënt.
Van der Wal-Huisman denkt dat een interventie met livemuziek patiënten op andere afdelingen ook kan helpen. Daar is ze inmiddels ook een onderzoek naar begonnen.